Hierbij verkoop ik mijn lesnotities zoals genoteerd bij de lessen van Prof Taelman in 2024. De notities staan telkens onder de bijhorende dia. Ook de cursus is er in verwerkt, waardoor je bij het studeren enkel nog dit document nodig hebt. Ik heb het gebruikt in eerste zit, en ben geslaagd met 14/2...
VAKGROEP METAJURIDICA, PRIVAAT- EN ONDERNEMINGSRECH T
INSTITUUT VOOR PROCESRECHT
BURGERLIJK PROCESRECHT
1
, SANCTIES IN HET BURGERLIJK PROCESRECHT
− burgerlijk procesrecht zonder formalisme is ondenkbaar
− talloze sancties:
̶ niet toelaatbaarheid → geen omvattende regeling
̶ onbevoegdheid → zie art. 639-644 j° art. 660-663
̶ nietigheid → art. 860-866 (min of meer coherent)
̶ verval → geen omvattende regeling
− niet altijd vakkundig geijkt: onduidelijkheden blijven (bv. art. 848: handeling v an onwaarde te v erklaren – déclaré l’ acte non
avenue)
− er w erd aan gewerkt (art. 47bis Ger.W.; nietigheid i.p.v. ongedaan; art. 717 en art. 1060: ambtshalve schorsing rechtspleging
i.p.v. van gener w aarde of geen gevolg)
− niet altijd transparant:
− proceshandelingen (begrip) → handeling die is v erricht in het kader v an een proces of onder toezicht v an het gerecht door de
en op straffe van nietigheid
partijen, hun gev olmachtigden of het hulppersoneel v an de rechter (Cass. 28 april 1988)
voorgeschreven termijn voor het verrichten van proceshandelingen
− rechtsprekende handelingen → art. 608 j° art. 20 Ger.W.
− regelen van rechterlijke organisatie → organieke of gerechtelijke nietigheid (proceshandelingen die f undamentele regelen v an
gerechtelijke organisatie miskennen, wat leidt tot een ernstige v erstoring in de rechtsbedeling en de goede werking v an het g erecht – Krings:
une formailité est bien plus que la seule forme de l’ acte) (bv. Beslagr. Luik (af d. Hoei) 4 januari 2017, JLMB 2017, 261)
− afwijkende regimes (bv. art. 40 Wet Taalgebruik Gerechtszaken)
→ een globaal systeem van procedurele sancties ontbreekt (nog steeds)!
2
Een proces is onderworpen aan formalisme. Dit deel gaat over de sancties wnr de
dingen niet conform de wet verlopen.
Het probleem in het Gerechtelijk wetboek is dat er enorm veel sancties bestaan:
- Niet-toelaatbaarheid hebben we al gezien
- Onbevoegdheid wordt geregeld zoals gezien in vorige ppt
- Nietigheid → Deze ppt!
- Verval wegens het niet naleven van termijnen of formaliteiten
Het probleem is dat die sancties niet altijd transparant zijn, omdat er in de
rechtspraak begrippen worden gehanteerd die niet in de wet staan. Vooral bij de
nietigheid is dit het geval:
De nietigheidsleer wordt geregeld door art 860 tot 866. Als een vormvoorschrift of
termijn voorgeschreven is op straffe van nietigheid, dan kan de sanctie van de
nietigheid intreden, maar het hoeft niet altijd zo te zijn. Het HvC heeft beslist dat de
nietigheidsleer enkel kan worden toegepast op “proceshandelingen”. Het begrip
“proceshandeling” is dus super belangrijk om de nietigheid goed te kunnen
2
,toepassen. → HvC in 1988 legt dit begrip uit:
Proceshandelingen = Handelingen, die verricht worden in het kader van een proces of
onder toezicht van het gerecht, door de partijen of hun gevolmachtigden (=
advocaten, gerechtsdeurwaarder die exploot betekent voor een partij) of het
hulppersoneel van de rechter (= griffie).
DUS: Wat kan nietig verklaard worden? Alleen de handelingen van de partijen, hun
advocaten, een gerechtsdeurwaarder of de griffie, en dan alleen maar als die
handelingen zijn voorgeschreven op straffe van nietigheid. → DUS: De handelingen
van een rechter en van het OM vallen niet onder de nietigheidsleer volgens de
rechtspraak van het HvC.
Rechtsprekende handelingen vallen dus niet onder de nietigheidsleer, want dat is een
handeling van de rechter. Dit leidt tot bijzondere gevallen: In art 780 staat een lijst
van wat de rechter allemaal moet vermelden in zijn vonnis. Dat artikel zegt dat dit
moet worden vermeld “op straffe van nietigheid”. MAAR: Dit klopt dus eig niet, want
handelingen van de rechter zijn (volgens het HvC) niet onderworpen aan de
nietigheidsleer. DUS: Die vormvoorschriften van art 780 worden niet beheerst door
de artikel 860 tot 866.
“Regelen van rechterlijke organisatie” → volgens de rechtspraak van het HvC zijn er
een aantal regels in het Gerechtelijk wetboek zodanig fundamenteel, dat de wetgever
ze zelfs niet voorschrijft op straffe van nietigheid. Iedereen zou moeten weten dat de
miskenning van die regels leidt tot een sanctie, dus de wetgever vermeldt het niet
meer expliciet. → Probleem: Niemand weet wat “regelen van gerechtelijke
organisatie” zijn. Volgens het HvC gaat het om “fundamentele regelen waarvan de
miskenning leidt tot een ernstige verstoring in de rechts bedeling en de goede
werking van het gerecht”.
Vb: Een eenzijdig verzoekschrift tot machtiging van het leggen van beslag. De
wet zegt dat dit alleen kan ingediend worden met de handtekening van een
advocaat erop. Dus als je zo'n machtiging wil bekomen van een beslagrechter
om op het vermogen van je debiteur beslag te leggen, moet je verplicht
beroep doen op een advocaat. → In deze zaak was er geen advocaat
opgetreden, maar wel een gerechtsdeurwaarder.
2
, NIETIGHEIDSLEER
Overzicht bijgestelde (Potpourri I) en (Potpourri VI) nietigheidsleer
̶ Art. 860 Ger.W.: geen nietigheid zonder wettekst (objectieve nietigheid) (legaliteit)
̶ Art. 861 Ger.W.:
‒ (eerste lid) geen nietigheid zonder geschaad belang (relatieve nietigheid) (legitimiteit)
‒ (tweede lid) dat niet vatbaar is voor herstel (passend herstel bevelen)
(proportionaliteit, remediëring)
̶ Art. 862 Ger.W.: absolute nietigheden – opgeheven
̶ Art. 863 Ger.W.: regularisatie handtekening
̶ Art. 864 Ger.W.: nietigheid is gedekt indien niet vóór enig ander middel opgeworpen
(legitimiteit)
̶ Art. 865 Ger.W.: geen toepassing op termijnen voor het instellen van rechtsmiddelen
̶ Art. 866 Ger.W.: ministeriële ambtenaren draaien op voor nodeloze kosten
̶ Art. 867 Ger.W.: normdoelbepaling - opgeheven
3
Overzicht van de huidige nietigheidsleer:
De nietigheidsleer heeft dus uitsluitend betrekking op proceshandelingen!!
Er kan maar sprake zijn van de nietigheid van een proceshandeling, wanneer de wet
dat uitdrukkelijk heeft voorgeschreven. → Alleen als het gaat om een
proceshandeling, en de wet zegt over die proceshandeling dat ze is voorgeschreven
op straffe van nietigheid. Dit staat in art 860. Voorbeeld op volgende dia.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Pirah. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,16. Je zit daarna nergens aan vast.
