HOOFDSTUK 5 : BLOEDGROEPEN EN
TRANSFUSIES
1. Inleiding
Bloedgroepantigenen : bevinden zich op de rode bloedcellen
Antistoffen : bevinden zich in plasma/serum
2. ABO systeem
Bloedgroepantigenen A en B zijn koolhydraatstructuren die zich meestal in grote aantallen
op het oppervlak van erytrocyten bevinden
Antigenen A en B worden gevormd uit een voorloper, het H-antigen, dat zelf ook antigene
eigenschappen heeft
Het H-antigen wordt gevormd uit een nog eenvoudigere verbinding m.n. de
grondsubstantie / precursorsubstantie
Genen coderen voor enzymen die de uiteindelijke bloedgroep antigenen produceren
- H-gen codeert voor het enzym transferase dat de suikergroep fucose hecht aan galactose
van de grondsubstantie
- A allel codeert voor een enzym (N-acetylgalactosaminetransferase) dat een N-acetyl D-
galactosaminegroep (NAGA/GalNAc) hecht aan de galactose van het H-antigen
- B-allel codeert voor de vorming van het enzym galactotransferase dat D-galactose (Gal)
bindt aan galactose van het H-antigeen
, Frequentie bij kaukasiërs
3. Rhesus systeem
C,c,D,E,e bloedgroepantigenen
Aanwezigheid van D antigen = rhesus positief, afwezigheid van D = rhesus negatief
Rh-antilichamen zijn immune antilichamen : opgewekt na immunisatie
- Na transfusie
- Na zwangerschap
Andere bloedgroepsystemen (Kell,Duffy,Lewis,MNS,Jka,…)
> 30 verschillende bloedgroepsystemen met > 300 vss antigenen
belangrijkste ABO, Rhesus en Kell
4. Compatibiliteitstesten
Universeel bloed bestaat niet – universeel plasma wel
- O Rh D negatief erytrocytenconcentraat (EC) kan niet zomaar beschauwd worden als
universeel bloed omdat deze geen A en B antigenen bevatten. Er moet rekening
gehouden worden met andere systemen : Rhesus, Kell, Duffy, Kids, MNS, … Transfusie
van O Rh D negatief EC is dus niet zonder gevaar
- AB plasma is de enige universele bloedcomponent die zonder gevaar kan toegediend
worden aan elke ontvanger, onafhankelijk van de bloedgroep, aangezien plasma noch
anti-A of anti-B antistoffen, nocht erytrocytaire antigenen bevat
De compatibiliteitsregels werden opgesteld om contact tussen antigenen en
overeenstemmende antistoffen in de bloedcirculatie van de ontvanger te vermijden
Indien deze regels niet worden toegepast, kan er een antigen-antistof complex ontstaan
- Klinische gevolgen variëren van ondoeltreffende transfusies tot intra-vasculaire
hemolyse, blokkering van de nieren,… tot overlijden van de patiënt
- Gevaarlijkste vergissing bij transfusie is ABO bloedgroep incompatibiliteit
- Reacties te wijten aan andere antistoffen zijn ook gevaarlijk : Rhesus,Kell, Duffy, Kidd,
MNS (S,s), enz
- Pretransfusie : compatibiliteitstesten worden in vitro uitgevoerd om te vermijden dat
transfusiereacties zich in vivo voordoen door incompatibiliteit