Uitgebreide samenvatting handboek Human Biology en slides voor het vak Menselijke biologie en genetica, door professor R. d'Hooge. Bevat alle te kennen afbeeldingen en leerstof, in het Nederlands vertaald. Zeer volledig. Door deze samenvatting te studeren ben ik in eerste zit geslaagd met 18/20. ...
MENSELIJKE
BIOLOGIE &
GENETICA
Prof. dr. Rudi D'Hooge
Academiejaar 2023-2024
Examen: schriftelijk, meerkeuze, 1/3de van de vragen over afbeeldingen
Lesinhoud:
1. The chemistry of living things
2. Structure and function of cells
3. From cells to organ systems
4. The skeletal system
5. The muscular system
6. Blood
7. Heart and blood vessels
8. The immune system and mechanisms of defense
9. The respiratory system - exchange of gases
10. The endocrine system
11. The digestive system and nutrition
12. The urinary system
13. Reproductive systems
14. Cell reproduction and differentiation (hoofdstuk enkel ter info voor studenten MBG)
15. Cancer: uncontrolled cell division and differentiation
16. Genetics and inheritance
17. Development, maturation, aging, and death
,HOOFDSTUK 1: DE CHEMIE VAN LEVENDE WEZENS
Sleutelconcepten:
- De wereld bestaat uit materie en energie. De kleinste eenheid van materie is een atoom.
- Chemische verbindingen brengen atomen samen tot moleculen.
- Water is een universeel biologisch solvent. Water is grootste bestanddeel van cellen en omringt alle
cellen in meercellige organismen. Meeste natuurlijke chemische reacties vinden plaats in water.
- Levende wezens gebruiken energie om complexe moleculen te vormen. 4 types organische
moleculen die door levende wezens gemaakt worden: proteïnen, koolhydraten, vetten en nucleïnezuren.
- Koolstof is de gemeenschappelijke bouwsteen vd 4 types organische moleculen omdat het op
verschillende manieren chemische bindingen kan aangaan met andere atomen.
3. Het leven is afhankelijk van water
Lichaamsgewicht bestaat voor 60% uit water. Het is een polaire molecule.
Belangrijkste eigenschappen van water:
- water is een uitstekend oplosmiddel
- water is vloeibaar bij lichaamstemperatuur
- water kan warmte-energie opnemen en vasthouden
- verdamping van water verbruikt warmte-energie
- water neemt deel aan essentiële chemische reacties
3.1. Water is het biologisch oplosmiddel
Oplosmiddel = vloeistof waarin andere stoffen oplossen (solvent)
Opgeloste stof = elke stof die oplost in een andere (solute)
Hydrofiele molecule = polaire moleculen die worden aangetrokken door water en gemakkelijk met
water interageren – bv. zout kan goed oplossen in water er worden watermanteltjes gevormd rondom de
zoutionen: Na+ trekt O aan, Cl- trekt H aan ® zout lost op
Hoe water ionen in oplossing houdt: de schijnbaar negatieve
uiteinden vn polaire watermoleculen w aangetrokken dr
positieve ionen, terwijl de schijnbaar positieve uiteinden vn
watermoleculen w aangetrokken dr negatieve ionen.
De watermoleculen trekken de ionen weg van het kristal en
voorkomen dat ze opnieuw met elkaar associëren.
Hydrofobe molecule = apolaire, neutrale moleculen die niet interageren met of oplossen in water – bv.
vet en olie (lipiden), over tijd wordt olie gedwongen samen te gaan in steeds grotere druppels totdat
het volledig gescheiden is van water
® emulgatoren kunnen ervoor zorgen dat hydrofobe stoffen toch oplossen – bv. mayonaise is een emulsie:
in het eigeel zitten emulgatoren
1
,3.2. Water is vloeibaar bij lichaamstemperatuur
- Water heeft een belangrijke transportfunctie in het bloed, dat voor 90% uit water bestaat
- Water is het hoofdbestanddeel van intra- en extracellulaire ruimtes
- 60% van het lichaamsgewicht is water
3.3. Water helpt de lichaamstemperatuur te reguleren
Water kan grote hoeveelheid warmte-energie vasthouden en absorberen
- Voorkomt snelle veranderingen in lichaamstemperatuur – onze lichaamstemperatuur mag niet te
veel schommelen; dit is snel fataal (hoge koortsen, stuipen; hypothermie (onderkoeling)); ons lichaam
kan slechts functioneren binnen een nauwe grens van temperatuurverschillen
- Verdamping van water (evaporation) zorgt voor warmteverlies: afkoeling ® bv. zweten om
overtollige hitte kwijt te spelen – bloed in de bloedvaten recht onder de huid koelt af
3.4. Water neemt deel aan chemische reacties
Synthese van koolhydraten, eiwitten en lipiden produceert watermoleculen
Afbraak van koolhydraten, eiwitten en lipiden verbruikt watermoleculen
Hoe ouder mensen worden, hoe kleiner de concentratie van water ih menselijke weefsel (bv. ook in de hersenen)
De zoutsamenstelling in het lichaam bepaalt de werking van de cellen:
- Te veel zout: cellen krimpen
- Te weinig zout: cellen kunnen barsten
4. Het belang van waterstofionen
zuren basen
• geven waterstofionen af (H+) • nemen waterstofionen op (H+)
• verhogen de concentratie van waterstofionen • verlagen de concentratie van waterstofionen in
in oplossingen oplossingen
Aangezien zuren en basen een tegengesteld effect hebben, neutraliseren ze elkaar
® bv. bakpoeder (base) oplossen in water tegen maagzuur
pH-schaal = maat voor de concentratie van
waterstofionen
- maat voor de zuurtegraad (acidity) of Drain opener
alkaliteit (alkalinity) Bleach
More alkaline
- varieert van 0 tot 14: Ammonia cleanser
o zuren: pH < 7 Soapy water
Baking soda
o neutraal: pH = 7 (= zuiver water)
o basen: pH > 7 Neutral pH Human blood, tears
Saliva, urine
De zuurtegraad is belangrijk voor de chemie in ons Black coffee
More acidic
Tomatoes
lichaam: eiwitten reageren sterk op de zuurtegraad.
Vinegar, cola
Lemon juice
Hydrochloric acid
De pH schaal (figuur die vaak op het EX komt) Concentrated nitric acid
2
, 4.1. Buffers minimaliseren veranderingen in pH-waarde
Helpen een stabiele pH in lichaamsvloeistoffen te behouden ® belangrijk voor het behouden van de
homeostase (nemen overmaat aan OH- of H+ op)
Koolzuur en bicarbonaat fungeren als één van de belangrijkste bufferparen van het lichaam
HCO3- + H+ ⇄ H2CO3 (omkeerbare reactie)
- als het bloed te zuur is: HCO3- + H+ → H2CO3
- als het bloed te alkalisch is: H2CO3 → HCO3- + H+
Hyperventileren ® bicarbonaatbuffer wordt ontregeld ® pH-waarde verandert (® flauwvallen)
5. De organische moleculen van levende organismen
Koolstof = de gemeenschappelijke bouwsteen van
organische moleculen = basis vd chemie omdat het
covalente bindingen kan aangaan met andere atomen
In koolstofdioxide vormt Lipidemoleculen (een deel daarvan
een koolstofatoom twee wordt hier weergegeven) bevatten
- omvat 18% vh lichaamsgewicht covalente bindingen met lange ketens van koolstofatomen
elk zuurstofatoom. covalent gebonden naar waterstof.
- vormt vier covalente bindingen
- kan enkele of dubbele bindingen vormen
- bindt vaak met waterstof, stikstof, zuurstof
of andere koolstoffen
- kan lineaire, vertakte of ringvormige
moleculen vormen
Koolstof is de ruggengraat van aminozuren, het gebouw
- kan micro- of macromoleculen bouwen blokken eiwit. Dit aminozuur is fenylalanine.
5.1. Macromoleculen worden opgebouwd en afgebroken in de cel
Dehydratatie synthese
Sugars
- verwijdert equivalent van een watermolecuul om
moleculaire eenheden te koppelen Energy Energy
- bouwt macromoleculen uit kleinere subeenheden en
verliest hierbij telkens een watermolecule
- vereist energie
Dehydration synthesis
Hydrolyse
Hydrolysis
- voegt het equivalent van een watermolecuul toe
om macromoleculen uit elkaar te halen
- breekt macromoleculen af in kleinere subeenheden en
voegt hier telkens een watermolecule aan toe
- geeft energie vrij
Dehydratatiesynthese en hydrolyse zijn tegengestelden
Er bestaan vier soorten macromoleculen: koolhydraten, Carbohydrate
lipiden (vetten), proteïnen (eiwitten) en nucleïnezuren
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emiliegenbrugge. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €14,99. Je zit daarna nergens aan vast.
