Het Modernisme gerealiseerd (1925-1940)
Modernisme (1925-1940)
- gerealiseerd met grote tentoonstelling in Frankrijk: Exposition des Arts
Decoratifs et Industriels Modernes
- Bauhaus in Dessau
- Rol Moma & the international style -> zorgde ervoor dat modernisme
internationaal bekend werd en internationaal de gangbare bouwstijl werd
1. Inleiding
• 1925: Exposition des Arts Décoratifs et Industriels Modernes in Parijs
=> Modernisme wordt bekend
• 1925: Bauhaus verhuist naar Dessau -> Gropius nieuwe gebouwen ontwerpt
• Marcel Breuer: ontwerpt zijn buisstoel -> visuele leesbaarheid van machine-esthetiek in
meubeldesign
• Vooravond WOII: Modernisten zetten hun utopische ideeën om in realiteit
• Sociale idealen blijken vaak onhaalbaar-> Modernistische producten en architectuur
worden vooral gevolgd door een culturele elite
• oude burgerij identi ceert zich vooral met Art Deco-stijl
• nieuwe middenklasse: geeft voorkeur aan populaire industrieel vervaardigde ontwerpen
geïnspireerd op Art Deco
Cultuurkritiek: Musil
• suggereert dat de Modernistische beweging vooral invloed had op een dunne laag van
intellectuelen, die door een meer traditionele massa met minachting werden bekeken
• De beweging had weinig impact op de bredere samenleving
2. Arts Décoratifs
Het Art Deco van Jacques-Emile Ruhlmann
• 1925: Franse overheid organiseert de Exposition Internationale des Arts Décoratifs et
Industriels Modernes -> decoratieve kunsten nieuw leven inblazen
• Tentoonstelling illustreert 2 dominante stijlen in de jaren '20 en '30:
◦ Arts Industriels Modernes: Modernistische avant-garde met onder andere
modelwoningen van Le Corbusier, Kiesler, en Melnikov
◦ Art Décoratifs: Luxueuze stijl beïnvloed door zowel Modernisme als historische
stijlen, ontworpen voor massaproductie met ambachtelijke afwerking
• Paviljoen van Jacques-Emile Ruhlmann, 'Grand Salon d’un Collectioneur’ -> succesvol en
vertegenwoordigt de Art Deco stijl
• Meest belangrijke en meest bezocht op de beurs -> had zoveel bijval dat mensen
die stijl achteraf Art Deco gaan noemen
fi
, • Etablissements Ruhlmann et Laurent
• ontwerpt meubelen, tapijten, sto en en verlichting in een uitgezuiverd classicisme,
gebruikmakend van exotische materialen zoals amboina, makassarebbenhout, ivoor
en schildpad
Kenmerken van Art Deco
• Refereert naar het verleden -> met geometrische aanpak geïnspireerd door Kubisten en
Modernisten
• Geen organische motieven zoals bij Art Nouveau, maar klassieke vormen uitgewerkt in luxe
en exotische materialen
• Dure houtsoorten -> kolonies w leeggeplunderd
Popularisering en Invloed
• Paviljoenen van warenhuizen zoals Le Printemps, Galeries Lafayette, Les Magazins du
Louvre, Le Bon Marché tonen vergelijkbare interieurs in Art Deco stijl, maar tegen
betaalbare prijzen
• Art Deco wordt populairder doordat consumenten nu toegang hebben tot betaalbare
producten voor hun interieurs, voorheen alleen gezien in bioscoopfoyers, restaurants, en
oceaanstomers
Art Deco in de Verenigde Staten
• Geen Amerikaanse decorateurs op de Exposition maar de stijl krijgt grote navolging in de VS
• Amerikaanse delegatie (100en specialisten) bezoekt de tentoonstelling-> brengt enthousiasme
terug naar de VS
• Amerikaanse Associatie van Musea: organiseert een rondreizende tentoonstelling met Parijse
Art Deco ontwerpen -> draagt bij aan de populariteit -> art deco gepromoot door trendy shops
• Gebruik bakeliet => betaalbare gebruiksvoorwerpen en decoratieve producten in Art Deco stijl
• Invloed van Hollywood op succes v art deco: glamoureuze lmsets
• Tegen eind jaren ’30: 40 miljoen vaste bioscoopbezoekers in VS -> beïnvloedt smaak van
consumenten
• Architecturale Hoogtepunten
• Amerikaanse steden: trend-> publieke gebouwen en publieke amusement ruimtes met Art
Deco ornamenten versieren
• William Van Alen
• Chrysler Building (1928): metalen dak en versierde gevel
• Empire State Building (1931): indrukwekkende inkomsthal in marmer en staal
-> hoogtepunten van Art Deco succes in Manhatten
ff fi
, Consumptie en industrieel design in de VS
• Na WOI: industriële capaciteit en koopkracht stijgt-> algemene productie verdubbelt in VS
• Jaren ’20: bloei in reclame-industrie + groeiende trend van regelmatige nieuwe producten,
modellen en kleuren, vergelijkbaar met de auto-industrie
=> consumenten nu gewend aan veranderende ‘modes’ + koopimpuls
• Eind jaren ’20: markt satureert
• 1929: beurscrash Wallstreet => Grote Depressie
• Economisten: geloven dat opl. Voor crisis bestaat in het opdrijven van de koopcyclus
-> dagdagelijkse producten modieuzer maken => tijdelijker
• 1932, Roy Sheldon en Egmont Arens pleiten: ‘Consumer Engineering: A New Technique for
Prosperity’ -> introduceren belang van Planned obsolescence
• = een strategie waarbij producten bewust zo worden ontworpen dat ze na verloop van tijd
verouderen of slijten, zelfs als ze technisch gezien nog functioneel zouden kunnen zijn. Het
doel van planned obsolescence is om consumenten aan te moedigen om regelmatig nieuwe
versies of modellen van producten te kopen, waardoor de omzet voor de fabrikanten wordt
gestimuleerd
• Marketingtechniek om massaconsumptie op gang te brengen
• Sinds standaardisatie en dus massaproductie (fordisme, taylorisme) is massaconsumptie nodig
om de economie in balans te houden
• Eerste 'industrial designers' zoals Raymond Loewy, Henry Dreyfuss en Norman Bel Geddes
kennen succes
• Bepalen beeldtaal van Amerikaanse populaire cultuur door ontwerpen voor grote
industrieën als Kodak, Ford, Sears Roebuck, General Motors, enz
• 1907: Patent Bakeliet door Leo Baekeland-> cruciaal in de ontwikkeling v composietmaterialen
• fenolharsen w gecombineerd met textiel of asbestvezels -> sterk, licht materiaal
-> makkelijk manipuleerbaar door in mal te gieten
• Bakeliet maakt vormgeving mogelijk die niet haalbaar was met hout of metaal, en wordt
gebruikt voor commerciële huishoudproducten zoals asbakken en schakelaars
• In de jaren ’40: opkomst glasvezel => verdere innovaties en toepassingen
• In de jaren ’90: carbon ber -> resulteert opnieuw in nieuwe en verrassende ontwerpen
• zoals de 'Knotted chair' van Marcel Wanders
Aërodynamische producten in de VS
• Begin jaren ’30: ontstaat succes voor gestroomlijnde vormen, geïnspireerd door
• Art Deco stijl
• fascinatie voor snelle machines zoals auto's, treinen en vliegtuigen, …
fi
