Samenvatting van het vak "Stowisseling & Hormonen 1" gegeven door prof. De Block in de 2e Bachelor Geneeskunde aan de UA. Volledige samenvatting gebaseerd op slides én lesnotities.
Bevat onder andere duidelijke overzichten van de hypothalamo-hypofysaire assen.
Fysiologie van het groeihormoon.............................................................................................................. 40
Synthese en secretie..........................................................................................................................40
Hypothalamo-hypofysaire-groeihormoon as...........................................................................40
Controle van GH-secretie....................................................................................................... 41
Werking van GH................................................................................................................................. 42
Fysiologische effecten............................................................................................................ 42
Pathologie.......................................................................................................................................... 43
GH-deficiëntie.........................................................................................................................43
GH-excess..............................................................................................................................43
Fysiologie van de hypothalame-hypofysaire gonadale as bij de man....................................................44
Anatomie............................................................................................................................................ 44
Hormonaal systeem........................................................................................................................... 45
GnRH en LH/FSH synthese................................................................................................... 45
Testes als eindorgaan.............................................................................................................46
Testosteron.........................................................................................................................................47
Biologische effecten van testosteron en dihydrotestosteron.................................................. 48
Fysiologie van de bijnier............................................................................................................................. 50
Morfologie...........................................................................................................................................50
Histologie................................................................................................................................50
Synthese van bijnierschorshormonen................................................................................................ 50
Synthese van cortisol............................................................................................................. 51
Synthese van aldosteron........................................................................................................ 52
Synthese van androgenen......................................................................................................52
Pathofysiologie....................................................................................................................... 52
Glucocorticoïden - cortisol..................................................................................................................53
Hypothalamo-hypofysaire-bijnier as....................................................................................... 53
Adrenocorticotroop hormoon (ACTH).....................................................................................54
Werking van glucocorticoïden................................................................................................ 54
Mineralocorticoïden - aldosteron........................................................................................................ 56
Controle van aldosteron......................................................................................................... 56
Werking van aldosteron.......................................................................................................... 56
Androgenen........................................................................................................................................56
Synthese van bijniermerghormonen...................................................................................................57
Biosynthese van catecholamines........................................................................................... 57
Werking van catecholamines..................................................................................................57
Metabolisatie van catecholamines..........................................................................................58
Pathofysiologie: hyperfunctie............................................................................................................. 58
2
Fysiologie van de schildklier...................................................................................................................... 62
Anatomie en histologie....................................................................................................................... 62
Synthese van iodothyronines............................................................................................................. 62
Biosynthese van iodothyronines.............................................................................................62
Transport van iodothyronines................................................................................................. 64
Transformatie van iodothyronines.......................................................................................... 64
Schildklierwerking...............................................................................................................................65
Hypothalamo-hypofysaire-schildklier as................................................................................. 65
Metabole activiteit van schildklierhormonen........................................................................... 66
Schildklierfunctie testen......................................................................................................................67
Pathologie: hyperthyroïdie..................................................................................................................67
Graves-Basedow.................................................................................................................... 68
Toxisch adenoom....................................................................................................................68
Toxische multinodulaire goiter................................................................................................ 68
Jodium-geïnduceerde hyperthyroïdie..................................................................................... 69
Thyroïditis............................................................................................................................... 69
Kliniek van hyperthyroïdie...................................................................................................... 70
Pathologie: hypothyroïdie...................................................................................................................70
Etiologie..................................................................................................................................71
Hashimoto = chronisch autoimmune thyroïditis......................................................................71
Kliniek van hypothyroïdie........................................................................................................72
Fysiologie van de bijschildklier.................................................................................................................. 73
Anatomie en histologie....................................................................................................................... 73
Synthese van parathyroïdhormoon (PTH)..........................................................................................73
Controle van PTH................................................................................................................... 73
Werking van parathyroïdhormoon (PTH)........................................................................................... 75
Werking van PTH in nieren.....................................................................................................75
Werking van PTH in bot..........................................................................................................76
Werking van PTH in darmen.................................................................................................. 77
Calcium metabolisme......................................................................................................................... 77
Calcium homeostase.............................................................................................................. 78
Fosfaat homeostase............................................................................................................... 79
1,25-dihydroxy-vitamine D3....................................................................................................79
Calcitonine..............................................................................................................................80
Fysiologie van het lipidenmetabolisme..................................................................................................... 81
Lipiden................................................................................................................................................81
Cholesterolmetabolisme......................................................................................................... 81
Lipoproteïnen..................................................................................................................................... 83
Lipoproteïnen..........................................................................................................................83
3
, Apolipoproteïnen.................................................................................................................... 83
Exogene en endogene pathway.........................................................................................................84
Exogene cholesterolpathway..................................................................................................85
Endogene cholesterolpathway............................................................................................... 85
Regulatie van LPL.................................................................................................................. 86
Regulatie van LDL-receptor....................................................................................................86
Implicaties voor de kliniek.................................................................................................................. 87
Bepaling van bloedlipiden.......................................................................................................87
Hyperlipidemie........................................................................................................................88
Werkingsmechanismen van lipiden-verlagende medicatie................................................................ 89
Cholesterolverlagende medicatie........................................................................................... 89
Triglyceriden verlagende medicatie........................................................................................ 91
Effecten van lipidenverlagende medicatie.............................................................................. 92
Gewichtshomeostase.................................................................................................................................. 93
Lichaamssamenstelling en metabolisme............................................................................................93
Antropometrische metingen....................................................................................................93
Metabolisme........................................................................................................................... 94
Centraal zenuwstelsel........................................................................................................................ 94
Hypothalamus.........................................................................................................................94
Melanocortine systeem...........................................................................................................95
Autonoom (perifeer) zenuwstelsel......................................................................................................95
Communicatie tussen vetcellen en hersenen.....................................................................................95
Leptine....................................................................................................................................95
Adiponectine...........................................................................................................................96
Communicatie tussen gastro-intestinaal stelsel en hersenen............................................................ 97
Ghreline.................................................................................................................................. 97
Glucagon-like peptide-1 (GLP-1)............................................................................................98
Oxyntomoduline......................................................................................................................99
Communicatie tussen pancreas en hersenen.................................................................................... 99
Insuline................................................................................................................................... 99
Amyline.................................................................................................................................100
Communicatie tussen smaakpapillen en hersenen..........................................................................100
Communicatie tussen lever en hersenen......................................................................................... 100
FGF-21................................................................................................................................. 100
Communicatie binnen de hersenen..................................................................................................101
Circadiaans ritme..................................................................................................................101
,Fysiologie van de endocriene pancreas
Pancreas
● exocrien deel
○ secretie van spijsverteringsenzymen en HCO3- in de GI-tractus
● endocrien deel
○ eilandjes van Langerhans
Eilandjes van Langerhans
● +/- 1-1.5 miljoen eilandjes = 1-1.5% van de pancreasmassa
● elk eilandje bevat 2500 cellen, bestaande uit 4 types
○ 60-75% β-cellen: insuline en amyline
○ 20-25% α-cellen: glucagon
○ 4% δ-cellen: somatostatine
○ 2% PP-cellen = F-cellen: pancreatic polypeptide
communicatie
● humoraal: via bloedvoorziening (van centraal → perifeer)
○ hormonale secreties van cellen in het centrum
beïnvloeden hormonale vrijstelling van cellen in de
periferie
○ insuline (β-cellen) remt vrijstelling van glucagon (α-cellen)
● neuraal: OS en PS van het autonoom zenuwstelsel
○ cholinerge stimulatie van insuline
● cel-tot-cel
○ via gap junctions en tight junctions
distributie van cellen in eilandjes van Langerhans
● β-cellen: centraal
● de rest: perifeer
hormoondistributie in de pancreas
● insuline: gelijkmatige verdeling
● pancreatic polypeptide: vooral in processus uncinatus en hoofd
● glucagon: vooral in de staart
type 1 diabetes: afwezige insulineproductie
● invaliderende langetermijncomplicaties: oogaantasting, nierbelasting
● behandeling: β-cel transplantatie → β-cellen (van donoren) in v. portae inspuiten om
insulineproductie te normaliseren
○ nadeel: 5-6 pancreassen nodig voordat voldoende grote hoeveelheid β-cellen is verzameld +
slechts 2 weken op celcultuur bewaren
Insuline
Biosynthese
1. transcriptie van het gen op chromosoom 11 (DNA) resulteert in productie van mRNA dat codeert
voor pre-proinsuline
6
, 2. vorming van proinsuline door translatie thv het endoplasmatisch reticulum (ribosomen)
3. verpakking van proinsuline in secretoire granules thv het golgi-apparaat
4. splitsing van proinsuline door protease, waardoor C-peptide (connecting peptide) wordt afgesplitst
van de α- en β-keten die aan elkaar gebonden zijn door disulfidebruggen (insuline)
5. secretie van insuline in de portale circulatie, waarvan 60% wordt geëlimineerd door de lever tijdens
first pass effect
6. excretie van C-peptide door de nieren (niet geëlimineerd door de lever)
C-peptide
● gebruikt als merker voor endogene insulinesecretie
● bv. patiënt met familiale diabetes die behandeld wordt met
insuline
○ insuline-meting geeft ook het ingespoten insuline weer
○ endogene en exogene insuline onderscheiden dankzij
C-peptide
● type 1 diabetes: afwezig insulineproductie
○ geen C-peptide
● type 2 diabetes: relatief insulinetekort
○ aanwezig C-peptide
insuline: α-keten (21 AZ) en β-keten (30 AZ), verbonden door disulfidebruggen
● wijziging in AZ-sequentie en replacement van AZ → farmacokinetisch en farmacodynamisch profiel
wijzigen
● gevolg: ultra-traag vs. ultra-snelwerkende insulines
Insulinesecretie ⭐⭐⭐
maaltijd: insulineconcentratie stijgt door glucose, neurale en incretine-gemedieerde stimulatie van β-cellen
stimulatie: glucose
1. β-cel neemt glucose op via GLUT2-transporters (gefaciliteerde diffusie)
2. glucose wordt oiv glucokinase omgezet tot glucose-6-fosfaat, en ondergaat verdere glycolyse tot
pyruvaat
3. pyruvaat ondergaat oiv pyruvaat dehydrogenase de oxidatieve decarboxylatie in het mitochondriën,
met vorming van acetyl-CoA
4. acetyl-CoA wordt verder gemetaboliseerd in de krebscyclus met productie van ATP dankzij de
protonengradiënt en oxidatieve fosforylatie
5. toegenomen intracellulaire ATP-concentratie zorgt voor sluiten van KATP-gevoelige K+-kanalen
6. verminderde K+-geleiding veroorzaakt depolarisatie van het celmembraan
7. membraandepolarisatie opent de voltage-gated Ca2+-kanalen
8. verhoogde Ca2+-influx resulteert in toegenomen intracellulaire vrije Ca2+-concentratie
9. dit lokt een additionele Ca2+-geïnduceerde Ca2+-release uit thv het endoplasmatisch reticulum
10. exocytose en vrijstelling van insuline in 2 fases
● acute first-phase insuline response (FPIR): reeds gevormde en opgeslagen insuline
vrijstellen uit de secretoire granules
● second-phase insuline response: zowel reeds gesynthetiseerd als nieuw gevormd insuline
vrijstellen
7
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper katovandenbroucke. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,49. Je zit daarna nergens aan vast.
