Samenvatting

Samenvatting klinisch biologische psychologie (4023420FNR) 23-24 (19/20 behaald)

Instelling
Vrije Universiteit Brussel (VUB)

Samenvatting van het vak klinisch biologische psychologie (4023420FNR) gegeven door prof. Deroost en prof. Baetens in het academiejaar 23-24. Ik heb hiermee een 19/20 kunnen behalen :)

[Meer zien]

Voorbeeld 9 van de 130 pagina's

Bekijk voorbeeld

Geupload op 26 juli 2024
Aantal pagina's 130
Geschreven in 2023/2024
Type Samenvatting

4023420fnr
kbp
23 24
vub
klinisch biologische psychologie

Inhoud
Hoofdstuk 1: De ziekte van Parkinson en gerelateerde stoornissen ....................................................... 7
Inhoud ................................................................................................................................................ 7
1. Hersengebieden en functies ........................................................................................................... 7
1.1 Frontale kwab ........................................................................................................................... 7
1.2 Pariëtale kwab .......................................................................................................................... 8
1.3 Temporale kwab ....................................................................................................................... 9
1.4 Occipitale kwab ........................................................................................................................ 9
1.5 Hersenstam ............................................................................................................................ 10
1.6 Cerebellum ............................................................................................................................. 10
1.7 Basale ganglia ......................................................................................................................... 11
2. Parkinson’s disease ....................................................................................................................... 12
2.1 Pathofysiologie ....................................................................................................................... 13
2.2 Basale ganglia ......................................................................................................................... 14
2.2.1 Anatomie ......................................................................................................................... 14
2.2.2 Connectiviteit .................................................................................................................. 14
2.2.3 Connectiviteit met andere corticale structuren ............................................................... 15
2.3 Het frontostriataal netwerk .................................................................................................... 15
2.3.1 Circuits ............................................................................................................................. 16
2.4 Klinische manifestaties ........................................................................................................... 16
2.5 Motorische symptomen ......................................................................................................... 17
2.5.1 Rigiditeit .......................................................................................................................... 17
2.5.2 Bradykinesie .................................................................................................................... 18
2.5.3 Tremor ............................................................................................................................. 18
2.5.4 Gangstoornissen .............................................................................................................. 18
2.5.5 Freezing of gait (FOG) ...................................................................................................... 19
… Klinische manifestaties… ........................................................................................................... 19
2.6 Niet-motorische symptomen .................................................................................................. 20
2.6.1 Niet-motorische symptomen - depressie ......................................................................... 20
2.6.2 Niet-motorische symptomen - apathie ............................................................................ 21
2.6.3 Niet-motorische symptomen – Impulsieve & Compulsieve gedragingen ......................... 21
2.6.4 Niet-motorische symptomen – Executieve dysfuncties ................................................... 22
2.6.5 Niet-motorische symptomen – Cognitieve beperkingen.................................................. 23
2.6.6 Niet-motorische symptomen – Dementie........................................................................ 23
3. Multiple system atrophy (MSA) .................................................................................................... 24

1
Gebaseerd op de powerpoints en lessen van het vak KBP

, 3.1 MSA – inleiding & algemeen ................................................................................................... 24
3.2 Pathofysiologie ....................................................................................................................... 25
3.3 Klinische manifestaties ........................................................................................................... 25
3.4 Fenotypes & Klinische manifestaties ...................................................................................... 27
3.4.1 Parkisonian Type MSA (MSA-P) ........................................................................................ 27
3.4.2 Cerebellar Type MSA (MSA-C).......................................................................................... 27
4. Progressive supranuclear palsy ..................................................................................................... 28
4.1 PSP – inleiding & algemeen .................................................................................................... 28
4.2 Pathofysiologie ....................................................................................................................... 28
4.3 Fenotypes & Klinische manifestaties ...................................................................................... 29
4.3.1 PSP – Richardson’s syndrome (PSP-RS) ............................................................................ 29
4.3.2 PSP – Parkinsonsim (PSP-P).............................................................................................. 30
5. Lewy Body dementia .................................................................................................................... 31
5.1 LBD – inleiding & algemeen .................................................................................................... 31
5.2 Pathofysiologie ....................................................................................................................... 31
5.3 Klinische manifestaties ........................................................................................................... 32
5.4 Progressie LBD ........................................................................................................................ 33
6. Rol van de psycholoog .................................................................................................................. 33
6.1 Neuropsychologisch onderzoek bij bewegingsstoornissen ..................................................... 33
6.1.1 Cognitieve functies .......................................................................................................... 35
6.1.2 Executieve functies .......................................................................................................... 35
6.1.3 Depressie en angst ........................................................................................................... 36
6.1.4 Apathie ............................................................................................................................ 36
6.2 Neuropsychologische principes bij de revalidatie van bewegingsstoornissen ........................ 36
7. Cognitieve revalidatie (voor parkinsonische stoornissen)............................................................. 36
7.1 Behandeling ............................................................................................................................ 36
7.2 Doelen .................................................................................................................................... 37
7.3 Niveaus van cognitieve revalidatie.......................................................................................... 37
Hoofdstuk 2: Eetstoornissen................................................................................................................. 38
1. Eetprobleem ................................................................................................................................. 38
2. Eetstoornissen .............................................................................................................................. 38
2.1 Type eetstoornissen................................................................................................................ 38
2.1.1 DSM-V: anorexia nervosa................................................................................................. 39
2.1.2 DSM-V: boulimia nervosa ................................................................................................ 40
2.1.3 DSM-V: eetbuistoornis ..................................................................................................... 40
2.2 Differentiaaldiagnose.............................................................................................................. 40

2
Gebaseerd op de powerpoints en lessen van het vak KBP

, 2.3 Prevalentie .............................................................................................................................. 41
2.4 Onset ...................................................................................................................................... 41
2.5 Comorbiditeit ......................................................................................................................... 41
2.6 Diagnosestelling...................................................................................................................... 42
2.7 Transitie .................................................................................................................................. 42
2.8 Prognose ................................................................................................................................. 43
2.9 Etiologie .................................................................................................................................. 43
3. Neurobiologische mechanismen .................................................................................................. 43
Overzicht ...................................................................................................................................... 43
3.1 Genen ..................................................................................................................................... 44
3.2 Neurotransmitters .................................................................................................................. 44
3.2.1 Serotonine ....................................................................................................................... 44
3.2.2 Dopamine ........................................................................................................................ 46
3.3 Hormonen .............................................................................................................................. 47
3.3.1 Ghreline ........................................................................................................................... 47
3.3.2 Leptine ............................................................................................................................. 47
3.3.3 Rol van leptine en ghreline bij eetstoornissen ................................................................. 47
3.4 Emoties ................................................................................................................................... 48
3.4.1 Emotioneel functioneren ................................................................................................. 48
3.4.2 Emotieregulatie ............................................................................................................... 48
3.4.3 Angst................................................................................................................................ 49
3.5 Executieve functies ................................................................................................................. 49
3.5.1 Inhibitiecontrole .............................................................................................................. 49
3.5.2 Cognitieve flexibiliteit ...................................................................................................... 49
3.5.3 Aandacht ......................................................................................................................... 50
4. Behandeling.................................................................................................................................. 50
4.1 Stepped care ........................................................................................................................... 50
Hoofdstuk 3: Verslaving ........................................................................................................................ 52
1. Inleiding ........................................................................................................................................ 52
1.1 Definitie .................................................................................................................................. 52
1.2 Waarom? ................................................................................................................................ 53
1.3 Biologische mechanismen ...................................................................................................... 55
2. Beloningssystemen ....................................................................................................................... 56
2.1 Mesolimbische route .............................................................................................................. 56
2.2 Operante conditionering ........................................................................................................ 58
2.2.1 Positieve bekrachtiging .................................................................................................... 58

3
Gebaseerd op de powerpoints en lessen van het vak KBP

, 2.2.2 Negatieve bekrachtiging .................................................................................................. 64
3. Executieve systemen .................................................................................................................... 66
3.1 Rol van de prefrontale cortex ................................................................................................. 66
3. Stress ............................................................................................................................................ 69
4. Overzicht ...................................................................................................................................... 70
Hoofdstuk 4: Non-invasieve hersenstimulatie ...................................................................................... 71
Overzicht .......................................................................................................................................... 71
1. Inleiding ........................................................................................................................................ 71
2. Non-invasieve hersenstimulatietechnieken .................................................................................. 73
2.1 Transcranial Magnetic Stimulation (TMS) ............................................................................... 73
2.1.1 Frequenties TMS .............................................................................................................. 73
2.1.2 Klinische toepassingen TMS ............................................................................................. 75
2.2 Transcranial Direct Current Stimulation (tDCS) ....................................................................... 75
2.3 Transcranial Alternating Current Stimulation (tACS) ................................................................... 78
3. Toekomstige technieken/methoden ............................................................................................. 79
3.1 Geïndividualiseerde protocols ................................................................................................ 79
3.2 Closed-loop stimulatie ............................................................................................................ 79
3.3 Robot-geleide stimulatie......................................................................................................... 79
3.4 Technieken zonder perifere zenuwstimulatie ......................................................................... 80
4. NIBS in Onderzoek ........................................................................................................................ 81
4.1 NIBS bij alcoholverslaving (dataverzameling lopend) ............................................................. 81
4.1.1 Studie 1: Effect van NIBS op alcoholverslaving ................................................................. 83
4.1.2 Studie 2: Effect van NIBS op inhibitie ............................................................................... 83
4.2 NIBS bij eetstoornissen ........................................................................................................... 84
5. Demonstraties .............................................................................................................................. 85
Hoofdstuk 5: Schizofrenie ..................................................................................................................... 86
1. Kenmerken ................................................................................................................................... 86
1.1 Drie types symptomen............................................................................................................ 86
1.2 Verloop en geslacht ................................................................................................................ 86
2. Erfelijkheid.................................................................................................................................... 87
Overzicht ...................................................................................................................................... 87
2.1 Verwanten .............................................................................................................................. 87
2.2 Mutaties ................................................................................................................................. 88
2.2.1 DISC 1 .............................................................................................................................. 88
2.2.2 COMT-gen ........................................................................................................................ 88
2.2.3 C4..................................................................................................................................... 89

4
Gebaseerd op de powerpoints en lessen van het vak KBP

, 2.2.4 … ...................................................................................................................................... 89
2.3 Leeftijd van vader ................................................................................................................... 89
3. Omgevingsinvloeden .................................................................................................................... 90
3.1 Epidemiologie ......................................................................................................................... 90
3.1.1 Seizoen van geboorte ...................................................................................................... 90
3.1.2 (Virale) infecties ............................................................................................................... 90
3.1.3 Vitamine D-deficiëntie ..................................................................................................... 91
3.1.4 Bevolkingsdichtheid en ondervoeding ............................................................................. 91
3.1.5 Ondervoeding .................................................................................................................. 91
3.1.6 Middelenmisbruik............................................................................................................ 92
3.1.7 SES ................................................................................................................................... 92
3.1.8 Interactie tussen individu en omgeving! .......................................................................... 92
3.1.9 Complicaties zwangerschap en bevalling ......................................................................... 94
3.1.10 Stress ............................................................................................................................. 94
4. Ontwikkeling brein ....................................................................................................................... 95
4.1 Structurele afwijkingen ........................................................................................................... 95
4.2 Neurodegeneratieve aandoening? ......................................................................................... 96
4.3 Pruning ................................................................................................................................... 97
4.4 De rol van de hippocampus .................................................................................................... 98
4.5 Ontwikkeling brein… ............................................................................................................... 98
5. Dopaminehypothese .................................................................................................................... 99
5.1 Pathways................................................................................................................................. 99
5.2 Aanwijzingen .......................................................................................................................... 99
5.3 Mesolimbische route ............................................................................................................ 101
5.4 Tegenargumenten ................................................................................................................. 102
5.5 Hypofrontaliteit .................................................................................................................... 103
5.6 Glutamaathypothese ............................................................................................................ 103
6. Motoriek en forward models ...................................................................................................... 104
6.1 Corollary discharge ............................................................................................................... 104
7. Evolutionaire paradox ................................................................................................................. 105
7.1 creatviteit ............................................................................................................................. 105
Hoofdstuk 6: Depressieve stoornis ..................................................................................................... 106
Overzicht ........................................................................................................................................ 106
1. Biologische factoren ................................................................................................................... 106
1.1 Erfelijkheid ............................................................................................................................ 106
1.2 Neurotransmissie.................................................................................................................. 107

5
Gebaseerd op de powerpoints en lessen van het vak KBP

, 1.2.1 Monoaminehypothese .................................................................................................. 107
1.2.2 Kritische kanttekening.................................................................................................... 107
1.2.3 Serotoninehypothese .................................................................................................... 108
1.2.3.1 Tryptofaandepletie ................................................................................................. 109
1.2.4 Conclusie ....................................................................................................................... 109
1.2.5 Antidepressiva ............................................................................................................... 110
1.2.5.1 Kritische kanttekening ............................................................................................. 111
1.3 Verhoogde stressrespons...................................................................................................... 112
1.3.1 Hyperactviteit HPA axis .................................................................................................. 112
1.3.2 Cortisolhypersecretie ..................................................................................................... 113
1.3.3 Chronische stress ........................................................................................................... 114
1.4 Cortocolimbisch circuit ......................................................................................................... 115
1.4.1 Hyperactivatie limbisch systeem .................................................................................... 115
1.4.2 Hypoactivatie executief systeem.................................................................................... 116
1.4.2.1 Rumineren .............................................................................................................. 117
1.4.2.2................................................................................................................................. 118
1.4.3 Effecten van behandeling............................................................................................... 119
2. Cognitieve factoren: een negatieve bril ...................................................................................... 120
2. Schema -congruente bias ........................................................................................................... 121
2.1 Aandachtsbias ...................................................................................................................... 121
2.1.1 Emotionele strooptaak .................................................................................................. 121
2.1.2 Dot-Probe taak ............................................................................................................... 122
2.1.3 Aandachtsbias: conclusie ............................................................................................... 125
2.2 Geheugenbias ....................................................................................................................... 125
2.2.1 Associatieve netwerktheorie Bower (1981) ................................................................... 125
2.2.1.1 Mood-congruent memory ...................................................................................... 126
2.2.2 Autobiografisch geheugen ............................................................................................. 127
2.3 Cognitieve bias ..................................................................................................................... 129
2.3.1 Oorzaak of gevolg? ........................................................................................................ 129
2.3.2 Attention bias modification ........................................................................................... 130

6
Gebaseerd op de powerpoints en lessen van het vak KBP

, Hoofdstuk 1: De ziekte van Parkinson en gerelateerde
stoornissen
Inhoud
• Hersengebieden & functies
• De ziekte van Parkinson
• Gerelateerde stoornissen
o Multiple System Atrophy (MSA)
o Progressive Supranuclear Palsy (PSP)
o Lewy Body Dementia (LBD)
• Rol van de psycholoog
• Cognitieve revalidatie

1. Hersengebieden en functies

Overzicht:
1. Frontale kwab
2. Pariëtale kwab
3. Temporale kwab
4. Occipitale kwab
5. Hersenstam
6. Cerebellum
7. Basale ganglia

1.1 Frontale kwab
• Frontale kwab
o (Dys)functies:
▪ Motoriek
• Verlies grove en fijn motorische skills
▪ Spraak
• Motorische afasie (Broca)
▪ Geheugen
• Geheugenverlies
▪ Empathie
• Gebrek aan empathie / zelfgerichtheid
▪ Motivatie
• Motivatieverlies & apathie

7
Gebaseerd op de powerpoints en lessen van het vak KBP

, ▪ Aandacht
• Aandachtstoornissen
▪ Executieve functies
• Desorganisatie in cognitie & gedrag, desinhibitie
▪ Persoonlijkheid
• Persoonlijkheidsveranderingen

Frontale kwab is de grootste hersenkwab.
Motoriek: primaire motorische cortex – vrijwillige motoriek.
Gebied van Broca: spraak.
Geheugen: vnl. LTG.
Grootste aandeel van dopamine sensitieve neuronen bevindt zich in de frontale kwab. Dopamine
(NT) staat in voor de communicatie tussen neuronen + belangrijke rol bij motivatie en in het
beloningssysteem.
Frontale kwab staat in belangrijke mate in voor de motorische controle, aspecten die ons gedrag en
onze persoonlijkheid bepalen, een aantal cognitieve functies, besluitvorming, e.d.
Wanneer er dan schade optreedt in die frontale kwab kunnen we te maken krijgen met verschillende
soorten stoornissen.

1.2 Pariëtale kwab
• Pariëtale kwab
o (Dys)functies
▪ Sensorische verwerking
• Visueel
o Optische ataxie
• Somatosensorisch
o Dof, tintelend, brandend, …
• Proprioceptief
o Proprioceptieverlies, balansstoornissen
▪ Navigatie, spatiële oriëntatie
• Spatieel hemi-neglect, ...

Pariëtale kwab monitort ook relatieve positie van het lichaam t.o.v. de ruimte, en van onze ledematen
t.o.v. elkaar (proprioceptive).
Optische ataxie: moeilijkheden met het accuraat reiken naar voorwerpen die je ziet (door storing in
de verwerking van visuele informatie, niet door motorische beperkingen).
Doffe, tintelende,… gevoelens.
Balansstoornissen, moeilijkheden met onderscheiden L en R, moeilijkheden met navigeren in de
ruimte.
Neglect: niet meer bewust van bepaalde lichaamsdelen of delen van de ruimte waarin we ons
bevinden.

8
Gebaseerd op de powerpoints en lessen van het vak KBP

, 1.3 Temporale kwab
• Temporale kwab
o (Dys)functies
▪ Auditieve verwerking
• Gehoorstoornissen
▪ Taalbegrip
• Sensorische afasie
▪ Geheugen
• Geheugenverlies
▪ Gezichtsherkenning
• Prosopagnosie
▪ Emotionele regulatie
• Veranderingen in emotioneel gedrag
▪ Aandacht
• Aandachtsstoornissen

Gehoorstoornissen: door een probleem in de verwerking van auditieve informatie (niet door een
probleem met het gehoororgaan).
Sensorische afasie: gebied van Wernicke is verantwoordelijk voor het verwerken van taal (sensorische
afasie: kunnen vlot spreken, maar spraak heeft weinig betekenis, patiënten zijn zich hier niet bewust
van
<--> Motorische afasie: gebied van Broca (hier patiënten zich wel bewust van spraakgebrek).
Prosopagnosie: onvermogen om gezichten te herkennen.

1.4 Occipitale kwab
• Occipitale kwab
o (Dys)functies
▪ Visuele verwerking
• (Partieel) visusverlies
• Alexie
▪ Visuospatiële verwerking
• Balansproblematiek
▪ Afstand en diepte perceptie
• Veranderingen in diepte perceptie
▪ Kleurherkenning
• Kleuragnosie
▪ Objectherkenning
• Visuele agnosie
▪ Gezichtsherkenning
• Prosopagnosie

Alexie: visuele inkomende informatie kan niet verwerkt worden in de occipitale kwab, wat zich kan
uiten in een onvermogen om te lezen.
Visuele agnosie: onvermogen om objecten te herkennen, zelfs objecten die we al heel ons leven
kennen (bv. telefoon, hoed,…).

9
Gebaseerd op de powerpoints en lessen van het vak KBP

Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:

√ Verzekerd van kwaliteit door reviews

Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!

Snel en makkelijk kopen

Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.

Focus op de essentie

Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Yanaaa. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,96. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 62799 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen

Populaire universiteiten

Populaire hogescholen

Populaire studieboeken voor Communicatie en Taal

Populaire studieboeken voor Economie en Bedrijf

Populaire studieboeken voor Exact en Informatica

Populaire studieboeken voor Gedrag en Maatschappij

Populaire studieboeken voor Gezondheid en Geneeskunde

Populaire studieboeken voor Recht en Bestuur