Scriptie, HBO Social Work, Bewustzijn vergroten over gendernormen en -stereotypen | Cijfer: 10
52 keer bekeken 4 keer verkocht
Vak
Afstudeeronderzoek
Instelling
Hogeschool Van Amsterdam (HvA)
Scriptie, HBO Social Work, Bewustzijn vergroten over gendernormen en -stereotypen | Cijfer: 10
Dit bestand bevat mijn scriptie/afstudeeronderzoek uit leerjaar 4 van de HBO bachelor Social Work. Deze is in éen keer cum laude behaald. In mijn scriptie wordt aan de hand van een literatuuronderzoe...
De afgelopen vijf maanden heb ik me mogen verdiepen in een onderwerp dat mij erg interesseert.
Hoewel de tijd soms sneller ging dan ik bij kon houden, is hier dan toch echt het eindresultaat. Dit
afstudeeronderzoek is geschreven voor de opleiding Social Work aan de Hogeschool van Amsterdam.
Tijdens dit proces stond ik er gelukkig niet helemaal alleen voor. Graag zou ik een aantal mensen
willen bedanken.
Allereerst Tieneke, Rohit en Jamie van COC Nederland. Bedankt voor jullie motivatie, inspiratie en tips
die er altijd waren als het nodig was. Ik ben blij dat ik dit afstudeeronderzoek heb mogen uitvoeren bij
zo’n toffe organisatie. Daarom dank voor deze kans, het vertrouwen en al jullie wijze woorden. Zonder
jullie input was dit onderzoek nooit op deze manier tot stand gekomen.
Ellen, bedankt voor de betrokkenheid en uw kritische blik van het begin tot eind van dit proces. Uw
lessen boden mij altijd een moment om vragen te stellen, kennis uit te wisselen en vervolgens met een
vernieuwde blik weer verder te kunnen. Dank u wel!
Julia, Siem en alle andere medestudenten die elke dag weer samen met mij op school hebben
gezeten. Al jullie handige voorbeelden, tips, gezelligheid en eindeloze energizers hebben mij
erdoorheen gesleept. Bedankt voor de support.
In het bijzonder wil ik alle respondenten bedanken voor hun openheid en het delen van hun verhaal.
Dank voor jullie tijd, het meedenken en voor jullie bereidheid om bij te dragen aan dit onderzoek.
Ook aan alle andere betrokkenen die hierboven nog niet zijn genoemd: dank voor jullie medewerking!
Lisa van der Neut
Amsterdam, januari 2023
Lisa van der Neut | HOGESCHOOL VAN AMSTERDAM 2
,Samenvatting
De effecten van gendernormen en -stereotypen zijn de afgelopen jaren steeds duidelijker geworden
en schetsen een zorgwekkend beeld. Zo blijkt uit hersenonderzoek dat volwassenen binnen minder
dan een vijfde van een seconde inschatten of iemand een man of een vrouw is, en vervolgens daarop
hun gedrag en verwachtingen aanpassen. Als mensen lijken we te moeten weten ‘wat’ iemand is. De
aanwezigheid van mensen die niet aan onze gendernorm voldoen, ook wel gender non-conforme
personen genoemd, breekt met hoe we gewend zijn om te kijken naar gender. En dat blijkt lastig.
Gender non-conforme personen krijgen veelal te maken met onbegrip, geweld en uitsluiting en
kampen daardoor vaker dan gemiddeld met een verminderde psychische gezondheid. Daarnaast
zitten gendernormen en -stereotypen diep verweven in onze samenleving. Vaak zo diep dat we het
zelf niet eens meer zien. Veel hedendaagse regels, beleid en rituelen zijn gebaseerd op
gendernormen en resulteren dus ook in situaties waarin discriminatie en uitsluiting een rol spelen voor
hen die daar niet aan voldoen. Op maatschappelijk niveau wordt het overkoepelende thema ‘gender’
steeds meer onderdeel van het publieke debat. Er ontstaan twee ‘kanten’ die het niet met elkaar eens
zijn en daardoor steeds verder uit elkaar komen te staan, met polarisatie als gevolg.
Gendernormen en -stereotypen hebben dus invloed op verschillende aspecten in de samenleving en
het gesprek erover verhard. Bewustwording creëren over het thema zou een uitkomst kunnen zijn,
blijkt uit eerdere onderzoeken. Sociaal professionals pleiten daarom voor een interventie die
bewustwording van gendernormen en -stereotypen kan stimuleren. Naar aanleiding van dat signaal is
dit onderzoek uitgevoerd.
Middels dit praktijkgerichte onderzoek is in kaart gebracht wat er nodig is om het bewustzijn van
Nederlanders over gendernormen en -stereotypen te vergroten. Er zijn hiervoor in totaal zes diepte-
interviews afgenomen met zowel professionals als ervaringsdeskundigen. Hieruit is gebleken dat:
• Professionals een creatieve interventie voorstellen die stereotypering vermindert en empathie
en inlevingsvermogen creëert
• Professionals pleiten voor een veilige omgeving waarin de dialoog over gender op een
toegankelijke manier kan worden aangegaan
• Gender non-conforme personen pleiten voor een toegankelijke interventie die tegelijkertijd
kennis verspreidt over het thema gender
• Gender non-conforme personen vooral gewoon gezien willen worden als volwaardige,
gelijkwaardige mensen
Naar aanleiding van deze uitkomsten heb ik een interactieve workshop opgezet die de aanbevelingen
vertaalt naar de praktijk. Door middel van verschillende creatieve onderdelen krijgen deelnemers
kennis over gendernormen en -stereotypen, leren zij om hun eigen vooroordelen te herkennen en kan
de dialoog op een veilige manier worden aangegaan.
De rol van sociaal werkers hierin gaat twee kanten op. Zij kunnen de workshop zowel volgen om de
eigen kennis over het thema te vergroten, als ook geven om bij te dragen aan de kennisverspreiding
van dit onderbelichte onderwerp.
1. Themaverkenning ................................................................................................................................. 10
1.1 Gevolgen voor individuen .................................................................................................................... 10
1.1.1 Cijfers .................................................................................................................................................... 10
1.1.2 Een probleem van iedereen ................................................................................................................. 10
1.1.3 Geweld, onbegrip en discriminatie....................................................................................................... 10
1.2 Effecten op institutioneel niveau ......................................................................................................... 11
1.2.1 Arbeidsdiscriminatie ............................................................................................................................. 11
1.2.2 Regels, rituelen en beleid ..................................................................................................................... 11
1.2.3 Genderstereotypen in lesmateriaal ...................................................................................................... 12
1.2.4 Beleid binnen COC Nederland .............................................................................................................. 12
1.3 Maatschappelijke bewegingen ............................................................................................................ 12
1.3.1 Voor- en tegengeluiden ........................................................................................................................ 12
1.3.2 De rol van intersectionaliteit ................................................................................................................ 13
1.3.3 Maatschappelijke relevantie ................................................................................................................ 13
1.3.4 Bewustwording creëren ....................................................................................................................... 13
1.4 Herformulering probleemstelling ........................................................................................................ 14
2. Doel- en vraagstelling............................................................................................................................ 15
4. Analyse van de resultaten ..................................................................................................................... 18
4.1 Hoe worden gendernormen en -stereotypen ons aangeleerd? ............................................................. 18
4.1.1 Nature versus nurture .......................................................................................................................... 18
4.1.2 Biologische factoren ............................................................................................................................. 18
4.1.3 Sociologische factoren.......................................................................................................................... 19
4.2 Hoe ziet de wereldwijde ontwikkeling van gendernormen en -stereotypen eruit? ............................... 20
4.2.1 Genderfluïditeit in oorspronkelijke taal ............................................................................................... 20
4.2.2 Pre-koloniale culturen .......................................................................................................................... 20
4.2.3 De invloed van het Christendom .......................................................................................................... 21
4.2.4 Recente ontwikkelingen ....................................................................................................................... 21
4.3 Ervaringsdeskundigen aan het woord: Op welke manier zouden gender non-conforme personen
bewustzijn willen creëren over gendernormen en -stereotypen? ............................................................... 23
4.3.1 Opmerkingen, invasieve vragen en geweld .......................................................................................... 23
4.3.2 “Mensen kunnen er niet goed tegen als je er tussenin zit” ................................................................. 24
4.3.3 Gelijkwaardige, volwaardige mensen ................................................................................................... 24
4.3.4 Knelpunten ........................................................................................................................................... 25
4.3.5 Intersectionaliteit ................................................................................................................................. 25
4.3.6 Inhoudelijke suggesties ........................................................................................................................ 25
4.3.7 Vorm van de interventie....................................................................................................................... 26
4.4 Wat zijn volgens professionals belangrijke factoren in het proces van bewustwording creëren?.......... 28
4.4.1 Empathie en inlevingsvermogen vergroten ......................................................................................... 28
4.4.2 Stereotypen verminderen .................................................................................................................... 29
Lisa van der Neut | HOGESCHOOL VAN AMSTERDAM 4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lisavdneut. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,96. Je zit daarna nergens aan vast.
