Hoofdstuk 2: Het didactisch model
1 Wat is didactiek ?
- Doelen:
1. De studenten definiëren wat didactiek inhoudt.
2. De studenten lichten aan de hand van een voorbeeld de vier onderwijsniveaus toe.
3. De studenten geven een overzicht van de handvatten van de didactiek.
1.1 Wat is didactiek
Wetenschap van het onderwijzen
Geeft handvatten tijdens lesgeven
Geven antwoord op vragen die leerkracht stelt voor lesgeven
- Lesgeven micro- en macroniveau van onderwijs
o Nanoniveau = individuele leerling
o Microniveau ! volledige klasgebeuren = klasniveau
Bv. Interactie tussen lkr. en lln.
o Mesoniveau = concrete organisatie van school
Bv. Participatiemogelijkheden, eigen gebruiken + tradities
o Macroniveau = algemene structuur van onderwijs, wetgeving, inspectie, eindtermen,
ontwikkelingsdoelen = overheid
Onderwijs = Vlaamse bevoegdheid
o Supra niveau = globale maatschappij
Bv. Klimaatverandering, globalisering, …
1.1.1 Macroniveau: de structuur van het secundair onderwijs anno 2020
- Onderwijs = Vlaamse bevoegdheid
Minister = Ben Weyts
Functioneren over partijgrenzen heen
- Vlaams onderwijs
o Officieel onderwijs 2 netten:
1. Het gemeenschapsonderwijs: het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap.
2. Het gesubsidieerd officieel onderwijs: de scholen van het stedelijk, gemeentelijk en
provinciaal onderwijs. De schoolbesturen zijn verenigd in
2 koepels:
OVSG: Onderwijsvereniging van Steden en Gemeenten
POV: Provinciaal Onderwijs Vlaanderen, het vroegere CVPO
o Gesubsidieerd Vrij onderwijs 1 net:
1
, Katholiek onderwijs = grootste groep
Protestantse, joodse, orthodoxe, islamitische, niet-confessionele scholen,
methodescholen. Er zijn verschillende koepels:
Katholiek Onderwijs Vlaanderen (veruit de grootste koepel)
Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen
(FOPEM)
Federatie Steinerscholen
Raad van Inrichtende Machten van het Protestants-Christelijk Onderwijs (IPCO)
Vlaams Onderwijs Overleg Platform (VOOP)
Sommige scholen van het vrij onderwijs zijn niet aangesloten bij een koepel
1.2 Welke zijn de handvatten van de didactiek
1.2.1 Didactische beginsituatie
- Doel achterhalen beginsituatie
Aansluiting vinden bij stand van zaken: kennis, vaardigheden, attitudes
Cognitief, psychomotorisch, dynamisch-affectief
Niveau te hoog/laag gevolg = afhaken
- Hoe achterhalen?
1. Observeren via waarneembare gedragingen + observatieschalen
2. Vragen aan mentor/ouder/zorgondersteuners
3. Gesprek met leerlingen
4. Evaluaties met rapporten
o Individuele voortgang
Intra-individuele verschillen = verschillen binnen in het kind (aanleg, motivatie en
leertempo)
Inter-individuele verschillen = verschillen tussen kinderen (socio-economische status,
cultuur-pedagogisch klimaat in het gezin)
o Diagnostische toetsen
Op systematische wijze ingaan op deelaspecten en specifieke moeilijkheden van
bepaalde leerinhoud
Bv. Rekenbewerkingen: per deelaspect oefeningen + weet waar fout is
- 2 soorten:
o Algemene beginsituatie = van toepassing op alle lessituaties
o Specifieke beginsituatie = zaken die specifiek van toepassing zijn voor deze les
Sterk veranderlijk
- Beïnvloedende factoren bij lesvoorbereiding en les = didactische beginsituatie
4 groepen beginsituatiekenmerken : leerlingengegevens + onderwijsgegevens +
situationele gegevens + beginsituatie leerkracht
1.2.2 Onderwijsdoelen
- Leerkracht
, o Duidelijk informeren over bedoelingen + inhoud van les
o Geschikt leer- en oefenmateriaal
o a.h.v. vooropgestelde doelen nagaan of lln. doel bereikt heeft + bijsturen waar nodig
- Leerling
o Door concrete doelen op duidelijke + ondubbelzinnige wijze lezen wat verwacht wordt
o Doelen = belangrijk middel tot zelfevaluatie + bijdragen tot goede studiemethode
1.2.3 Didactische principes
richtlijnen, tips om les aantrekkelijker te maken
1.2.4 Didactische werkvormen
Manier om leerstof aan leerlingen aan te bieden om je vooropgestelde doelen te bereiken
1.2.5 Leerstrategieën
- Scholen hebben eigen pedagogisch – didactisch concept
Brengt visie op onderwijs & studenten + heersende student gecentreerde visie op leren
samen in een concrete aanpak van het onderwijs in de opleiding
- Elke school heeft zijn onderwijs vorm gegeven
Gebaseerd op diverse pedagogische, didactische leerstrategieën en -stromingen
- Scholen stellen onderwijsaanbod af op werkelijke instroom, vraag ouders en rekening houden
met eisen van de overheid
resulteert in allerlei vormen van leer- en onderwijsstromingen
1.2.6 Leerinhoud
- Leerstof = bepaald door maatschappij
Door voortdurende evolutie van complexe maatschappij = goede selectie van
leerinhouden noodzakelijk
- Selectie leerinhouden gebeurt in functie van vooropgestelde eindtermen
1.2.7 Leermiddelen
- Didactische materialen = materiaal dat gebruikt wordt om les te ondersteunen
Bv. Boeken, ppts, schoolbord, internet, …
Les verbeteren + lln. helpen les te verwerken + ondersteunt leerkracht
- Gebruikte leermiddelen moeten aansluiten bij de leefwereld van lln.
Bv. Nieuwe media
1.2.8 Evaluatie
- Einde les = noodzakelijk om nagaan of lln. les begrijpen
o Toets of examen toetst meestal enkel cognitieve vaardigheden
, Evalueren lesdoelen = meer dan examen
o Controlelijsten, gedragsobservaties, beoordelingsschalen
Vaardigheden evalueren
- Examen = summatief evalueren slagen/ niet slagen
- Formatief evalueren = op regelmatige tijdstippen feedback geven/ bijsturen
1.2.9 Lesvoorbereiding
- Lesvoorbereidingsformulier = formulier om les voor te bereiden
Niet verplicht vanuit inspectie
Vragen naar doelen + verwijzing van eindtermen/leerplannen