Uitgebreide uitwerking van alle colleges van de cursus Psychodiagnostiek, gegeven in de master Gezondheidszorgpsychologie aan de Radboud Universiteit. Alle afbeeldingen van de slides zijn toegevoegd
Colleges – Psychodiagnostiek
Inhoud
College 1 – Introductie....................................................................................................................... 2
College 2 – Psychodiagnostisch onderzoek vanuit neuropsychologisch perspectief...........................3
Psychodiagnostiek – Hoe?............................................................................................................... 3
Psychodiagnostiek – Wat?............................................................................................................... 5
College 3 – Intake- en onderzoeksgesprek en observatie...................................................................5
Start diagnostisch proces............................................................................................................... 5
Hypotheses genereren.................................................................................................................... 6
Observatie...................................................................................................................................... 7
College 4 – Persoonlijkheidsdiagnostiek............................................................................................. 7
Persoonlijkheidstrekken.................................................................................................................. 8
Aanpassen...................................................................................................................................... 9
Betekenisverlenen........................................................................................................................ 11
College 5 – Psychodiagnostiek bij ADHD.......................................................................................... 12
Diagnostische criteria ADHD (DSM-5)........................................................................................... 12
Theorieën en evidentie................................................................................................................. 13
Signalering en screening.............................................................................................................. 15
Diagnostiek en belangrijkste differentiaal diagnostische overwegingen.......................................15
College 6 – Psychodiagnostiek in de forensische sector...................................................................16
Verschillen en overeenkomsten.................................................................................................... 16
‘Reguliere’ psychodiagnostiek...................................................................................................... 17
RNR-model.................................................................................................................................... 17
Risico-risicotaxatie – criminogene behoeften................................................................................ 17
Psychopathie................................................................................................................................ 18
Seksuele delicten.......................................................................................................................... 18
Responsiviteit............................................................................................................................... 18
Casusconceptualisatie – delictanalysatie...................................................................................... 18
College 7 – Betrouwbaarheid van conclusies in psychodiagnostiek..................................................18
Onderkenning............................................................................................................................... 18
Verklaring..................................................................................................................................... 19
College 8 – Neuropsychologische diagnostiek: multi-methodisch (deel 2)........................................19
Historische invloeden................................................................................................................... 20
Psychodiagnostiek – en dan?........................................................................................................ 22
College 9 – Aanvraaganalyse en klinische psychodiagnostiek..........................................................24
Aard onderzoeksvraag.................................................................................................................. 24
College 1o – Psychodiagnostisch onderzoek vanuit neuropsychologisch perspectief (deel 3)..........25
College 11 – Medische Psychologie: werksetting, diagnostiek & behandeling..................................31
Context en geschiedenis............................................................................................................... 31
Verklaringsmodellen..................................................................................................................... 31
Werksetting en organisatie van de zorg........................................................................................ 32
1
, Producttyperingen........................................................................................................................ 34
Somatopsychologie...................................................................................................................... 34
Psycho-somatologie...................................................................................................................... 35
Casuïstiek..................................................................................................................................... 36
College 12 – Psychodiagnostiek bij het systeem.............................................................................. 37
College 13 – Psychodiagnostiek bij ouderen volwassenen................................................................38
(Differentiaal) diagnostiek van stemming en cognitie...................................................................38
(Differentiaal) diagnostiek van een beperkte vs. uitgebreide neurocognitieve stoornis................39
Diagnostiek van persoonlijkheid op hoge leeftijd..........................................................................42
College 14 – Psychodiagnostiek bij stoornissen in het middelengebruik...........................................44
Wat zijn stoornissen in het gebruik van middelen......................................................................... 44
Neurobiologische model van stoornissen in het gebruik van middelen.........................................46
Diagnostiek en behandelmogelijkheden....................................................................................... 47
College 15 – Psychodiagnostiek bij Depressie en Angst...................................................................51
Diagnostiek in het algemeen........................................................................................................ 51
Diagnostiek bij Angst en depressie............................................................................................... 52
BA, FA, en HT................................................................................................................................ 54
College 16 – PND (deel 4) - Interpretatie + schriftelijke en mondelinge rapportage.........................57
Rapporteren.................................................................................................................................. 57
College 1 – Introductie
Psychodiagnostiek heeft niet als doel om een diagnose te stellen maar om een beeld te schetsen
van de persoon die tegenover je zit.
2
,Inzage in dossier voor diagnostische intakegesprek - tegen
- Kan een diagnostisch moment in de weg staan
Inzage in dossier voor diagnostische intakegesprek - voor
- Tijd
- SGGZ of derdelijns GGZ, niet opnieuw hoeven vertellen van geschiedenis.
Zo snel mogelijk starten met behandeling
- Crisissituatie om gelijk te stabiliseren
- Wanneer de diagnose duidelijk is en het beeld enkelvoudig
DSM classificatie - voor
- Zorgprestatiemodel. Er moet een diagnose zijn om behandeling vergoed te krijgen
- Bevestiging voor de cliënt
Beschrijvende diagnose – voor
- Geeft een breder, overkoepelend beeld van de cliënt en de manier waarop klachten impact
hebben op het dagelijks leven en de geschiedenis van de klachten.
Drinken aanbieden tijdens intakegesprek
- Kan informatie verschaffen
- Kan gedrag verbergen (slok nemen tijdens vraag, iets in handen houden)
- Welkom laten voelen
Tutoyeren
- Afstand tussen psycholoog en cliënt verkleinen of behouden
Bio-psycho-sociaal model – integratieve psychodiagnostiek
Bio Psycho Sociaal
- Erfelijkheid - Persoonlijkheid - Context
- Hersenontwikkeling - Cognitie
- Affect
Diagnostiek gaat om de samenhang tussen de blokken transdiagnostisch
Klinische psychologie richt zich op psycho-sociale factoren. Terwijl in een ziekenhuis/revalidatie het
accent ligt op bio-psycho factoren.
Multiconceptueel
De kennis van brein en cognitie toepassen op klachten en verwijzingen. Het werkveld bepaalt het
accent
Klinische neuropsychologische diagnostiek
Nadruk ligt het meest op hersen(dys)functie. Op basis van diagnostiek doe je een
uitspraak over de dikte van de pijlen. Hierbij houd je rekening met de levensloop.
3
,De niveaus zijn descriptief. Als je dat afzonderlijk als domein beschrijft dan is er geen relatie met
andere niveaus geen verklarende diagnostiek
Psychodiagnostiek is descriptief verbanden tussen niveaus en binnen domeinen, maar
correlationele relaties verklaren niets
Research Domain Criteria – RDOC
Er zijn vijf domeinen die op acht analyse
niveaus kunnen worden benaderd waarbij het
ontwikkelingsperspectief en de omgeving wordt
betrokken
Scientist-practitioner
Psychologen kunnen niet meer dan het midden
tussen wetenschap en praktijk opzoeken.
Hypothesetoestand:
- vraagstelling gebaseerd op hypothesen
en niet op vragen
- Neuropsychologisch diagnostiek indien
hypotheses gebaseerd zijn op hersen-
gedragrelaties
Psychodiagnostiek
Psychodiagnostiek volgens empirische cyclus; hypothesetoestand
Gefaseerd proces
- Aanmelding en verwijzingsvraag
- Dossieronderzoek / (hetero-)anamnese
- Formuleren van vraagstelling en hypothesen
- Onderzoeksoperationalisatie: hoe ga je de hypothesen toetsbaar maken?
- Afname, verwerking, toetsing van hypothesen
- Integrale beschrijving van patiëntgegevens; beantwoorden vraagstelling en rapportage
Evidence-based psychodiagnostiek
- Gestandaardiseerd en wetenschappelijk onderbouwde instrumenten (standaardisering,
normering, betrouwbaarheid, validiteit)
- Transparantie: alle stappen moeten verantwoord kunnen worden. Een cliënt moet ten alle
tijden van het proces antwoord kunnen krijgen op de vraag ‘waarom doe je dit?’
- Multimethodisch: meerdere onderzoeksmethoden en informatiebronnen
Dan wordt het in feite een N = 1 studie bij een patiënt
Evidence-based psychodiagnostiek als een scientist practitioner
- Reflectie
- Kunnen en kennen
- Zoeken naar balans
Wanneer dit geïntegreerd wordt samen met de drie aspecten, dan
kan er gesproken worden van evidence-based werken.
Diagnostische cyclus
Het ligt aan de context of hieruit behandeling volgt.
Hypothesen
Vijf basisvragen
Wat zijn de problemen? Wat lukt en wat lukt niet? Onderkennend
Waarom zijn deze problemen? En blijven ze? Verklaring
Hoe kunnen de problemen worden verholpen? Indicatie
Heeft de interventie afdoende effect? Evaluatie
Hoe gaan de problemen zich ontwikkelen? Voorspelling
Stroomschema
Zowel bij onderkenning als verklaring worden hypothese vormende en -toetsende
stappen genomen
De international classification of functioning – ICF
‘de DSM van de dokter’
Als psycholoog zit je meer aan de participatie kant.
4
, Psychodiagnostiek – Wat?
Wat is een functiestoornis?
Gedragsbeperking vs. functiestoornis. Generiek zijn de functies die ten grondslag liggen aan
vaardigheden. Een zo spaarzaam mogelijke verklaring van een gedragsbeperking die het gevolg is
van een hersenletsel of -dysfunctie.
- Spaarzaam gaat over een unieke eigenschap onafhankelijkheid. In de praktijk is het bijna
niet haalbaar om uitspraken te doen over één functie of één unieke eigenschap.
- Functies of functiedomeinen
- Niet meetbaar met één test
- Test doet beroep op meerdere (deel)functies
- Uitvoering test afhankelijkheid individuele patiënt (bijv. niveau)
- Al deze tests zijn genormeerd bij de normaalverdeling. Je hebt dus altijd een unieke
cliënt die je vergelijkt met het normale, grootste deel van de populatie
Gedragsbeperking
Hypothesesvormen over functiestoornis A, B en C. Daar worden tests bij gezocht die de
functiestoornissen in kaart kunnen brengen (FstA, FstB, FstC). Voor deze tests zijn
ansich ook weer functies nodig om ze te kunnen doen (T1, T2, T3, T4, T5)
College 3 – Intake- en onderzoeksgesprek en observatie
Casus – 14-jarig meisje
- Verwezen door neuroloog i.v.m. prikangst
- Medische achtergrond: 14-jarig meisje met sinds 2 maanden ernstige hoofdpijn aanvallen
periorbitaal rechts variërend van een halve dag tot 4 dagen met hierbij fotofobie, fonofobie,
misselijkheid en een verstopte neus. DD migraine DD episodische clusterhoofdpijn
MRI-hersenen zonder afwijkingen. Normale aanleg en aspect van de midlinestructuren.
Normaal gyrus sulcuspatroon. Slank en symmetrisch ventrikelsysteem. Doorgankelijke
basale cisternen en geen midlineshift. Geen wittestofafwijkingen. Geen gebieden met
weefselverlies of cystevorming. Geen microbleeds. Geen gebieden met hersenoedeem, met
name geen diffusierestrictie. Na i.v. contrast, geen pathologische aankleuring. Normale
doorgankelijkheid van de durale veneuze sinus. Normale doorgankelijkheid en kaliber van
de cirkel van Willis vasculatuur beiderzijds. Geen aneurysmata of AVM. Het overige
scantraject toont verder ook geen duidelijke afwijkingen anderszins
Conclusie
- Geen structurele intracraniële afwijkingen, met name ook geen
aanwijzingen voor AVM
- Aanvalsbehandeling:
- sumatriptan 50mg geen effect
- rizatriptan 10mg beste effect maar duurde nog wel paar uur.
- frovatriptan 2,5mg geen effect
- Profylaxe: 09-2022 start candesartan tot 2dd8mg. Retour poli ter opvolging.
Candesartan nu 2 dd 8mg. Bijwerkingen geen. Wel door verzetten deze afspraak i.v.m.
ziekte medicatie op en gestaakt en vlak daarna een nwe heftige migraine gehad die 4
dagen duurde. Daarvoor leek juist de migraine minder frequent.
Rizatriptan werkt binnen een uur. Patiënt durft de injectie niet te nemen i.v.m. prikangst
Start diagnostisch proces
- Cliënt vraagt zelf om hulp of wordt verwezen
- Informatie vooraf
- De vraag aan de aanvrager is niet altijd een diagnostische hulpvraag
- Er moet met de cliënt/aanvrager worden nagegaan aan welk soort informatie behoefte is.
Over onderzoeksvraag wordt tussen cliënt en psycholoog overeenstemming gezocht. De
cliënt krijgt een actieve rol: collaboratieve diagnostiek
Van hulpvraag naar diagnostische vraag
Prototype diagnostische hulpvraag Type Type onderzoek
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper smaasbach. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,09. Je zit daarna nergens aan vast.
