2019
2020
Deontologie
Jan Bael
MASTER NOTARIAAT
PIETER T.
,DEEL I. INHOUDSTAFEL
DEEL I. INHOUDSTAFEL...................................................................................................................................... 1
DEEL II. ALGEMEEN......................................................................................................................................... 3
DEEL III. WERKING VAN HET NOTARIAAT ......................................................................................................... 4
HOOFDSTUK A. WAT DOET EEN NOTARIS? ....................................................................................................................4
HOOFDSTUK B. IN WELKE TAKKEN VAN HET RECHT IS DE NOTARIS ACTIEF? ...........................................................................5
HOOFDSTUK C. OPENBAAR AMBTENAAR EN BEOEFENAAR VAN EEN VRIJ BEROEP...................................................................5
Gevolgen en kenmerken van het openbaar ambt ..........................................................................................5
A. Onoverdraagbaar en buiten de handel .........................................................................................................................5
B. Bepalingen uit het strafwetboek...................................................................................................................................5
C. Onverenigbaarheden en verboden activiteiten ............................................................................................................6
D. Numerus clausus ...........................................................................................................................................................7
E. Monopolie.....................................................................................................................................................................7
F. Territoriale bevoegdheid ..............................................................................................................................................8
G. Onpartijdigheid .............................................................................................................................................................8
H. Verplichting tot ambtsverlening ...................................................................................................................................9
Gevolgen en kenmerken van het vrij beroep: vrije keuze van notaris ..........................................................10
A. Algemene regel ...........................................................................................................................................................10
B. Uitzonderingen ...........................................................................................................................................................10
C. Inhoud .........................................................................................................................................................................11
D. Notaris aangesteld door de rechter ............................................................................................................................11
HOOFDSTUK D. BASISHOUDING BIJ HET OPMAKEN EN VERLIJDEN VAN EEN NOTARIËLE AKTE EN BIJ DE UITOEFENING VAN ZIJN
BEROEP 12
Onpartijdigheid (art. 12 Deont. Code) ..........................................................................................................12
Informatie- en adviesplicht (art. 9 Ventôsewet en art. 11 Deont. Code) ......................................................13
Bijzondere verplichtingen bij tegenstrijdigheid van belangen en bij onevenwichtige bedingen (art. 9, §1, lid
2 notariswet) ........................................................................................................................................................13
Beroepsgeheim en discretieplicht (art. 13 Deont. Code) ..............................................................................14
A. Beroepsgeheim (art. 458 Sw) ......................................................................................................................................14
B. Discretieplicht .............................................................................................................................................................16
HOOFDSTUK E. BEVOEGDHEID VAN DE NOTARIS ...........................................................................................................16
Materiële bevoegdheid .................................................................................................................................16
Territoriale bevoegdheid ..............................................................................................................................16
Bevoegdheid ratione personae .....................................................................................................................17
HOOFDSTUK F. DE NOTARIËLE AKTE...........................................................................................................................18
Personen in de akte ......................................................................................................................................18
A. één of meerdere notarissen........................................................................................................................................18
B. De partijen ..................................................................................................................................................................22
C. De getuigen .................................................................................................................................................................22
Vormgetuigen of instrumenterende getuigen........................................................................................................22
Bevestigende of attesterende getuigen .................................................................................................................23
Inhoud van de akte .......................................................................................................................................24
A. Verplichte vermeldingen (art. 12 Ventôsewet)...........................................................................................................24
B. Verboden vermeldingen .............................................................................................................................................26
C. Redactie van de inhoud en onjuiste vermeldingen.....................................................................................................26
Formele vereisten bij het opmaken en verlijden van een notariële akte ......................................................27
Master Notariaat 1
, Kenmerken van de notariële akte .................................................................................................................28
Akten in minuut of in brevet (art. 20 Ventôsewet) .......................................................................................28
Taal van de akte ...........................................................................................................................................28
Legalisatie en apostille – uitvoering van de notariële akte in het buitenland ..............................................29
Bijlagen, verwijzing naar een andere notariële akte ....................................................................................30
Akte neerlegging onder minuut ....................................................................................................................31
Formaliteiten voor en na het verlijden van de notariële akte ...................................................................31
A. Formaliteiten voor het verlijden van de akte..............................................................................................................31
B. Formaliteiten na het verlijden van de akte .................................................................................................................31
DEEL IV. INRICHTING NOTARIAAT: BENOEMING TOT NOTARIS EN KANDIDAAT-NOTARIS .............................. 32
HOOFDSTUK A. BENOEMING TOT NOTARIS .................................................................................................................32
Benoeming tot kandidaat-notaris (art. 39 Ventôsewet)...............................................................................32
Benoeming tot notaris-titularis (door de koning) .........................................................................................33
Benoeming tot geassocieerd notaris (door de minister van justitie) ............................................................33
Benoeming tot plaatsvervangende notaris (door de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg) ........33
Formaliteiten bij de aanvang van de ambt ...................................................................................................34
HOOFDSTUK B. AMBTSBEËINDIGING ..........................................................................................................................34
HOOFDSTUK C. VENNOOTSCHAPPEN VAN NOTARISSEN (NIET OP INGEGAAN) .....................................................................34
DEEL V. DE NOTARIËLE BEROEPSORGANISATIE ............................................................................................. 36
HOOFDSTUK A. GENOOTSCHAP VAN NOTARISSEN ........................................................................................................36
Twee organen ...............................................................................................................................................36
Commissies of comités..................................................................................................................................37
HOOFDSTUK B. NATIONALE KAMER VAN NOTARISSEN ...................................................................................................37
HOOFDSTUK C. BENOEMINGSCOMMISSIE ...................................................................................................................38
HOOFDSTUK D. DE OMBUDSMAN VAN HET NOTARIAAT .................................................................................................38
HOOFDSTUK E. KONINKLIJKE FEDERATIE VAN ET BELGISCH NOTARIAAT .............................................................................38
HOOFDSTUK F. COMITÉ VOR STUDIE EN WETGEVING .....................................................................................................38
DEEL VI. DE NOTARIËLE DEONTOLOGIE .......................................................................................................... 39
HOOFDSTUK A. PLICHTENLEER .................................................................................................................................39
HOOFDSTUK B. TUCHTRECHT ...................................................................................................................................39
DEEL VII. DE AANSPRAKELIJKHEID VAN DE NOTARIS ....................................................................................... 41
Master Notariaat 2
,DEEL II. ALGEMEEN
De cursus: De Notariswet door Weyts. Daarnaast ook de ppt die de belangrijkste richtlijn is om te studeren.
Examen: mondeling en bestaat uit twee delen:
- Onderwerp dat je zelf kiest. Het moet wel een onderwerp zijn dat nog niet behandeld is in de les. Best dus
ook geen onderwerp uit het boekje, tenzij je dat uitwerkt want het wordt daarin oppervlakkig behandeld.
Je mag dit niet onderschatten: het moet iets origineel zijn, iets dat de prof nog niet weet. Prof zou hier twee
dagen bib aan besteden. Qua uitleg: 5 à 7 minuten + enkele vragen, dus in totaal 10 minuten. Je mag
papiertje meebrengen met grote lijnen! Niet aflezen, maar wel kernwoorden.
- Vraag over wat er in de les is gezegd, misschien beetje uitgebreider kennen aan de hand van boekje.
Wetboek gebruiken mag. Je hebt wel beetje parate kennis nodig bij sommige vragen, bij andere totaal niet en kan je
gewoon aflezen uit wetboek.
Je mag ook het groen boekje meenemen. Er zijn namelijk twee delen van de leerstof: alle vorige lessen zijn belangrijk,
behalve de laatste les. Wat in de laatste les is besproken moet je kunnen vinden in het boekje. Bv. de taken van de
nationale kamer: vinden in het wetboek en als het daar niet in staat moet je het kunnen vinden in groen boekje.
Wat in de les gezegd is, is parate kennis, maar eventueel nog met gebruik van wetboek.
Traditioneel gaat dit vak over de organieke wet op het notariaat, of de notariswet.
Er zijn twee grote delen:
- Werking notariaat: organieke akten, territoriale bevoegdheden,…
- Inrichting notariaat: hoe word je notaris?
Master Notariaat 3
,DEEL III. WERKING VAN HET NOTARIAAT
HOOFDSTUK A. WAT DOET EEN NOTARIS?
In de eerste plaats zal hij notariële akten verlijden. Er zijn akten die notarieel moeten worden opgemaakt. Eerste
categorie daarvan zijn de plechtige of vormelijke akten. Bv. een schenkingsakte moet plechtig worden opgemaakt en
er zijn dan ook nog enkele verplichte vermelding. Idem met notarieel testament: moet niet enkel notarieel worden
opgemaakt, het moet ook enkele verplichte vermeldingen bevatten. Het plechtige karakter strekt zich dus ook uit tot
de inhoud van de akte. Daarnaast ook nog het huwelijkscontract: dit moet notarieel worden opgemaakt, anders is
het ongeldig. De verklaring van onbeslagbaarheid van de gezinswoning, voorkeur aan te wijzen bewindvoerder,
volmachten tot al het vorige,…
Naast de plechtige of vormelijke akten moeten ook alle akten die overgeschreven moeten worden op het kantoor
Rechtszekerheid notarieel worden opgemaakt. Is dit niet notarieel, dan is de overeenkomst wel nog geldig. Bv. een
verkoop: de verkoop is geldig tot stand gekomen in de onderhandse verkoopakte. De schenking zou niet geldig zijn
indien zij onderhands opgesteld zou zijn. Dit is omdat het kantoor Rechtszekerheid enkel notariële akten aanvaard
om over te schrijven. Deze overschrijving is met het oog op de tegenwerpelijkheid aan derden. Binnen de 15 dagen
moet de notaris de akte elektronisch doorsturen. Dan krijgen ze registratierelaas, dat gaat redelijk snel. Maar het
hypotheekrelaas duurt heel lang.
In Vlaanderen worden bijna alle onderhandse verkoopakten geregistreerd. In Wallonië is dit echter niet het geval.
Dit is omdat als je daar een perceeltje bos koopt dat dit maar 5.000 euro kost. Als je dat dan laat overschrijven, en
daarna in notariële akte giet, dan kom je misschien plots aan 10.000. Daarom dat men dit meestal niet doet.
Daarnaast zijn er akten die notarieel kunnen worden opgemaakt. Waarom zou men dit doen? Omdat men achteraf
dan niet meer kan zeggen dat de verklaringen in de akte staat niet waar zijn. Als men de verklaringen in de akte wil
aanvechten moet je een procedure tot valsheid in geschrifte instellen tegen de notaris. Een andere reden is de
uitvoerbare kracht die de notariële akte heeft. Als je een notariële akte hebt kan je rechtstreeks naar de
beslagrechter. Het zal bv. gaan over een overeenkomst van vereffening-verdeling van een nalatenschap zonder
onroerende goederen.
In de tweede plaats zal de notaris ook aangiftes van nalatenschappen en regelingen van nalatenschappen opmaken.
Een nalatenschap aangeven kan je ook zelf doen maar normale mensen snappen dit formulier niet. Als een
nalatenschap geregeld moet worden zijn er twee fases: eerst de fiscale fase, dan komt het aanslagbiljet toe. Daarna
volgt een akte van erfopvolging die zegt aan wie de nalatenschap toekomt. Hoe de nalatenschap precies verdeeld
moet worden gebeurt in een akte verdeling. Deze kan zowel onderhands als notarieel. Als er ruzie is in de familie doe
je het best notarieel, anders kan het zeker onderhands.
Ten derde zal de notaris ook advies verlenen. Dit is eigenlijk relatief beperkt. Als jonge mensen komen vragen
“hebben we een huwelijkscontract nodig?”, dan zal er wel adviesverlening zijn. Dus in de context van mogelijke akten
is er zeker adviesverlening. Echter, wat niet vaak gebeurt is dat er theoretisch advies wordt gevraagd in een dossier.
Bv. dat advocaat aan notaris vraagt “kan je eens interpreteren wat er in die akte staat?” komt bijna nooit voor. Dit is
ook geen natuurlijke positie van de notaris want hij moet onpartijdig zijn.
Master Notariaat 4
, Bv. A (vriendin van overledene) vordert de nietigheid van het testament in het voordeel van B. B vraagt advies over
zijn eigen positie in de les van de prof. Prof schrijft advies waaruit blijkt dat A geen poot heeft om op te staan. A komt
echter op kantoor met dezelfde vraag.
HOOFDSTUK B. IN WELKE TAKKEN VAN HET RECHT IS DE NOTARIS ACTIEF?
De notaris is actief in drie takken. Basisidee is dat de notaris actief is in alle drie de takken. Hij moet zowel optreden
voor rijke als arme mensen.
In het familiaal vermogensrecht: hierin zijn notarissen redelijk goed en betekenen ze nog een grote meerwaarde.
Hier verdient de notaris echter het minste aan. Moest je als notaris enkel dit doen, dan kom je niet rond.
In het vastgoedrecht: hier liggen de erelonen redelijk hoog. Notarissen zijn ook redelijk sterk in het vastgoedrecht.
In het vennootschappen- en verenigingsrecht: hieraan scheurt de notaris zijn broek, behalve als je kantoor hebt dat
gespecialiseerd is in vennootschappen.
HOOFDSTUK C. OPENBAAR AMBTENAAR EN BEOEFENAAR VAN EEN VRIJ BEROEP
GEVOLGEN EN KENMERKEN VAN HET OPENBAAR AMBT
De notaris oefent een door de wet ingesteld ambt uit en is bekleed met een deel van het overheidsgezag (art. 1
Ventôsewet).
Daarnaast hebben zijn openbare akten een authentieke bewijsaarde en uitvoerbare kracht (art. 19 Ventôsewet).
Authentieke bewijswaarde: wat in de notariële akte staat is waar. Als je wil aantonen dat wat de notaris de auditu et
de visu heeft vastgesteld, dan moet je een procedure valsheid in geschrifte voeren tegen de notaris.
Uitvoerbare kracht: er is geen vonnis meer nodig om uit te kunnen voeren
Tot heeft een openbaar ambtenaar normaal een hiërarchische overheid. De notaris niet.
A. ONOVERDRAAGBAAR EN BUITEN DE HANDEL
Het ambt is onoverdraagbaar en buiten de handel. Het is niet zo dat de notaris zijn notariaat zomaar aan om het even
wie kan verkopen. De opvolger zal wel een vergoeding betalen voor het kantoor, maar hij wordt benoemd door de
koning.
B. BEPALINGEN UIT HET STRAFWETBOEK
Een aantal bepalingen uit het Strafwetboek die van toepassing zijn op openbare ambtenaren, zijn ook van toepassing
op notarissen. Bv. als je u schuldig maakt aan het opzettelijk toebrengen van slagen of verwondingen ten opzichte
van een notaris in de uitoefening van zijn ambt, dan is de straf zwaarder dan als je dat doet op de Gentse Feesten.
Ook inmenging in openbare ambten: je mag niet doen alsof je notaris bent, smaad, valsheid in geschriften,
verduistering en knevelarij = het vragen van niet-verschuldigde vergoedingen, erelonen, de mensen erop leggen. Dit
is wel delicaat want de notaris mag slechts enkele zaken vragen: ereloon, registratierechten en allerlei kosten nodig
Master Notariaat 5
