Therapeutische denk- en
werkkaders – D. De Clercq
1. Zelfonthulling
1.1 Wat is zelfonthulling?
= dit omvat elk gedrag waarmee je persoonlijke informatie prijsgeeft aan de
patiënt zoals gevoelens, gedachten, indrukken, ervaringen, feiten, zienswijzen,
waarden of werkwijzen
- Zelfonthullingen van verpleegkundigen kunnen krachtige en
richtinggevende interventies zijn, afhankelijk van hun vorm en timing in de
interactie en het therapieproces
o Belangrijk opbouwen van een vertrouwensrelatie
Zelfonthulling gebeurt op verschillende manieren:
- Je persoonlijke leven, je persoonlijke visie of waarden ten aanzien van een
bepaald zorgonderwerp
- Soms op verzoek of soms uit jezelf
- Non- verbaal of verbaal
- Bewust en onbewust
- Professioneel en persoonlijk
1.2 Wat wel en wat niet te onthullen?
- Hiervoor zijn er geen specifieke richtlijnen voor
- Bevraging bij verpleegkundigen in de GGZ geeft ons inzicht in wat zij al
dan niet delen
- Ze delen vooral eigen levenservaringen zoals gevoelens en gedragingen
- Verpleegkundigen willen ook niet te veel details uit het eigen privéleven
delen
o Altijd opletten met afstand- nabijheid
1.3 Principes van zelfonthulling: ‘Hoe
zelfonthulling toepassen?’
1. Als onderdeel van het therapeutisch proces
o Ten behoeve van de cliënt
o Het moet functioneel zijn en een doel hebben
2. Het moet passen binnen de kaders en doelstelling behandeling
3. Goede timing en dosering
o Het moet kort en gedoseerd zijn
o Timing en frequentie zijn van groot belang
4. Zorgvuldig de reactie van de patiënt observeren
o Hierop anticiperen en de focus direct terug bij de patiënt leggen
5. Evenwicht zoeken tussen authentiek aanwezig zijn
, o Iets van jezelf delen en deskundig handelen vanuit een juiste
distantie
6. Maatwerk vraag je af:
o Welke informatie onthul ik wel/niet deze situatie, context, aan deze
persoon, op dit moment en voor welke vorm kies ik?
7. Authentiek zijn, zelfonthulling mag geen trucje worden
Wat is authentiek aanwezig zijn?
= dit wordt gezien als de meest fundamentele grondhouding van de therapeut
d.w.z. dat de therapeut zichzelf is en dat hij/zij de patiënt benadert van persoon
tot persoon
- Let ook hier op afstand- nabijheid
1.4 Effecten van zelfonthulling
Negatieve effecten
- Negatieve gevoelens en reacties
- Vermindering openheid
- Schadelijke gevolgen voor de therapeutische relatie
o Er is gebrek aan helderheid over de relatie
Er is een vervaging in grenzen door rolverwarring en
rolomkering
Positieve effecten
- Positieve gevoelens en reacties bij de cliënt
o Voelt zich begrepen, zal zich gerustgesteld voelen, er is een
normalisering van zaken en meer vertrouwen
- Verbetering openheid van de cliënt
o Krijgt de wil om te onderzoeken, inzicht en zal gevoelens
onderkennen
- Verbetering in de therapeutische relatie
o Cliënt kan duidelijker aangeven wat hij/zij nodig heeft in de therapie
- Verbetering in het functioneren van de cliënt
o Positiever zelfbeeld, versterking in sociale relaties, positiever
omgaan met symptomen, problemen etc.
1.5 Waarom (geen) zelfonthulling toepassen?
Waarom wel inzetten van zelfonthulling?
- Bevordert de therapeutische relatie (onderwerpen normaliseren)
- Om contact te krijgen en te houden
- Begrip tonen
- Cliënten zen graag, dat de behandelaar op basis van gelijkwaardigheid en
betrokkenheid hen helpen om hun eigen kracht te hervinden
Waarom niet inzetten van zelfonthulling?
- In crisis (zoals een psychotische episode)
- Patiënten die zelf weinig of moeilijk grenzen kunnen stellen
- Eigen actuele gemoedtoestand (rollen kunnen omgedraaid worden)
, 2. Suïcidepreventie
2.1 Prevalentie
Hoogst suïcide- incidentie bij
- Mannen tussen 20- 59 jaar
- Hoogste risico hoogbejaarde mannen
- Voor alle leeftijden zijn de vrouwelijke suïcidecijfers lager dan de van de
mannen van dezelfde leeftijd
Suïcidepogingen Vlaanderen
- Suïcidepogingen komen bij jongeren in vergelijking met andere
leeftijdsgroepen het meest frequent voor
- Meer vrouwen dan mannen ondernamen een suïcidepoging
Ernstig en complex volksgezondheidsprobleem
- Vlaams Actieplan suïcidepreventie (VAS)
o = hierin wordt suïcidaliteit vanuit een brede invalshoek benaderd +
is een Blaams Expertisecentrum suïcidepreventie een richtlijn en e-
learningwebsite
2.2 Definities
Suïcide
= een daad met een dodelijk afloop die de overledene in de wetenschap of de
verwachting van een potentiële dodelijk afloop heeft geïnitieerd en uitgevoerd
met als doel gewenste veranderingen te bewerkstellingen
LET OP:
- Zelfdoding/suïcide/zelfmoord hebben dezelfde betekenis
- Opgelet als je de term ‘zelfmoord’ gebruikt deze klinkt veroordelend
- Zelfdoding en suïcide klinkt meer neutraler
Suïcidepoging
= een niet- habitueel gedrag zonder dodelijk afloop dat de persoon initieert en
uitvoert met de verwachting of het risico om het overlijden of lichamelijk schade
te veroorzaken en met als doel gewenste veranderingen te bewerkstelligen
Suïcidaal gedrag of suïcidaliteit
= het geheel van gedachten (met vaag tot concrete plannen), voorbereidende
handelingen, suïcidepogingen en suïcide
- De term ‘gedrag’ verwijst zowel naar handelingen als naar gedachten
Suïcidegedachten
= het actief denken aan of overwegen van suïcide of een suïcidepoging als
gedrag om ervaren problemen te verminderen of op te lossen
, Suïcidevoorbereiding
= het stellen van concrete handelingen ter realisatie van een zelfmoordgedachte
Kan suïcide voorkomen worden?
= suïcide zie je niet aankomen
- De meeste suïcides gebeuren plots zonder waarschuwingssignalen
- Het andere gebeuren na waarschuwingssignalen
2.3 Suïcidaal proces
Verschillende stadia in het suïcidaal proces
1. Suïcidegedachten
- Proces begint met (vage) gedachten
o Bv. Hoe zou het zijn als ik dood was
2. Suïcidewens
- De gedachten worden omgezet in een wens
o Bv. ik wil er niet meer zijn; ik wil dood
3. Suïcidedreiging of het suïcideplan
- De plannen en gedachten worden concreter en de kans op een
suïcide(poging) neemt toe
o Bv. ik ga suïcide plegen door vanavond pillen te nemen
Suïcidale sedatie
- Dit zijn de eerste fasen van het suïcidaal proces
- Dit zijn gedachten en plannen die in het hoofd spelen van de suïcidale
persoon
- Hier zijn er nog geen duidelijke zichtbare suïcidegedragingen
- Tijdens de suïcidale sedatie zijn signalen door de omgeving heel moeilijk
waar te nemen
4. Suïcide(poging)
- Hierin zal de persoon overgaan tot het plegen van suïcide
- Nu zijn de gedragingen zichtbaar en makkelijker waar te nemen door de
omgeving
Een suïcidepoging
- Gebeurd zelden impulsief
- Er is vaak een hele periode aan vooraf gegaan, een proces met de eerste
gedachten ervan
- Er is een wens om tijdelijk te kunnen ontsnappen aan de problematische
situatie
Stelling: iemand die suïcide wil plegen heeft 1 doel, dood zijn
- In veruit de meeste gevallen is suïcidaal gedrag een manier om te
ontsnappen aan het uitzichtloos en ondragelijk lijden zonder dat de dood
wordt beoogd
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper DanaPhoophongphan. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.