Samenvatting ontwikkelingspsychologie deel 1 kindertijd, gedoceerd door Patricia Bijttebier aan de 1e-jaarsstudenten psychologie aan de KULeuven.
Samenvatting is een samenvoeging van alle slides en lesnotities (handboek heb ik niet gebruikt maar is ook niet noodzakelijk om te slagen)
Ontwikkelingspsychologie, deel 1: kindertijd
Door Patricia Bijttebier
2023-2024
Mere Van Langendonck
1
,Inleiding
Ontwikkelingspsychologie
= wetenschappelijk studie van patronen van groei, verandering en stabiliteit van conceptie tot
hoge ouderdom
In verschillende ontwikkelingsdomeinen
- Fysiek (vb hersenontwikkeling, fysieke groei)
- Cognitief
- sociaal-emotioneel + persoonlijkheid
Ontwikkelingsfasen
- prenataal: voor de geboorte
- babytijd
- peuter- en kleutertijd
- schooltijd: lagere school (6j-12j)
- adolescentie
- ontluikende volwassenheid
- volwassenheid
- ouderdom
→ indeling/sociale constructies gebaseerd op WEIRD samenleving = studies die maar gebeuren
bij beperkt deel van de samenleving
→ schooltijd heel hard gebaseerd op culturen, in Europa wordt ‘schooltijd’ getyppeerd door 6-12
jaar
(Western, Educated, Industrialized, Rich, Democratic) + individuele verschillen
Historiek
Philippe Ariès (1914-1984)
• ontdekker van “het kind” als voorwerp van historisch onderzoek
→ ontdekte dat een kind wel degelijk verschilt van een volwassene
• cultuurhistorische studie over kind en kindertijd sinds middeleeuwen aan de hand van
afbeeldingen en dagboeken: kinderen hadden volwassen lichaamsproporties en
gelaatskenmerken
→ er werd geen onderscheid gemaakt
→ kinderen vanaf 6-7 jaar als volwassene behandeld
2
, • historische evolutie: kindertijd geen natuurlijk biologische vorm, maar sociale
constructie als aparte ontwikkelingsfase van vrij recente datum (rond 1600)
Grote vriendelijke reus
Citaat van Isaac Newton 1675: ‘Als ik verder gekeken heb dan anderen is dat omdat ik op de
schouders van reuzen stond’ = wetenschap boekt altijd voorruitgang door te bouwen op eerdere
inzichten van anderen
Vroege denkers
John Locke (1632-1704)
empirisme
• mens wordt geboren als een onbeschreven blad (‘tabula rasa’)
• ontwikkeling gebeurt onder invloed van de omgeving (‘empeira’ = eravring), geeft
vorm aan het gedrag van het kind
• “iedereen kan alles worden"
(An Essay Concerning Human Understanding, 17de eeuw)
→ Alle verschillen tussen mensen toe te schrijven aan verschillen in ervaringen (met ieder kind
dat geboren wordt kan het alle kanten uitgaan)
Jean-Jacques Rousseau (1712-1778)
nativisme
• kinderen worden geboren met inherent potentieel en talenten
• ‘nobele wilden’ (in wezen goed)
• groei in afzonderlijke fasen die zich automatisch ontvouwen
• als kinderen verzorgd en beschermd worden, bereiken ze vanzelf hun volle
potentieel
• als kinderen frustratie ervaren bij het proberen ontwikkelen van de aangeboren
goedheid zullen ontwikkelingsuitkomsten negatief zijn
→ het kan enkel slecht gaan als kinderen niet goed verzorgd/beschermd worden
of frustratie ervaren bij het ontwikkelen van een potentieel
→ontwikkelen ons als mens tot wat de natuur ons meegegeven heeft
→ alles ligt min of meer vast vanaf de geboorte
• 2 belangrijke visies die inspiratiebron gaan worden voor latere theorieën
Start van de wetenschappelijke ontwikkelingspsychologie
Vanaf 19e eeuw
Charles Darwin (1809-1882)
evolutietheorie
• parallel tussen de ontwikkeling van individuen binnen een soort en hoe de soort
zelf ontwikkeld is
Hoe de soort zelf ontwikkeld is = hoe de mens zich doorheen de tijd ontwikkeld
heeft
• schreef een babybiografie over het eerste levensjaar van zijn zoon
• systematische observatie van kinderen
• start wetenschappelijke studie van ontwikkeling
(On the Origin of Species by Natural Selection, 19de eeuw
3
, → gaf aanleiding tot nauwkeurig observeren (babybiografie) = anders dan filosofen die theorieën
ontwikkelden en enkel nadachten
Granville Stanley Hall (1844-1924)
• Amerikaans psycholoog
• geïnspireerd door Darwin: ontogenese als herhaling van fylogenese
• ontwikkeling als rijpingsproces (reeks genetisch bepaalde gebeurtenissen die
zich automatisch ontvouwen, zoals een bloem)
"Men kan de typische wildheid van kinderen maar beter toelaten tot een jaar of
twaalf"
• stichter Child Study Movement (CSM) = beweging gericht op gebruik van
wetenschappelijke methoden stimuleren om kinderen te observeren, je kreeg
andere methoden dan de babybiografieën
• → eerste gebruik van vragenlijsten, normatieve benadering van kijken naar wat je
kan verwachten op elke leeftijd, hoe varieert een bepaalde score van iets tot de
score van leeftijdsgenoten
• adolescentie als afzonderlijke ontwikkelingsfase (“storm en stress”)
Storm en stress = emotionele labiliteit en spanning gelinkt aan biologische
veranderingen
Arnold Gesell (1880-1961)
• Amerikaans psycholoog en pediater
• leerling van Stanley Hall
• "father of child development" (want deed grootschalige studies)
• Breidde waarmee Hall mee bezig was uit: bestudeerde veel grotere groepen:
10.000 kinderen via observatie en ouderinterviews bestuderen
"Als we effectieve hulpmiddelen gebruiken, onthult het kind zichzelf aan iedereen die stopt en
luistert naar wat het zegt en die met ziende ogen kijkt naar wat het doet.“
• alle kinderen doorlopen zelfde stadia, zij het op eigen tempo
• sterke focus op rijping en maturatie, beperkte rol van ervaring
• Gesell Developmental Schedules: diagnostisch instrument om
ontwikkelingsniveau bij kleine kinderen te meten
Extra: veel onderzoek over motorische ontwikkeling, inzicht te danken dat groei van het hoofd
naar de voeten gaat, van het centrum van het lichaam naar de buitenkant = cefalocaudale en
proximodistale principe (zie later)
Alfred Binet (1857-1911)
• Frans psycholoog
• eerste intelligentietest op vraag van het ministerie van onderwijs: kinderen met
mentale beperkingen onderscheiden van kinderen zonder
• stimuleerde interesse in individuele verschillen in ontwikkeling
Leta Stetter Hollingworth (1886-1939)
• Amerikaans psycholoog
• studie van intelligentie, met focus op hoogbegaafdheid
• onderwijs en omgeving cruciale rol in ontwikkeling → wilde tegenbeweging
bieden dat intelligentie genetisch bepaald
• veel aandacht voor schoolpsychologische praktijk
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper merevanlangendonck. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,99. Je zit daarna nergens aan vast.
