H0: Inleiding; wat is criminologie
- Culturele criminologie => EXAMEN!
1. Inleiding tot criminaliteit
- Criminologen houden zich bezig met criminaliteit, deviantie, overlast en strafbedeling.
o Criminologie is dus veel ruimer dan criminaliteit op zich. Men gaat deze vanuit
verschillende invalshoeken (=multidisciplinair) bekijken.
- Criminologie: logos = wetenschappelijk ; crimi = criminaliteit. Een jonge 19 e E wetenschap.
- Cesare Lombroso is de grondlegger van de criminologie. (2e links vanboven op ppt)
o Hij wilde aantonen dat criminaliteit erfelijk was. Volgens hem bestond er zoiets als
een geboren crimineel.
o ‘L’uomo delinquente’ is het boek dat Lombroso heeft gepubliceerd, ‘Criminele
mens’.
- Raffaelle Garofalo (3e links vanonder op ppt) introduceert het begrip ‘criminologie’, hij
schreef een Italiaans boek ‘Criminologia’ → De leer van crimen = misdaad.
- Criminaliteit: kan verschillen in tijd en ruimte, criminaliteit is relatief. Juridisch: wat in het
strafwetboek omschreven staat als een misdrijf.
- Deviantie: is een sociologisch begrip. Het afwijken van de norm, is niet per definitie
crimineel of overlast.
- Overlast: hier kan je een boete voor krijgen. Het is geen criminaliteit en niet perse
afwijkend.
- Na WOI kregen we te maken met georganiseerde criminaliteit/misdaad: handel in blanke
slavinnen, handel in verdovende middelen, valsmunterij, wapenhandel, verkrachtingen,
etc. Je krijgt twee reacties hierop:
o Oprichting gerechtelijke politie door overheid.
o We zien de eerste vormen van internationale politiediensten (Jaren 20 →
oprichting interpol).
- Vandaag noemen wij deze “de vrij burgerlijke diensten”, maar zij kenden niets van de
criminologie.
o Gevolg: oprichting instituten, nadien scholen en nu vakken met de opleidingen
criminologie en criminalistiek. Daarom bestaan er nu ook 6 universiteiten die deze
opleiding aanbieden.
- Geboorte hedendaagse criminologie en opleiding voor criminologie is een dus gevolg
van een reactie op criminaliteit.
,- VVC : Vlaamse vereniging voor criminologie
1.1. Drie soorten misdrijven
- Het begrip ‘misdrijf’ is de gemene noemer voor de strafrechtelijk gesanctioneerde feiten
van overtredingen, wanbedrijven en misdaden.
o Overtredingen: laagste vorm criminaliteit: (rijden door rood licht, onder invloed
rijden, etc.)
o Wanbedrijven: middelste vorm criminaliteit: (diefstal, oplichting, slagen &
verwondingen, etc.)
o Misdaad: hoogste vorm van criminaliteit: (moord, verkrachting, brandstichting,
etc.)
▪ Verschijnen voor het hof van Assisen
▪ MAAR als je als militair iemand vermoord is dit geen misdaad →
criminaliteit is niet altijd en overal criminaliteit.
- Iets doen, maar soms ook iets NIET doen kunnen beiden misdrijven zijn.
o Bv. Het niet helpen als je voorbij een auto rijdt die een ongeval heeft begaan.
1.1.1. Schema veroordeling misdrijven IN PRINCIPE:
- Overtredingen komen voor de politierechtbank, deze zetelt alleen en gaat een oordeel
vellen (= politionele straf)
o Oordeel van de eerste aanleg noemen we een vonnis uitgesproken door een
rechter.
o Tweede aanleg (= in beroep gaan bij de correctionele rechtbank), degene die
dan een oordeel velt noemen we de raadsheer, deze spreekt arresten uit.
- Wanbedrijven worden veroordeeld in de correctionele rechtbank (= correctionele straf).
De correctionele rechtbank behandelen de tweede aanleg van de politierechtbanken
o Hier kan je ook in beroep bij gaan → gaat naar het hof van beroep
o Hof van beroep met raadsheren: spreken geen vonnis uit, maar een arrest
- Misdaden worden bestraft met een criminele straf
o Komen voor het hof van Assisen, met een jury van 12 mensen vanop de kieslijsten.
o Hierbij kan je niet in beroep gaan, vanwege de combinatie van de professionele
rechter met de jury. Volk is de hoogste macht van het land!
- Bij allen kan je naar het Hof van Cassatie gaan waarbij ze een cassatiecontrole gaan
doen: gaan kijken of de VORIGE rechter alles juist heeft toegepast, etc. Kijkt dus niet naar
de feiten van het misdrijf! Alleen kijken naar is het recht goed toegepast.
,2. Criminaliteit in de media: een overzicht van beeldvorming, percepties en
berichtgeving
- In het kort een paar begrippen:
o Positivisme
▪ Mensen die verzamelen => maken er orde in => positivisme doet dat ook
o Passage a l’acte
▪ De stap om het te gaan doen
▪ Vb: stap om een bank te overvallen
- Waarom is iets crimineel?
o Omdat een macht u gaat sanctioneren/ beïnvloeden
o Vb: overspel, nu is h uit h srafrecht gehaald
- Criminologie is dagelijks aanwezig (in de media)
o Er zijn altijd mensen die normen gaan overtreden
o Vb: wapenhandel => nuanceren
o Vb: overvallen bij apothekers
o Vb: binnen de inlichtingendiensten zelf
o Vb: NICC
▪ Een explosie ih Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie
• Sporen uit gerechtelijke dossiers dreigen vernietigd te zijn
o Vb: Roemeense kinderdieven in pretparken
- 1996: de zaak Dutroux, zorgde ervoor dat de Belgen twijfelden aan de justitie- en
politiediensten in België.
- 1999: de zaak Dutroux zorgde ervoor dat de twee (liberale) partijen die zich het meest
ingezet hebben in de zaak Dutroux verkozen werden in de verkiezingen. Dit resulteerde in
de regering Verhofstadt
- Criminalistiek: het gebruiken van exacte wetenschappen om criminele feiten op te
sporen en op te lossen.
- Criminologie:
o Wat? het is een humane wetenschap
o Ontstaan: Eind 19e eeuw
, 2.1. In Cold Blood: A true account of a multiple murder and its consequences
- Boek geschreven door Truman Capote (journalist) in 1966. Gaat over een roofmoord op
een volledig gezin. Hij wou hiermee een nieuw genre van boeken introduceren → de
‘true crime novel’ boeken. Capote volgde de rechtszaak bij de politie, jury en dergelijke.
Maar heeft ook lang gecommuniceerd met de beide daders.
- Inhoud:
o Moord gebeurde op 15 november 1959
o 2 daders: Dick Hickock en Perry Smith leren elkaar kennen in de gevangenis
o Rationele moord: de ratio tegen de buit en pakkans was klein genoeg voor hen.
Ze dachten dat er $10000 in de kluis lag. (uiteindelijk $80)
o Alle slachtoffers waren vastgebonden en neergeschoten behalve de dochter.
- Daders:
o Beide relatief kleine criminelen, oplichten, vervalsen van cheques,.. En hebben
een traumatische gebeurtenis meegemaakt in de jeugd
▪ Hickock auto ongeval
▪ Smith verwaarlozing
o Wilden de buit delen en een nieuw leven beginnen in Mexico
- Rechtszaak:
o De rechtszaak vond plaats in 1960 in Finney County Courthouse (Garden City)
o Ze pleiten beide dat ze ontoerekeningsvatbaar waren maar dit werd niet
aanvaard
o Beiden werden veroordeeld tot de doodstraf door ophanging (bestond nog in
Cansas)
o Wachten in ‘death row’ tot executie op 14 april 1965
- Meer gedetailleerd:
o Wat? Waargebeurd verhaal over een seriemoordenaar en zijn gevolgen
o Inhoud? In een klein dorpje id VS w voor 80$ 4 mensen vermoord (=roofmoord)
o Wrm zo bekend? Er w een boek over geschreven, verfilming=> Is de 1e non-fictie
roman (roman gebaseerd op een waargebeurd verhaal)
▪ Men gaat meer een meer spreken over: ‘true crime novel’
o Waar? In de flying over zone => hillibillies, Kansas
o schrijver? Truman Capote
o gaat in Gent zijn actualiteit halen:
▪ wrm? Er gebeurde hier een vrij analoge moord (in koele bloede) => Jonge
advocaat (Jef Vermasche) gaat 1 dader verdedigen
▪ Er zijn parallellen met de daad in Kansas
• Vb: ook autoongeval (litteken ih gezicht, daders was nt gevat =>
trauma)
▪ Boek: monster zonder waarden
o In 1959 duikt Capote in h leven vd daders:
▪ Hickock wou ook de dochter verkrachten
▪ De ene steekt de schuld op de andere
o ‘moral panic’
▪ = in een kleine dorpje waar niks gebeurd zo’n daad => ze begonnen
iedereen te verdenken
o De vermoorde (Clutter) had ie kluis 10000$
, o Hoe w ze gevat: De persoon die de tip gaf v kluis, tipt ook de politie dat zij h zijn
o Moral panic verdwijnt: de daders hadden niks te maken met h dorp
o Truman Capote w bevriend met de daders
o Beiden pleiten dat ze ontoerekenings vatbaar: ze zeggen dat ze abnormaal zijn
▪ H: gebrek v autoongeval
▪ S: vernederd door bedplassen en w verwaarloosd
▪ MAAR: rechters zeggen dat h gn inloed heeft, je hebt zelf die keuze
gemaakt
o Dus: ze krijgen de doodstraf dmv ophanging
▪ T Capote: krijgt de toestemming om de executie bij te wonen
2.2. Enkele “fun facts”/ begrippen
- Doodstraf
o BE: afgeschaft
▪ Executiemethode burgerlijke msidrijven Vroeger: geotine
▪ Executiemethode Militaire misdrijven vroeger: (vb desserteren) gefusilieerd
w (dood met de kogel)
o Arabische wereld:
▪ Executiemethode: gedekapiteerd, steeniging
o VS:
▪ Executiemethode: elektrische stoel, gaskamer, inspuiting, ophanging
- Deathrow:
o =plaats waar alle ter dood veroordeelden wachten op hun doodstraf
- Recidivisme
o = herhaaldelijk plegen v strafbare feiten
o Mogelijke oorzaak: In een gevangenis w soms criminaliteit aangeleerd
- Verschillende soorten moorden:
o doodslag:
▪ = iemand dood slaan zonder voorbedachte rade
o moord:
▪ = Iemand met voorbedachten rade vermoorden (plan)
o lustmoord:
▪ = vermoorden uit (seks)lust/ bevredigen ve drift
o roofmoord:
▪ = een moord plegen om een diefstal te vereenvoudigen
- Misdrijf= verzamelnaam vr overtredingen, wanbedrijven of misdaden
- Criminaliteit is afh v tijd en ruimte
o Het evolueert
- Statusdelict
o Om bep criminaliteit uit te voeren moet men een bep status h
- Crimes of the powerfull
o = criminaliteit door de machtigen
o Door overheid/staat
