Hematologie=
AFWIJKINGEN VAN DE RODE BLOEDCELLEN
Wat is Anemie=
Anemie of bloedarmoede is een toestand die gepaard gaat met een te laag hemoglobinegehalte waardoor
zuurstofdesaturatie ontstaat.
Anemie is geen aandoening of ziekte, maar een symptoom van een onderliggende aandoening. We moeten
deze onderliggende oorzaak trachten op te sporen om, indien mogelijk, een behandeling in te stellen.
Symptomen van anemie=
Zijn afhankelijk van:
De ernst van de anemie
de snelheid waarmee de anemie zich instelt (acute of chronische anemie)
het vermogen tot compensatie door beenmerg, hart- en vaatstelsel, longen
Mogelijke symptomen:
bleekheid
moeheid, zwakte
duizeligheid
ijlhoofdigheid, hoofdpijn
tachycardie, hartkloppingen
benauwdheid
kortademigheid bij inspanningen
syncopale neigingen
Oorzaken van anemie=
1. Verminderde aanmaak van rode bloedcellen
tgv. een tekort aan ijzer, vitamine B12 en/of foliumzuur (deficiëntieanemie)
Kwaadaardige aandoeningen die de normale aanmaak van bloedcellen afremmen (bv. leukemie)
Aplasie: vernietiging stamcellen thv. Het beenmerg)
chronische nierinsufficientie
2. Toegenomen afbraak van rode bloedcellen (hemolytische anemie)
Erfelijke vormen
Verworven vormen: infecties, auto-immuunprocessen, ABO-incompatibiliteit, Rhesus- antagonisme,
mechanische traumata
3. Bloedverlies
Bv. als gevolg van stoornissen in de bloedstolling
Anemie tgv. een tekort aan ijzer (Ferriprieve anemie)
Dit is wereldwijd de meest frequente vorm van anemie. Deze vorm van anemie komt meer voor bij vrouwen
dan bij mannen.
Oorzaken van ferriptieve anemie=
1. Verhoogd ijzerverlies tgv. overmatig bloedverlies (acuut of chronisch)
gastro-intestinaal (ulcus, poliepen, darmkanker, diverticulose, aambeien)
.gynecologisch (overvloedige menstruaties, na de bevalling, …)
. urinair (lithiase, kanker)
2. Verhoogde ijzerbehoeften
bv. tijdens de zwangerschap, tijdens de groeiperiode
3. Onvoldoende aanvoer van ijzer
verminderde ijzerresorptie bv. bij de ziekte van Crohn, coeliakie en te weinig inname van ijzer
1
,Ijzer komt voor in verschillende voedingsmiddelen zoals vlees, vis, granen, aardappelen, groenten en fruit. Het
ijzer dat aanwezig is in dierlijke voedingsmiddelen wordt echter meestal beter opgenomen dan het ijzer dat in
plantaardige producten wordt teruggevonden. Veganisme kan dus tot ijzertekort lijden.
Symptomen van ferriptieve anemie=
Te wijten aan de anemie = Moeheid, bleekheid, hartkloppingen, kortademigheid bij inspanning...
Te wijten aan het ijzertekort = Ijzer is nodig voor de vorming van normaal epitheel. Ijzertekort kan
aldus op langere termijn aanleiding geven tot slijmvliesatrofie en epitheelafwijkingen.
o glossitis (pijnlijke, rode en gladde tong waarvan de papillen zijn verdwenen)
o droge huid
o kloofvorming thv. de mondhoeken
o brokkelige, broze haren en nagels
Behandeling van ferriptieve anemie=
Oorzaak opsporen en behandelen.
Daarnaast dagelijkse orale toediening van ijzersupplementen. De behandeling dient voldoende lang
voortgezet te worden (meestal 2 à 3 maanden).
Opletten voor een overdosis.
Anemie tgv. een tekort aan vitamine B12 =
Deze vorm van anemie komt vooral voor op oudere leeftijd (meestal > 50 jaar).
Oorzaken=
Onvoldoende aanvoer van vit. B12 via de voeding= Vitamine B12 komt enkel voor in dierlijke
producten zoals vlees, eieren en melk. Een tekort kan optreden bij ondervoeding, alcoholisme of
veganisme.
Gestoorde resorptie van vit. B12 thv. de darm =
o door een tekort aan intrinsieke factor ( eiwit dat aangemaakt wordt thv. de wandcellen van
het maagslijmvlies. Het is nodig voor de opname van vit. B12 thv. het ileum.
o gastrectomie
o tgv. malabsorptie thv. het ileum (bv. bij de ziekte van Crohn)
Symptomen van een anemie tgv. Vitamine B12 tekort=
o Anemische klachten
o Spijsverteringsstoornissen:
- verminderde eetlust
- atrofie van het tongslijmvlies (glossitis)
- atrofie van het maagslijmvlies (atrofische gastritis) => maagklachten
o Neurologische verschijnselen:
- paresthesieën thv. de ledematen
- verminderde spierkracht
- gangstoornissen
- mentale stoornissen gaande van lichte prikkelbaarheid tot dementie
Behandeling Vit. B12 parenteraal (im.)
Anemie tgv. een tekort aan foliumzuur =
Foliumzuur is een onmisbaar voedingsbestanddeel behorend tot de groep van de vitamines B. Foliumzuur komt
voornamelijk voor in bladgroenten (zoals broccoli en andijvie) en in asperges.
2
, Oorzaken =
Onvoldoende aanvoer van foliumzuur via de voeding (alcoholisme, bejaarden)
Gestoorde opname van foliumzuur thv. de dunne darm:
- malabsorptie (bv. bij de ziekte van Crohn)
- medicatie: contraceptiva en difenylhydantoïne (anti-epilepticum)
Gestegen behoeftes: zwangerschap
Symptomen=
De symptomen van foliumzuurtekort zijn dezelfde als die van vitamine B12- tekort. Er treden echter geen
neurologische verschijnselen op.
Behandeling=
Orale toediening van foliumzuur
Hemolytische anemieën
Wat zijn Hemolytische anemieën?
ontstaan tgv. een toegenomen afbraak van rode bloedcellen. Het beenmerg vertoont tekens van intense
bloedregeneratie ter compensatie van de afbraak. Beenmerg beschikt immers over een grote reservecapaciteit.
Pas als deze compensatie in gebreke komt, ontstaat er anemie.
Symptomen=
De hoofdsymptomen: anemie, icterus (geelzucht) en splenomegalie (tgv. toegenomen afbraak van
rode bloedcellen in de milt).
De hemolyse kan acuut of chronisch verlopen.
o Acuut: koorts, rillingen, buikpijn, gewrichtspijnen
o Chronisch: bilirubinestenen in de galblaas
Bloedonderzoek = Gedaald tot afwezig vrij haptoglobine (binding van hemoglobine dat afkomstig is van
vernietigde rode bloedcellen, hierdoor rode verkleuring in urine.) + gestegen bilirubine, gestegen LDH en
stijging aantal reticulocyten (= jonge rode bloedcellen) Hemoglobinurie kan tevens aanleiding geven tot een
acute nierinsufficiëntie.
Erfelijke vormen van hemolytische anemieën=
Erfelijke sferocytose=
Dit is een dominant erfelijke aandoening. Waarbij er in het membraan van de rode bloedcellen een
tekort is aan één of meerdere eiwitten. Zeer weinig klachten owv. Compensatie door beenmerg.
Crisissen van hemolyse (in aansluiting op infectie) Ze zijn gekenmerkt door (sub)icterus, koliekachtige
buikpijnen en een pijnlijk gevoel in de miltstreek.
Sikkelcelanemie=
is de meest voorkomende hemoglobinopathie.
Te wijten aan afwijking in beta-keten waardoor een abnormaal hemoglobine ontstaat. HB S vertoont
bij zuurstoftekort een zeer slechte oplosbaarheid. Wanneer de rode bloedcellen hun zuurstof verliezen
thv. De capillairen worden ze sikkelvormig. Hierdoor neemt de kleverigheid van het bloed toe. De
milde vorm is meestal asymptomatisch. De erstige vorm gaat gepaard met symptomen.
Beenmergtransplantatie is de enige zinvolle behandeling.
Thalassemieën=
behoren tot de hemoglobinopathieën. Het is een erfelijke aandoening gekenmerkt door een
gebrekkige aanmaak van hemoglobine. Beta-Thalassemie is de meest voorkomende en de meest
ernstige vorm.
3