DIT IS INCLUSIEF ARTIKELEN BESPREKING! Dit is de volledige uitgebreide samenvatting van alle hoorcolleges van leerjaar en het boek van het vak 'Persoonlijkheidspsychologie' gegeven door Manon van Scheppingen, Theo Klimstra en Jaap Denissen. Hoofdstukken 1 t/m 19 uit het boek Personality Psycholog...
Samenvatting Differences between People - Probleem 6, leerjaar 1
Alles voor dit studieboek (51)
Geschreven voor
Tilburg University (UVT)
Psychologie
Persoonlijkheidspsychologie
Alle documenten voor dit vak (66)
10
beoordelingen
Door: nadine2004roos • 2 jaar geleden
Door: silkefdermois • 3 jaar geleden
Door: jentedelangen • 3 jaar geleden
Bedankt voor de review! :)
Door: hoezennoa • 4 jaar geleden
Door: jentedelangen • 4 jaar geleden
Bedankt voor de review! :)
Door: evi_den_uijl • 4 jaar geleden
Door: jentedelangen • 4 jaar geleden
Bedankt voor de review! :)
Door: thatoneannebi • 4 jaar geleden
Door: jentedelangen • 4 jaar geleden
Bedankt voor de review! :)
Door: esmeejansen196 • 4 jaar geleden
Door: jentedelangen • 4 jaar geleden
Bedankt voor de review! :)
Door: jboersma96 • 5 jaar geleden
Door: jentedelangen • 5 jaar geleden
Bedankt voor de review! :)
Bekijk meer beoordelingen
Verkoper
Volgen
jentedelangen
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
Persoonlijkheidspsychologie
Intro 4
Hoofdstuk 1 - Introductie tot PP 5
Definitie van persoonlijkheid 5
Drie niveaus van persoonlijkheid analyse 6
Zes domeinen van kennis over menselijke natuur 7
Wat doet persoonlijkheidspsychologie 9
Korte historie 10
Wat is een goede (persoonlijkheids)theorie 10
Hoofdstuk 2 - Persoonlijkheidsassessment, metingen en onderzoeksontwerp 12
S-data 12
O-data 14
T-data 15
L-data 17
Evaluatie / kwaliteit 18
De ontwikkeling van meetinstrumenten 20
Onderzoeksvormen 21
Hoofdstuk 3 - Trekken en trektaxonomieën 22
Wat zijn trekken? 22
Welke trekken zijn belangrijk? 23
Drie benaderingen 24
Taxonomieën van persoonlijkheid 25
Hoofdstuk 4 - Theoretische en meetproblemen 30
Waar moet een persoonlijkheidstrek aan voldoen? 30
Meetproblemen en persoonlijkheid 33
Hoofdstuk 5 - Persoonlijkheid over de tijd heen 36
Stabiliteit van persoonlijkheid in levensloop 37
Waarom persoonlijkheidsverandering? 39
Hoofdstuk 6 - Genetica en persoonlijkheid 42
Het menselijke genoom 42
Erfelijkheid 43
Kwantitatieve genetische methoden 44
Bevindingen van genetisch onderzoek 45
Moleculaire genetische methoden en resultaten 46
Hoofdstuk 13 - Persoonlijkheid en emoties 69
Wat is een emotie? 69
States vs traits 71
Meting van emoties 72
Emotionele trekken 73
Stijl van emotioneel leven 74
Hoofdstuk 14 - Benaderingen van het zelf 78
Zelfconcept ontwikkeling 78
Functies en zelfschemata 80
Zelfwaardering 82
(Sociale) Identiteit 85
Hoofdstuk 16 - Geslacht, gender en persoonlijkheid 95
Theorieën van geslachtsverschillen 96
Geslachtsverschillen in persoonlijkheid 96
Mannelijkheid, vrouwelijkheid, androgynie en geslachtsrollen 98
Hoofdstuk 18 - Stress, omgaan, aanpassing en gezondheid 100
Modellen van persoonlijkheid - ziekte connectie 100
2
, Het concept van stress 101
Coping-strategieën en stijlen 102
Type A persoonlijkheid en hart- en vaatziekten 103
Hoofdstuk 19 - Persoonlijkheidspathologie 104
Wat is een stoornis? 104
Specifieke persoonlijkheidsstoornissen 105
Cluster B 106
Antisociale persoonlijkheidsstoornis 106
Borderline persoonlijkheidsstoornis 107
Theatrale persoonlijkheidsstoornis 107
Narcistische persoonlijkheidsstoornis 107
Cluster A 108
Schizoïde en Schizotypische persoonlijkheidsstoornissen 108
Paranoïde persoonlijkheidsstoornis 109
Cluster C 109
Ontwijkende persoonlijkheidsstoornis 109
Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis 109
Obsessieve-compulsieve persoonlijkheidsstoornis 109
Prevalentie van persoonlijkheidsstoornissen 110
Extra: Persoonsgerichte benaderingen 112
Wat zijn persoonsgerichte benaderingen? 112
Waarom persoonsgerichte benaderingen 112
Persoonlijkheidstypes 113
Moderne persoonlijkheidstypes theorie 114
Artikelen: interventies en beleidsimplicaties 118
Artikel 1: Bleidorn et al. 119
Hoe stabiel en veranderlijk zijn persoonlijkheidskenmerken? 119
Wat drijft persoonlijkheidsverandering? 121
Kan persoonlijkheid veranderen door interventies? 121
Artikel 2: Roberts et al. 124
Tips 127
3
,Intro
Manon van Scheppingen
Niet in college, dus zelfstudie: H6, H7, H11, H16, H18
Tentamen
60 multiple choice vragen
Tentamenstof
Alle leerdoelen komen aan bod in het tentamen, dus check de syllabus voor het leren.
Alle hoofdstukken behalve 9, 12 en 17 (van ISBN: 9780077175177)
En de twee artikelen:
● Bleidorn, W., Hill, P., Back, M., Denissen, J., Hennecke, M., Hopwood, C., ... & Orth, U.
(in press). The Policy Relevance of Personality Traits. American Psychologist.
● Roberts, B. W., Luo, J., Briley, D. A., Chow, P. I., Su, R., & Hill, P. L. (2017). A
systematic review of personality trait change through intervention. Psychological Bulletin,
143(2), 117.
Onderscheid in 6 domeinen
1. Trekken (dispositioneel)
● Hoe verschillen mensen van elkaar?
● Wat zijn de meest belangrijke persoonlijkheidstrekken?
2. Biologie
● Biologische processen bepalen gedrag, gedachten en emoties
● Psychofysiologie en genetica
3. Psychische factoren en motieven (intrapsychisch)
● Waarom doen mensen wat ze doen?
4. Wensen, doelen, ervaringen, emoties, zelf-concept (cognitief-experiëntieel)
5. Sociale posities, relaties en cultuur (sociaal en culturele domein)
● Persoonlijkheid heeft invloed op, en wordt beïnvloed door interactie met de
omgeving
- Sociale omgeving
- Culturele omgeving
6. Stoornissen en aanpassingen aan stress en uitdagingen (aanpassing)
● Persoonlijkheid bepaalt hoe we ons voelen, hoe we omgaan met en ons
aanpassen aan dagelijkse zaken
● Dysfunctioneleeigenschappen: Persoonlijkheidsstoornissen
4
,Hoofdstuk 1 - Introductie tot PP
Wat is persoonlijkheid?
Persoonlijkheid is de verzameling van psychologische kenmerken (of trekken) en
psychologische mechanismen die een individu typeren, die op een relatief duurzame manier
georganiseerd zijn, en die de interactie van een persoon met en diens aanpassing aan zijn
omgeving beïnvloedt.
Definitie van persoonlijkheid
Een verzameling psychologische kenmerken…
● Hoeveel trekken zijn er en hoe hangen ze met elkaar samen?
● Welke zijn meest belangrijk?
● Hoe komen ze tot stand en waar komen ze vandaan?
● Wat hangt samen met, en zijn de gevolgen van het hebben van een trek?
● Kenmerken beschrijven de gemiddelde neiging van een persoon.
● Waarom kenmerken handig zijn:
- Psychologische kenmerken beschrijven mensen en helpt het begrijpen van de
verschillende dimensies tussen mensen.
- Kenmerken verklaren gedrag
- Kenmerken kunnen helpen met het voorspellen van toekomstig gedrag.
...en psychologische mechanismen…
● Informatie verwerkingsstrategieën
● De input van de situatie zorgt ervoor dat jouw gedrag veranderd en dat een bepaald
psychologisch kenmerk meer tot uiting komt bij de output.
...die een individu typeren…
● Het gaat om eigenschappen waarop mensen van elkaar verschillen
● Een individu neemt zijn persoonlijkheid mee in alle tijden in alle situaties en verandert
dus niet echt.
...die op relatief duurzame manier georganiseerd zijn…
● Geen willekeurige set trekken en mechanismen
● Op coherente wijze aan elkaar gelinkt
● Consistent over tijd en situaties
● Onze persoonlijkheden zijn georganiseerd in de zin dat ze beslissingsregels bevatten
die bepalen welke behoeften geactiveerd worden, afhankelijk van de omstandigheden.
... en die de interactie van persoon met omgeving…
● Niet in vacuüm, maar in een sociale context
● Persoon-omgeving interactie
- Percepties
Hoe we de omgeving interpreteren of zien.
- Selectie
5
, De manier waarop we situaties kiezen om in te gaan, zoals het kiezen van
vrienden.
- Evocaties (oproepingen)
Dit zijn de reacties die we oproepen bij anderen, vaak onbedoeld.
- Manipulaties
De manier waarop we intentioneel proberen anderen te beïnvloeden.
...en diens aanpassing…
● Het behalen van doelen en het omgaan en aanpassen aan de dagelijkse taken,
uitdagingen en problemen
● Gedrag wat dysfunctioneel lijkt, kan toch functioneel zijn! Een trek is niet goed of slecht.
...aan de omgeving beïnvloedt.
● Onze persoonlijkheid bepaalt ten dele:
- hoe we ons gedragen
- hoe we ons voelen
- hoe we over onszelf denken
- hoe we over anderen denken
- welke omgevingen we selecteren
● Influential forces, persoonlijkheidskenmerken en mechanismen kunnen een effect
hebben op het leven van mensen (persoonlijkheid beïnvloedt hoe we ons gedragen, hoe
we onszelf zien, hoe we denken over de wereld, hoe we ons voelen en nog veel meer).
● Intrapsychische omgeving
Dit betekent binnen in de geest. Dit zijn onze herinneringen, dromen, verlangens,
fantasieën en een verzameling van privé ervaringen. Deze intrapsychische omgeving is
voor ons echt en neemt deel aan onze psychologische realiteit.
Trait-descriptive adjectives (eigenschap-beschrijvende bijvoeglijke naamwoorden)
Bijvoeglijke naamwoorden die gebruikt kunnen worden om karakteristieken van personen te
beschrijven.
Drie niveaus van persoonlijkheid analyse
“EVERY MAN is in certain respects
a. like all others, het menselijke natuur niveau
b. like some others, het niveau van individuele- en groepsverschillen
c. like no others.” het individuele uniek z ijn niveau
- Henry Murray & Kluckholm
a. Menselijke natuur
De kenmerken en mechanismen van onze persoonlijkheid die typisch zijn voor onze soort, die
(bijna) iedereen bezit.
b. Individuele- en groepsverschillen
● Individueel: de manieren waarin elk persoon is zoals sommige anderen.
6
, ● Groep: binnen een groep kunnen sommige kenmerken heel gewoon zijn waardoor deze
groep verschilt van andere groepen waarin andere kenmerken weer normaal zijn, zoals
man/vrouw.
c. Uniek zijn
Elk individu heeft persoonlijkheidskenmerken die niet gedeeld worden met een ander persoon in
de wereld, niemand is exact hetzelfde.
Verschillende niveaus van onderzoek
● Tussen individuen→ interindividuele verschillen
● Tussen groepen → intergroepsverschillen
- Veel soorten groepen mogelijk
- Bv: geslacht, culturen, leeftijden
● Binnen één persoon → intra-individuele verschillen
- over condities/situaties/tijdstippen
● Interindividuele verschillen in intra-individuele verschillen
- De interactie met omgeving is anders binnen elk persoon (dus gedragingen zijn
afhankelijk van de omgeving) en ook is de interactie met omgeving anders
tussen personen
Manieren van onderzoek
● Nomothetisch
Algemene regels stellen, die voor iedereen gelden. Wordt typisch gebruikt bij het
identificeren van universele menselijke kenmerken en dimensies van individuele of
groeps verschillen.
● Idiografisch
Beschrijving van één persoon. Dit onderzoek richt zich meestal op een enkel subject
waarin geprobeerd wordt algemene principes te observeren die in één leven manifest
zijn.
→ Elk niveau belangrijk
Zes domeinen van kennis over menselijke natuur
Domein van kennis is een specialisatie gebied van wetenschap waarin psychologen focussen
op het leren over sommige specifieke en gelimiteerde aspecten van de menselijke natuur. Een
kennisdomein bepaalt de grenzen van kennis, expertise en interesse van onderzoekers.
Op deze manier kan het gebied van persoonlijkheid gesplitst worden in zes verschillende
domeinen van kennis over menselijke natuur:
1. Persoonlijkheid staat onder invloed van kenmerken waarmee de persoon is geboren of
die een persoon ontwikkeld → Dispositionele domein
2. Door biologische gevolgen → Biologische domein
3. Door conflicten binnen een persoon zijn eigen geest → Intrapsychisch domein
7
, 4. Door persoonlijke en privé gedachte, gevoelens, verlangens, geloven en andere
subjectieve ervaringen → Cognitieve-experimentele domein
5. Door sociale, culturele en gender posities in de wereld → Sociale en culturele domein
6. Door de aanpassingen die een persoon moet maken door onvermijdelijke uitdagingen
van het leven → Aanpassing domein
1. Dispositionele domein
De manieren waarin individuelen verschillen van anderen. Het hoofddoel van psychologen die
in dit vakgebied werken is het identificeren en meten van de meest belangrijke manieren waarin
individuen van elkaar verschillen. Ook zijn ze geïnteresseerd in de herkomst van belangrijke
individuele verschillen, hoe deze zich ontwikkelen en hoe ze zijn ontstaan.
2. Biologische domein
De kern veronderstelling binnen dit domein is dat mensen eerst en vooral collecties zijn van
biologische systemen, deze systemen zorgen voor de bouwstenen van gedrag, gedachten en
emotie. Dit domein kent drie gebieden van onderzoek:
● Genetica
● Psychofysiologie
● Evolutie
3. Intrapsychisch domein
Dit domein gaat over mentale mechanismen van persoonlijkheid, veel die buiten je bewustzijn
werken. De dominante theorie in dit domein is Freud’s theorie van psychoanalyse, waaronder
de verdedigingsmechanismen.
4. Cognitieve-experimentele domein
Dit domein focust zich op cognitie en subjectieve ervaringen zoals bewuste gedachten,
gevoelens, geloven en verlangens over ons zelf en andere. De psychologische mechanismen
die betrokken zijn bij subjectieve ervaringen verschillen in vorm en content van een andere.
Intelligentie hoort ook bij dit domein. Nog een ander aspect van dit domein gaat over de doelen
waar we naar streven.
5. Sociale en culturele domein
Persoonlijkheid is niet iets dat slechts binnen hoofden, zenuwen en genen bepaalt wordt.
persoonlijkheid beïnvloedt en wordt beïnvloed door sociale en culturele context. Persoonlijkheid
speelt zich af in de sociale sfeer.
6. Aanpassing domein
Het feit dat persoonlijkheid een grote rol speelt in hoe we omgaan met en ons aanpassen aan
gebeurtenissen.
8
,Wat doet persoonlijkheidspsychologie
DOEL:
1. Beschrijven:
-van verschillen: op welke domeinen verschillen mensen van elkaar?
-van verbanden tussen verschillen: met wat hangen zulke verschillen samen?
2. Verklaren van verschillen:
- wat ligt er aan de basis van deze verschillen?
1. Beschrijven verschillen
● (vooral) Interpersoonlijk
● (in mindere mate) Intrapersoonlijk
→ meerdere soorten verschillen mogelijk, op verschillende niveaus
Beschrijven van verschillen waarin?
● Trek
● Motieven
● Emoties
- Positief, negatief
- Duur, fluctuaties
● Zelf
Beschrijven van verbanden tussen verschillen
● Verschillen op vlak van 1 variabele
- Bv. Zelfwaardering in verband brengen met verschillen op vlak van andere
variabelen
- Bv. Agressie(over situaties)
Hoe hangen deze samen? met als doel, uiteindelijk…
2. Verklaren van verschillen
Proximale verklaringen
● Factoren die in de tijd min of meer samengaan met te verklaren verschillen
- Hersenscan tijdens bepaalde gedraging geven verschillen
Distale verklaringen
● Factoren die verderaf liggen in de tijd (uit eigen levensgeschiedenis of die eigen
levensgeschiedenis overstijgen), waardoor verschillen ontstaan.
- Evolutionaire verklaring
9
, Korte historie
In de (Griekse) oudheid al beschrijvingen!
● Ook in China al tests op geschiktheid
Aristoteles
● Het werk ‘The Nicomachean Ethics’ in een quote analyseert Aristoteles de
karakteristieken van personen die een goed gevoel voor humor hebben en hij geeft
daarbij details over sommige kenmerken die geassocieerd zijn met een gevoel voor
humor. Zijn boek beschreef en analyseerde hij veel persoonlijkheidstrekken.
Theophrastus(327 VC-287 VC):
● Student bij school van Plato (en later Aristotoles)
● Collectie van persoonlijkheidsschetsen: ‘Karakters’: persoonlijkheidstypen
● ‘Primitieve beschrijving’ van persoonlijkheidstrekken/types
Hernieuwde interesse in de 19de eeuw
Verschillende mensen in dezelfde tijd
● Francis Galton (1822-1911) en James McKeen Cattell(1860-1944)
Vooral met sensomotorische taken.
● Alfred Binet (1857-1911):
- ‘individuele verschillen in hogere processen zijn sterker dan deze in elementaire
sensori-motorische taken’
- ontwikkelt Echelle Métrique De l’intelligence, later omgevormd tot Stanford-Binet
test
In 3 stappen naar onderzoek van individuele verschillen in karakter
● William James (1890) en Sigmund Freud (1923)
- Ideeën, geen empirisch onderzoek
- WO I: rekrutering, detectie van “combat stress” (PTSS)
1932: Wetenschappelijk tijdschrift “Character and Personality”
1937: Het echte beginpunt
Publicatie van: “Personality: A Psychological Interpretation” - Gordon Allport
Wat is een goede (persoonlijkheids)theorie
Een goede theorie vervult de drie doelen in wetenschap
1. Het biedt een gids voor onderzoekers
Het moet onderzoekers leiden naar belangrijke vragen binnen het
onderzoeksgebied, het moet wetenschappers inspireren om de theorie verder te
onderzoeken en meer data te verzamelen.
2. Organiseert bekende bevindingen
3. Maakt voorspellingen
10
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jentedelangen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
