Dit is een samenvatting van enkele delen uit het boek "De Basis - wetenschappen en techniek voor de basisschool".
De delen in deze samenvatting horen bij het vak "De wereld waarnemen".
We zoeken een verklaring naar hoe de mens is ontstaan. De ene volgt hierin de godsdienstige
verklaring, de andere een wetenschappelijke.
Overzicht van de evolutiegedachte
Alles rondom evolueert razendsnel. Over de generaties heen doen er zich wijzigingen voor. Dat is de
evolutie.
Daar tegenover staan mensen die geloven dat organismen niet evolueren. Dat is het fixisme.
Klassieke oudheid
Ideeën bouwden steeds verder op ideeën van anderen. Zo had je eerst Plato die bedacht dat soorten
onveranderlijk waren en nadien Aristoteles die dan weer dacht dat organismen zich vormden uit
niet-levende materie.
Creationisten en intelligent design
De creationisten geloven dat alles is geschapen door god. Ze nemen het scheppingsverhaal letterlijk.
Ze geloven er in dat soorten niet kunnen evolueren tot andere soorten.
vb. het is onmogelijk dat mensen en apen eenzelfde voorouder hebben.
Het creationisme is geen evolutietheorie. Ze geloven namelijk niet dat soorten evolueren.
Daarnaast is er ook de theorie van intelligent design die ontstond. Hierbij wordt er gelooft dat er een
sturende kracht/ een intelligente ontwerper de evolutie stuurt en alles plant.
Lamarck
Hij zou de eerste wetenschapper zijn die een evolutietheorie formuleerde.
Hij dacht dat soorten zich vormden uit modder door inwerking van elektriciteit en warmte. Soorten
kunnen wel evolueren tot nieuwe soorten, maar er sterven geen soorten uit.
De evolutie ontstaat enerzijds door een opeenstapeling van afwijkingen tussen ouders en
nakomelingen. En anderzijds door overerving.
Het zit dus zo dat wanneer soorten een behoefte krijgen om zich aan te passen, ze dit gaan trainen.
Ze krijgen ze nieuwe eigenschappen en die geven ze door aan de nakomelingen.
Aan de andere kant gingen de delen van het lichaam die je niet gebruikte kleiner worden en zelfs
verdwijnen.
Verdieping: Cairns ontdekte dat bacteriën die eerst geen melksuiker konden verdragen, het plots wel
konden. Dat komt door slordige mutaties in stresssituaties, waardoor er veranderingen kwamen in
het genetisch materiaal en er nieuwe eigenschappen ontstonden.
Darwinisme
Ontstaan theorie: Darwin las een boek van Lyell, waarin beschreven stond dat de aarde gevormd
wordt door processen die heel traag gaan waardoor we ze niet kunnen zien.
vb. aangroeien van een berg
Darwin denkt dat dat ook zo is bij dieren en planten. Ze veranderen zo traag dat we het niet kunnen
zien.
Later las hij ook een boek van Malthus. Daarin was te lezen dat soorten meer nakomelingen kunnen
produceren dan dat er kunnen overleven. Door bijvoorbeeld een gebrek aan voedsel is er een
continue strijd om te overleven. Daaruit komt dat we het best aangepast is aan de omgeving zal
overleven.
, vb. verschillende types vinken op verschillende eilanden. De snavel is steeds aangepast aan het
voedsel. Ze stammen wel allemaal af van eenzelfde voorouder.
Hij schreef ook zelf een tweede boek over seksuele selectie. Dat houdt in dat bepaalde kenmerken
een voordeel zijn bij vb. het vinden van een vrouwtje. Hierin heeft hij een verschillende mening met
Wallance. Die denkt ook dat de mens en aap eenzelfde voorouder hebben, maar dat er bij de mens
nog een ziel werd aan toegevoegd.
De theorie: er is een teveel aan nakomelingen. Toch blijft het aantal van een soort ongeveer gelijk.
Dat komt doordat het voedsel, beschutting… beperkt is. Er zou dus steeds een onderlinge strijd zijn
tussen de individuen om te overleven. Dat is de struggle for life.
vb. bomen, die concurreren voor licht
Ook is iedereen uniek. Jongen lijken wel op hun voorouders, dus kenmerken zijn overerfbaar. Het
zouden de kenmerken zijn die een voordeel opleveren die overgeërfd worden. Dat is de natuurlijke
selectie.
Survival of the fittest: de best aangepaste aan de omgeving en dus niet de sterkste overleeft.
Hier nieuw aan is, is dat hij variatie en selectie niet als hetzelfde ziet. Variatie gebeurt toevallig,
selectie door de omgeving.
De overerfbare veranderingen die een organisme een voordeel kunnen opleveren zijn de adapties.
De theorie kon de natuurlijke selectie goed verklaren, maar variatie niet echt. Hij stelt dat deeltjes uit
het lichaam kunnen migreren naar de geslachtscellen om deze dan over te laten erven. Dit sluit sterk
aan bij de theorie van Lamarck.
Later kwam Weismann en die stelde vast dat kenmerken verworven gedurende het leven, niet
overgeërfd konden worden.
vb. de staart van muizen werd afgeknipt, geen enkele nakomeling werd geboren zonder staart.
Darwin geloofde ook dat overerving gebeurde door het gemiddelde te nemen van de kenmerken van
beide ouders.
Mendel kwam hier met een ander antwoord. Hij zegt dat er van elk kenmerk twee versies zijn die
worden opgesplitst bij de voortplanting. Een jong krijgt van elke ouder een allel. De kenmerken
worden onafhankelijk van elkaar overgeërfd. Hij focust vooral op mutaties voor het veranderen van
soorten.
Uiteindelijk komt er een moderne synthese en zou alles draaien om het doorgeven van de eigen
genen. Ook bij de seksuele selectie zou het hierrond draaien.
vb. vrouwtjes willen de beste nakomelingen dus kiezen de beste mannetjes.
Hiervoor stond hoe verschillen tussen organismen kunnen ontstaan door natuurlijke en seksuele
selectie. Maar hoe ontstaan soorten dan?
Dat gebeurt wanneer verschillende groepen zich niet meer met elkaar gaan voortplanten. Dat kan
bijvoorbeeld door een geografische barrière, voortplantingstijd…
Planten
Een plant herkennen als je ze ziet
Woese heeft een indeling gemaakt in 6 rijken. Een ervan zijn de planten. Planten hebben volgende
specifieke kenmerken:
- Meercellig organisme, elke cel heeft een celkern met daarin chromosomen, het heeft een
kernmembraan dat de celkern scheidt van het celplasma, in het kernmembraan zijn er poriën
die uitwisseling tussen de celkern en het celplasma mogelijk maken
- Autotroof organisme, maakt zelf voedsel aan via fotosynthese dankzij de bladgroenkorrels
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper treesdv. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
