,INHOUDSTAFEL
1. Chemie
2. Structuur en functie van cellen
3. Van cellen naar orgaanstelsels
4. Skeletstelsel
5. Spierstelsel
6. Bloed
7. Cardiovasculair stelsel
8. Immuunsysteem
9. Ademhalingsstelsel
10. Endocrien stelsel
11. Spijsverteringsstelsel
12. Urinair stelsel
13. Reproductief stelsel
14. Celdeling
15. Kanker
16. Genetica
17. Ontwikkeling en veroudering
2
, Hoofdstuk 1: Chemie
1.1. Alle materie bestaat uit elementen
1.1.1. Atomen
Nucleus (centrale kern van atoom):
- Protonen: positief geladen deeltjes
- Neutronen: niet geladen deeltjes
- Elektronen: negatief geladen deeltjes;
constant in beweging; minder negatieve
elektronen rond kern
Atoomnummer: aantal protonen in atoom
Elektronenschil:
- 1e schil: kan 2 elektronen houden
- 2e schil: kan 8 elektronen houden
- 3e schil: kan 8 elektronen houden
- Uniek aantal elektronen per atoom
- Meestal aantal protonen en elektronen gelijk
waardoor het atoom neutraal is
Subscript atoom geeft aan hoeveel atomen
aanwezig zijn in molecule
Atoommassa:
- Protonen en neutronen ± zelfde massa (veel
meer dan elektronen)
- Massa niet onderhevig aan zwaartekracht
1.1.2. Isotopen
Isotopen (atomen met meer of minder neutronen dan het gewoonlijke aantal):
- Aantal protonen per element stabiel maar aantal neutronen kan variëren
- Zelfde atoomnummer, verschillende atoommassa
- Vb. Koolstof (C) → normaal 6 protonen en 6 neutronen → atoommassa 12, maar isotoop:
koolstof-14 of 14C want heeft 2 extra neutronen
- Onstabiele isotopen = radio-isotopen → geven energie (radiation) en deeltjes af
1.1.3. Vrije radicalen
Vrije radicalen:
- Atoom of molecule met een of meer ongepaarde elektronen in de buitenste schil, maar nog
steeds onafhankelijk is (gevolg van metabolisme)
- Atomen zijn het meest stabiel wanneer elke schil gevuld is en alle elektronen gepaard zijn
met een ander elektron
- Zeer reactief en proberen steeds elektronen te nemen en af te geven aan andere moleculen
- Vb. Aanwezig in tabak rook
3
, - Kunnen molecules (zoals DNA en proteïnes) aantasten en misschien het cellulair
verouderingsproces versnellen
1.2. Moleculen bestaan uit atomen
1.2.1. Energie als brandstof
Energie:
- Capaciteit om te werken en verandering te brengen in materie
- Potentiële energie: opgeslagen energie die momenteel niet gebruikt wordt; opgeslagen in
bindingen tussen atomen (binding gebroken → kinetische energie)
- Kinetische energie: energie die effectief werkt (in beweging is)
- Elektronen worden aangetrokken door de positief geladen kern en afgestoten door andere
elektronen → elk elektron bezet een schil rond de kern (elke schil heeft een specifiek niveau
van potentiële energie en hoe verder weg van de kern, hoe meer)
1.2.2. Chemische bindingen
Covalente binding: atomen delen elektronen van buitenste schil zodat deze volledig gevuld is
Ionbinding: tegengestelde ionen die bij elkaar komen binden (ion: elektrisch geladen atoom of
molecule) vb. Cl- (chloride ion) en Na+ (sodium ion) vormen NaCl
Waterstofbinding: tegengestelde delen van moleculen met covalent gebonden H-atomen
1.2.3. Voornaamste elementen in levende organismen
99% van lichaamsgewicht: zuurstof, koolstof, waterstof, stikstof, calcium en fosfor → stabiel en
vormen makkelijk ionen (binden makkelijk)
1.3. Leven is afhankelijk van water
1.3.1. Water als biologisch oplosmiddel (solvent)
Water = ideale solvent in levende organismen:
- Solvent = vloeistof waarin andere substanties oplossen
- Watermoleculen vormen een strak cluster rond elk ion, waardoor deze niet meer in
bijvoorbeeld kristalvorm kunnen terugkeren en ze dus opgelost blijven in het water
- Hydrofiel: polaire moleculen die aangetrokken worden door water en ermee interageren
Hydrofoob: apolaire moleculen die water afstoten en er niet mee binden
Water = (polaire) vloeistof bij kamertemperatuur:
- Bij temperaturen tussen 0 en 100°C: voldoende warmte-energie in water om tijdelijk enkele
waterstofbindingen te breken en nieuwe te maken → water
Bij temperaturen onder 0°C: onvoldoende warmte-energie dus de watermoleculen
oriënteren zich in stabiele, onveranderlijke roosterstructuren → ijs
Bij temperaturen boven 100°C: alle waterstofbindingen gebroken en de moleculen
ontsnappen via gas → waterdamp
- Vloeibaar bij kamertemperatuur → goed als transportmedium van opgeloste stoffen
Water helpt lichaamstemperatuur reguleren:
- Water absorbeert warmte-energie → speelt in op warmteveranderingen om onderkoeling of
oververhitting tegen te gaan
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper MrTn43. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,46. Je zit daarna nergens aan vast.