Private veiligheidszorg
,Inhoudstafel
Hoofdstuk 1: Inleiding...................................................................................................................5
1. Inleiding: veiligheidszorg in een wereld in beweging............................................................. 5
2. Waarom aandacht voor private veiligheidszorg?...................................................................5
2.1. Omvang en groei van de private veiligheidssector in Noord Amerika.......................... 6
2.2. Waarom de opmars...................................................................................................... 7
2.3. Kenmerken van private veiligheidszorg volgens Shearing en Stenning....................... 7
2.4. Wat met verhouding privaat/publiek?............................................................................9
3. Enkele recente cijfergegevens over private veiligheidszorg................................................ 10
Hoofdstuk 2: Private veiligheidszorg in context...................................................................... 12
1. Inleiding............................................................................................................................... 12
2. Verklaringen voor de opmars van private veiligheidszorg................................................... 12
2.1. Toename criminaliteit en veiligheidsproblemen.......................................................... 12
2.1.1. The culture of control......................................................................................... 13
2.1.2. Clarke: Situational crime prevention.................................................................. 14
2.1.3. Situationele criminaliteitspreventie en private veiligheidszorg........................... 15
2.2. Groei van ‘mass private property’............................................................................... 16
2.2.1. Enkele kanttekeningen...................................................................................... 16
2.3. Economische drijfveren.............................................................................................. 18
2.3.1. Van het panopticon naar Disneyland................................................................. 18
2.4. Overheidsbeleid ten aanzien van private veiligheidszorg...........................................20
2.5. Een overbevraagde politie-apparaat...........................................................................20
2.6. Professionalisering van de private veiligheidszorg..................................................... 21
3. Vragen bij private veiligheidszorg........................................................................................ 22
3.1. Security before justice................................................................................................ 22
3.2. Welke vragen duiken op na lezing van de tekst van JM Piret.................................... 23
3.3. Overheidsregulering van de private veiligheidszorg................................................... 24
3.4. ‘Civiliseren’ van de markt van private veiligheidszorg................................................ 26
4. Afsluitende beschouwingen................................................................................................. 27
Hoofdstuk 3: Historiek................................................................................................................ 28
1. Inleiding: Private veiligheidszorg, van alle tijden................................................................. 28
2. Historiek België....................................................................................................................28
2.1. De burgerwacht (1830-1921)......................................................................................28
2.2. Commerciële veiligheidszorg......................................................................................29
2.2.1. Waak en sluit..................................................................................................... 29
2.2.2. La ronde de nuit................................................................................................. 30
2.2.3. Garde Maritime et commerciale.........................................................................31
2.2.4. De economische kijk op criminaliteit.................................................................. 31
2.3. Interbellum en (verbod op) private milities..................................................................32
2.3.1. Wet 29 juli 1934 op de private milities............................................................... 32
2.4. Ontwikkelingen 1960-1990......................................................................................... 33
2.4.1. Richting een volwaardig wetgevend kader: Wet van 10 april 1990 tot regeling
van de private en bijzondere veiligheid........................................................................34
3. Veranderende opvatting over private veiligheidszorg: terugblik ontwikkeling regelgevend
1
, kader (1990-2017)................................................................................................................... 34
3.1. Sector in beweging: Enkele belangwekkende evoluties sinds 1990...........................35
3.2. Wetgever van 2004: Private veiligheidszorg = partner?............................................. 36
3.3. Wetgever van 2014: Private veiligheidszorg = plicht?................................................ 37
3.4. Regeerakkoord Michel I en het kerntakendebat......................................................... 37
3.5. Wetgever 2017: Voorbij de ‘junior partner’?................................................................37
Hoofdstuk 4: Wet tot regeling van de private en bijzondere veiligheid................................. 38
1. Inleiding............................................................................................................................... 38
2. Negen doelstelling van de wet tot regeling van de private en bijzondere veiligheid............38
3. Activiteitendomeinen van de wet tot regeling van de private en bijzondere veiligheid........ 40
4. Dertien bewakingsactiviteiten van de Belgische private veiligheidssector.......................... 41
5. Betrouwbaarheid en professionaliteit: geen private veiligheid zonder vergunning..............42
5.1. Voorwaarden...............................................................................................................43
5.2. Flexibele regeling ten aanzien van bewakingsactiviteiten in uitgaansmilieu en
evenementenbewaking......................................................................................................44
5.3. Flexibele regeling ten aanzien van betalend parkeren............................................... 44
5.4. Beëindigen van vergunningen.................................................................................... 44
5.5. Adviesraad..................................................................................................................44
6. Kwaliteitsvolle dienstverlening: voorwaarden van bewakingsagenten................................ 44
7. Bevoegdheden en verplichtingen van bewakingsagenten.................................................. 45
7.1. Generieke bevoegdheden en verplichtingen.............................................................. 45
7.2. Activiteitsgebonden bevoegdheden en verplichtingen................................................46
7.3. Situationele bevoegdheden en verplichtingen............................................................ 47
8. Veiligheidsdiensten van openbare vervoersmaatschappijen...............................................47
9. Maritieme veiligheidsondernemingen.................................................................................. 47
10. Controles en sancties in de private veiligheidssector........................................................ 47
11. Samenwerkingsmodellen tussen private veiligheidssector en politie................................ 47
11.1. Junior partnership model.......................................................................................... 47
11.2. Economisch model....................................................................................................47
11.3. Politiecomplex........................................................................................................... 48
11.4. Internationaal model................................................................................................. 48
11.5. Public-private divide..................................................................................................48
11.6. Zelfbeschikkingsmodel..............................................................................................48
11.7. Gedeconcentreerde veiligheidszorg......................................................................... 48
11.8. Europees model private veiligheid............................................................................ 48
11.9. Integrale veiligheidszorg........................................................................................... 48
11.10. Samenvatting.......................................................................................................... 49
Hoofdstuk 5: Private opsporing: Wettelijk kader..................................................................... 49
1. Inleiding............................................................................................................................... 49
2. Het wetgevend kader...........................................................................................................50
2.1. Gevolgen van de wet.................................................................................................. 51
2.1.1. Enkele cijfers......................................................................................................52
2.2. Structuur van de wet tot regeling van het beroep van privédetective......................... 52
2.2.1. Toepassingsgebied............................................................................................ 52
2
, 2.2.2. Vergunning.........................................................................................................53
2.2.3. Uitoefeningsvoorwaarden.................................................................................. 53
2.2.4. Controle en sancties.......................................................................................... 54
2.2.5. Wijzigings-, overgangs- en slotbepalingen........................................................ 54
3. Debat en evaluatie...............................................................................................................54
3.1. Enkele vragen vanuit het parlement........................................................................... 54
3.2. Hoorzittingen in het parlement....................................................................................54
3.2.1. Eerste deel.........................................................................................................55
3.2.2. Tweede deel...................................................................................................... 56
3.2.3. Wat besluiten we hieruit.....................................................................................57
Hoofdstuk 6: Voetbalveiligheid.................................................................................................. 57
1. Inleiding............................................................................................................................... 57
2. Voetbalwet........................................................................................................................... 59
2.1. Verplichting van de organisatoren.............................................................................. 59
2.2. Inbreuken door toeschouwers.................................................................................... 60
2.3. Sancties...................................................................................................................... 60
3. Cijfers...................................................................................................................................61
Hoofdstuk 7: Camerabewaking.................................................................................................. 65
1. Inleiding: camerabewaking en de ‘surveillance’-samenleving............................................. 65
2. De wet van 21 maart 2007 tot regeling van de plaatsing en het gebruik van
bewakingscamera’s................................................................................................................. 66
2.1. Toepassing van de wet............................................................................................... 66
2.2. Drie soorten plaatsen..................................................................................................67
2.3. Vast - tijdelijk vast - mobiel - intelligent....................................................................... 68
2.4. Voorwaarden plaatsingen gebruik vaste en tijdelijke vaste bewakingscamera’s........68
2.5. Voorwaarden gebruik mobiele bewakingscamera’s....................................................68
2.6. Intelligente bewakingscamera’s..................................................................................69
3. Camerabewaking in de praktijk........................................................................................... 69
3.1. Effecten van camerabewaking....................................................................................69
3.2. Effecten van camerabewaking: een systematische review........................................ 70
Hoofdstuk 8: Privatisering van de strafuitvoering................................................................... 71
1. Inleiding............................................................................................................................... 71
2. Privatisering tendensen in de strafuitvoering: een overzicht............................................... 72
2.1. Andere aspecten van strafuitvoering.......................................................................... 73
3. Worden de verwachtingen ten aanzien van privatisering ingelost.......................................74
3.1. Vergelijkend onderzoek (privaat/publiek) van Liebling en collega’s............................74
4. Verklaringen voor de privatisering in strafuitvoering............................................................ 76
4.1. Maar…........................................................................................................................ 77
5. Welke rol voor privatisering in strafuitvoering...................................................................... 77
5.1. Civiliseren als reguleringsmodel?............................................................................... 78
6. Wat met België.................................................................................................................... 79
Hoofdstuk 9: Nieuwere ontwikkelingen: bescherming slachtoffers huiselijk geweld?.......80
1. Nieuwere ontwikkelingen..................................................................................................... 80
2. Overheidsoptreden in kader van huiselijk geweld schiet tekort? Een studie uit Australië... 80
3
,Gastcollege: Private veiligheid & security management:........................................................82
Een verstandshuwelijk?..............................................................................................................82
1. Inleiding............................................................................................................................... 82
2. Wet op de private en bijzondere veiligheid.......................................................................... 83
2.1. wettelijk kader: overzicht.............................................................................................83
2.2. Veiligheidsdiensten en kerntakendebat...................................................................... 83
2.3. Veiligheidsadvies........................................................................................................ 84
2.4. Services & competences............................................................................................ 84
2.5. Ontzorging in transformatie........................................................................................ 84
3. Maatschappelijke context.................................................................................................... 85
3.1. Change & trends.........................................................................................................85
4. Security management..........................................................................................................86
4.1. Risk process flow........................................................................................................87
4.2. Risk strategy............................................................................................................... 87
4.3. Relatie kosten/baten van veiligheid............................................................................ 88
5. Beveiligingsconcept............................................................................................................. 88
5.1. Traditionele benadering.............................................................................................. 88
5.2. Security management countermeasures.................................................................... 88
5.3. Beveiligingsconcept.................................................................................................... 88
6. Strategie loont..................................................................................................................... 89
7. Verstandshuwelijk tussen private veiligheid en security management................................ 90
7.1. Algemeen....................................................................................................................90
Gastcollege: Verleden en toekomst van bedrijfsrecherche.................................................... 91
1. Fraude in een organisatiecontext........................................................................................ 91
2. Marktontwikkeling: fraude audit........................................................................................... 97
3. Praktijk fraude onderzoek en casuïstiek.............................................................................. 98
4. Juridische positionering fraude auditor................................................................................ 99
4.1. Detectivewet (WPD)................................................................................................... 99
4.2. Wet private veiligheid (WPV)...................................................................................... 99
5. Wat brengt de toekomst.......................................................................................................99
4
,Hoofdstuk 1: Inleiding
1. Inleiding: veiligheidszorg in een wereld in beweging
Een commerciële aanpak is een spel van vraag en aanbod, waar normatieve
vraagstukken aanbod komen en die te maken hebben met winst.
↳ Bv: Is het rechtvaardig om profit uit straffen te halen? Mogen gevangenissen
geprivatiseerd worden? Discussie over de belangrijke bewakingssectoren? Wat
zijn de bevoegdheden?
Hoe kijken bepaalde groepen naar publiek en privaat en wat verwacht men dat
een vrije markt kan bijdragen aan de bijvoorbeeld de uitvoering van straffen →
Artikels over de invloed van de politiek en de economische gevolgen
Er zijn ook enkele zaken die vragen stellen die bij de groei van de private veiligheidszorg
● Bv: Vakbonden zijn tegen privé personeel voor beveiliging justitiepaleis
○ Uit vrees dat de arbeidsomstandigen die aangeboden worden in de dat die minder
interessant zijn
● Bv: Gerechtsdeurwaarder bezorgd over privatisering politietaken
○ Kan duurder uitvallen voor gezinnen
● Bv: Misverstanden: Politie onderzoekt mishandeling asielzoekers
○ Door private bewakingsagenten, zijn deze wel ethisch uitgeoefend van wapens en
voldoende opgeleid
Veiligheidszorg is niet enkel een zaak van de overheid → regelgevend kader komt tot stand
2. Waarom aandacht voor private veiligheidszorg?
Tekst reader: Shearing, C.D. & Stenning, P.C. (1983). Private security: implications for social
control. Social Problems, 30(5), 493-506.
Ponsaers, P. (2015). De opkomst van de private veiligheidssector in België? Panopticon, 36(5),
480-488.
Er is een snelle aangroei van private veiligheidszorg in Noord-Amerika sinds 1960, dan de
publieke sector
● Wat betekent dit voor sociale controle?
● Waarom de opmars van de private veiligheidssector?
● Welke kenmerken vertoont de private veiligheidssector
Private veiligheidszorg is in zekere zin van alle tijden, maar toch:
5
, ● ‘What is new about modern private security is its pervasiveness and the extent to which
its activities have expanded into public, rather than purely private, places’(Shearing &
Stenning 1983: 493)
○ “Wat nieuw is aan de moderne particuliere beveiliging is de alomtegenwoordigheid ervan
en de mate waarin de activiteiten zijn uitgebreid naar openbare in plaats van louter
particuliere plaatsen.”
○ Indringendheid sector, lijkt alom tegenwoordig
○ Meer en meer in publieke ruimte
2.1. Omvang en groei van de private veiligheidssector in Noord Amerika
Tabel 1: Public Police and Private Security Personnel
● Contract → Externe bewakers
● In house → Interne bewakers
Waarom de opmars?
● Je ziet doorheen de tijd zie je dat de private sector
de publieke sector overstijgt
○ De verhouding is doorheen de tijd sterk
veranderd
● ‘These findings indicate that in Canada and the
United States the public police have for some time shared the task of policing with private
organizations, and that private security probably now outnumber public police in both
countries. The major change has been the rapid growth, since the early 1960s, of policing
provided on a contract basis, for profit, by private enterprise ...This has established private
security as a readily available alternative to public police for those with the means to
afford it, and has made private security a much more visible contributor to policing than it
has been hitherto. The result has been an unobtrusive but significant restructuring of our
institutions for the maintenance of order, and a substantial erosion by the private sector of
the state’s assumed monopoly over policing and, by implication, justice’ (Shearing &
Stenning 1983)
○ “Deze bevindingen geven aan dat in Canada en de Verenigde Staten de openbare politie
sinds enige tijd de politietaak deelt met particuliere organisaties en dat er nu waarschijnlijk
meer particuliere beveiliging is dan openbare politie in beide landen. De belangrijkste
verandering was de snelle groei, sinds het begin van de jaren 1960, van de politiezorg op
contractbasis, met winstoogmerk, door privéondernemingen ...Hierdoor is de privébewaking
een gemakkelijk beschikbaar alternatief geworden voor de openbare politie voor diegenen
die de middelen hebben om het zich te veroorloven, en heeft de privébewaking een veel
zichtbaardere bijdrage geleverd tot de politiezorg dan tot nu toe het geval was. Het
resultaat is een onopvallende maar belangrijke herstructurering van onze instellingen voor
ordehandhaving en een aanzienlijke uitholling door de privésector van het veronderstelde
monopolie van de staat op politie en, bij implicatie, op justitie”
6
,2.2. Waarom de opmars
● De these van ‘mass private property' (groeivanshoppingcentra, residentiële wijken, grote
kantoorcomplexen, recreatieedomeinen, pretparken, industriële complexen,
universiteitscampussen, ... )
○ ‘With the growth of mass private property, private security has been steadily
encroaching upon the traditional beat of the public police. In so doing, it has
brought areas of public life that were formerly under state control under the control
of private corporations’ (Shearing & Stenning 1983: 497)
■ “Met de groei van het massale privébezit heeft de particuliere beveiliging gestaag
inbreuk gemaakt op het traditionele werk van de openbare politie. Hierdoor zijn
gebieden van het openbare leven die voorheen onder controle van de staat
stonden, onder controle van particuliere bedrijven gekomen".
■ Grote ruimtes voor allerhande doeleinden gebruikt worden
■ We komen hier nog op terug tijdens het volgende college wanneer we
verklaringen voor de opmars van de private veiligheidszorg - waaronder de
invloedrijke ‘mass private property’ – these van Shearing en Stenning -
bespreken
2.3. Kenmerken van private veiligheidszorg volgens Shearing en Stenning
a) Non-specialized character
● Veiligheidsfuncties liggen ingebed in andere functies, worden geïntegreerd in
ruimere processen
○ ...officials believed that good sales strategies made good security
strategies: if sales persons were properly attentive to customers, they
would not only advance sales but simultaneously limit opportunities for
the. The security function was thus seen as embedded in the sales function’
(p. 499)
■ ...functionarissen geloofden dat goede verkoopstrategieën ook goede
veiligheidsstrategieën waren: als verkopers goed op klanten letten,
bevorderen ze niet alleen de verkoop, maar beperken ze tegelijkertijd ook
de kansen op diefstal. De beveiligingsfunctie werd dus gezien als
onderdeel van de verkoopfunctie.
■ Aandacht voor klant belangrijk uit commercieel oogpunt en in
veiligheidsfunctie
■ Veiligheidsfuncties worden ingebed, toezicht wordt uitgevoerd
vanop afstand en door niet-professioneel personeel
● Bv. Disney-personeel staat in voor de beveiliging
7
,b) Client-defined mandate
● Particuliere belangen staan voorop
○ Vragen en behoeften die leven bij een specifieke firma, bedrijf, universiteit,
○ Mogelijk dat bepaalde potentiële misdrijven op vraag van klant niet
vervolgd worden
■ Bv. Fraudegevallen niet communiceren om reputatieschade te
vermijden
○ Niet het publieke belang zoals bij de publieke sector
■ Klant is koning
■ Bv: de belangen van de universiteit, Disneyland, winkel, … staan
voorop
■ Het openbare belang wordt niet in de discussie gebracht
● Policing for profit
○ Policing which is tailored to the profit-making objectives and its corporate
clients (p.500)
■ Politiewerk dat is afgestemd op de winstdoelstellingen en de zakelijke
klanten
● Instrumenteel
○ ‘...behavior is judged not according to whether it offends some externally
defined moral standards, but whether it threatens the interests (whatever
they may be) of the client’ (p. 500)
■ Gedrag wordt niet beoordeeld op basis van de vraag of het een extern
gedefinieerde morele standaard beledigt, maar of het de belangen (wat die
ook mogen zijn) van de cliënt bedreigt.
● ‘Victim-controlled policing’
○ ‘There is little room for retribution within this instrumental approach. Social
control exists solely to reduce threats to the interests of the client and the
focus of attention shifts from discovering and blaming wrongdoers to
eliminating sources of such threats in the future’ (p. 501)
■ Er is weinig ruimte voor vergelding binnen deze instrumentele benadering.
Sociale controle bestaat uitsluitend om bedreigingen voor de belangen van
de cliënt te verminderen en de aandacht verschuift van het ontdekken en
beschuldigen van boosdoeners naar het elimineren van bronnen van
dergelijke bedreigingen in de toekomst'.
○ Vertrekt vanuit de (potentiële) slachtoffers zelf. De ordehandhaving/politie
vraagstuk gebeurt dan gebeurt dat op controle op aansturing van
potentiële slachtoffers.
8
, ■ Bv: Een bedrijf/organisatie die beroep doet op de private
veiligheidssector dan zal dat de vraag die gericht wordt om
bepaalde diensten te leveren om de veiligheid te garanderen, komt
van het potentiële slachtoffer zelf
○ De klant als potentieel slachtoffer
○ Risico van victimization staan centraal
c) The character of sanctions
● Alternatieve sancties worden opgelegd → Focus op preventie
● Vooral economische sancties van aard
Bv: Toegang tot private eigendom ontzeggen of diensten weigeren
2.4. Wat met verhouding privaat/publiek?
● Naar buitenwereld toe: indruk wordt gewekt van een ‘junior partner’ verhouding
○ De private ontwikkelingen worden gezien als het kleine broertje ten aanzien van
de publieke sector
○ Men werkt samen maar in een onderschikkend verband
○ Het is ondersteunend en ondergeschikt aan de publieke sector
● Shearing en Stenning hebben echter hun twijfels bij de ‘junior partner’ theorie, want in
werkelijkheid:
○ Private sector houdt zich niet enkel bezig met relatief kleine inbreuken
■ Vaak gaat het ook over ernstige vormen waar ook heel wat financiële
middelen mee gepaard gaan
■ Bv: eigendomscriminaliteit op de werkvloer, bedrijven die zelf een beleid
opstarten rond (het voorkomen van) werknemerscriminaliteit, fraude in de
bedrijfssector
○ De activiteiten van de private sector worden niet gestuurd door publieke
diensten (eerder andersom)
■ Junior partner idee wekt het idee dat de diensten aansturen en daarbij dus
ook een bepaalde controle/toezicht zouden hebben → maar dit klopt niet
■ Vaak zal dit eerder andersom zijn: Het publieke systeem zal aansturen om
een bepaalde zaak aan te brengen bij de publieke diensten
■ Link: Client defined mandate en victim controlled policing → Dat men
zelf ervoor verkiest om de afhandeling en de ordehandhaving in eigen
handen te houden
● Victim controlled policing: verschillende actoren zelf beslissen
over hoe ze bepaalde zaken afhandelen. Pas vanaf het aansturen
9
