In deze samenvatting vind je alle te kennen leerstof voor het examen algemene didactiek I aan HoGent. Hiermee behaalde ik 16! Deze samenvatting bevat zowel de gehele cursus behalve hoofdstuk 5 en 8, daar deze niet te kennen zijn, als informatie uit de powerpoint en in de les, steeds aangevuld met v...
1. Basisbegrippen didactiek..........................................................................................................................................4
1.1 ontwikkeling............................................................................................................................................................4
1.2 Opvoeden................................................................................................................................................................4
1.3 Onderwijs.................................................................................................................................................................5
1.4 Vorming.................................................................................................................................................................... 5
1.4.1 Materiële vorming.............................................................................................................................................5
1.4.2 Formele vorming...............................................................................................................................................5
1.5 Onderwijskunde.......................................................................................................................................................6
1.6 Didactiek...................................................................................................................................................................7
1.6.1 Algemene didactiek...........................................................................................................................................8
1.6.2 Vakdidactiek......................................................................................................................................................8
1.7 Methodiek...............................................................................................................................................................8
2. Het didactisch model................................................................................................................................................9
2.1 De beginsituatie......................................................................................................................................................10
2.2 De doelstellingen....................................................................................................................................................10
2.2.1 Wat moet er volgens de maatschappij en/ of het gezin bereikt worden?.......................................................10
2.2.2 Wat moet er volgens de scholengemeenschap/ onderwijsnet bereikt worden?............................................10
2.2.3 Onderwijsnetten kunnen didactische cahiers uitwerken................................................................................10
2.2.4 Wat moet er volgens de leerkracht bereikt worden?......................................................................................11
2.3 Leer- en vormingsproces........................................................................................................................................11
2.3.1 Leerinhouden..................................................................................................................................................11
2.3.2 Didactische werkvormen.................................................................................................................................11
2.3.3 Media..............................................................................................................................................................11
2.4 Evaluatie................................................................................................................................................................. 11
2.5 Opmerkingen !.......................................................................................................................................................12
3. De beginsituatie in kaart brengen...........................................................................................................................13
3.1 De leerkracht..........................................................................................................................................................13
3.2 De leerlingen..........................................................................................................................................................14
3.3 Situationele mogelijkheden....................................................................................................................................15
3.4 Externe factoren – op meso niveau........................................................................................................................15
3.4.1 De school zelf...................................................................................................................................................15
3.4.2 Begeleidingsdiensten.......................................................................................................................................16
3.4.3 Ouders.............................................................................................................................................................16
3.5 Externe factoren op macrovlak...............................................................................................................................16
3.6 De pedagogische beginsituatie..............................................................................................................................18
3.7 De didactische beginsituatie...................................................................................................................................18
4. Waardevolle doelstellingen kiezen.........................................................................................................................20
1
, 4.1 begripsomschrijving en het belang van doelstellingen..........................................................................................20
4.2 Waardevolle doelstellingen....................................................................................................................................20
4.3 Wenselijke doelstellingen.......................................................................................................................................20
4.4 Decretale doelstellingen........................................................................................................................................20
4.4.1 Sleutelcompetentie.........................................................................................................................................21
4.4.2 Bouwsteen.......................................................................................................................................................21
4.4.3 Eindtermen......................................................................................................................................................21
4.4.4 Doelstellingen..................................................................................................................................................21
4.5 Soorten doelstellingen............................................................................................................................................22
4.5.1 Doelstellingen ordenen op vlak waarop ze gelden..........................................................................................22
4.5.2 SLEUTELCOMPETENTIES..................................................................................................................................22
4.5.3 ONDERWIJSDOELEN, EINDTERMEN, ONWTIKKELINGSDOELEN.......................................................................24
4.5.4 Transversale eindtermen.................................................................................................................................27
4.5.5 Inhoudelijke eindtermen.................................................................................................................................27
4.5.6 LEERPLANDOELSTELLINGEN.............................................................................................................................27
4.5.7 LESDOELSTELLINGEN.......................................................................................................................................29
4.5.8 Doelstellingen indelen naargelang persoonlijkheidsdimensie.........................................................................29
4.5.9 De taxonomie van Bloom................................................................................................................................30
5. Hoofdstuk 6 : didactische werkvormen...................................................................................................................35
5.1 Kiezen van een werkvorm......................................................................................................................................35
5.2 Indeling van werkvormen.......................................................................................................................................36
5.2.1 Mededelende-aanbiedende vormen...............................................................................................................39
5.2.2 Gespreksvormen..............................................................................................................................................42
5.2.3 Coöperatieve werkvormen..............................................................................................................................48
5.2.4 opdrachtsvormen............................................................................................................................................49
6. Hoofdstuk 7 : didactische principes........................................................................................................................52
6.1 motivatie- of belangstellingsprincipe.....................................................................................................................52
6.2 Aanschouwelijkheidsprincipe................................................................................................................................56
6.2.1 Fase 1 : aanschouwelijkheidsfase....................................................................................................................56
6.2.2 Fase 2 : schematische fase...............................................................................................................................57
6.2.3 Fase 3 : abstracte fase.....................................................................................................................................57
6.3 Activiteitsprincipe..................................................................................................................................................58
6.4 Individualisatie/ differentiatieprincipe..................................................................................................................60
6.4.1 Ontwikkelend onderwijs..................................................................................................................................60
6.4.2 Volgend onderwijs...........................................................................................................................................60
6.4.3 Forcerend onderwijs........................................................................................................................................62
6.4.4 Differentiëren..................................................................................................................................................62
6.4.5 Vormen van differentiatie...............................................................................................................................63
6.5 Geleidelijkheidsprincipe........................................................................................................................................64
6.5.1 Van bekend naar onbekend.............................................................................................................................64
2
, 6.5.2 Van gemakkelijk naar moeilijk.........................................................................................................................64
6.5.3 Van concreet naar abstract, van bijzonder naar algemeen.............................................................................64
6.6 Integratie- herhalingsprincipe...............................................................................................................................65
6.7 Algemeen besluit...................................................................................................................................................65
7. Hoofdstuk 9 : de lesvoorbereiding..........................................................................................................................66
7.1 Voorbereidend werk : het uitdenken van de les....................................................................................................66
7.2 Algemene gegevens...............................................................................................................................................66
7.2.1 Oriëntatiegegevens.........................................................................................................................................66
7.2.2 lesonderwerp(en)............................................................................................................................................67
7.2.3 situering in de sleutelcompetenties, eindtermen en leerplan.........................................................................67
7.2.4 Te realiseren leerplandoelen (of procesdoelen) en bijhorende lesdoelen......................................................67
7.2.5 De beginsituatie..............................................................................................................................................68
7.2.6 leermiddelen nodig voor deze les...................................................................................................................68
7.2.7 Geraadpleegde bronnen.................................................................................................................................69
7.3 Het Corpus.............................................................................................................................................................69
7.4 De verschillende lesfasen......................................................................................................................................70
7.5 Lesfasedoelstellingen.............................................................................................................................................70
7.6 De leerinhouden (kolom 1)....................................................................................................................................70
7.7 Leermiddelen (kolom 2).........................................................................................................................................71
7.8 Activiteiten leerkracht (kolom 3)...........................................................................................................................71
7.9 Activiteit van de lln (kolom 4)................................................................................................................................71
7.10 De laatste bladzijden............................................................................................................................................71
7.10.1 Opruimen van klas/zaal/terrein....................................................................................................................71
7.10.2 Bordschema’s...............................................................................................................................................71
7.10.3 Omschrijving van de bijlage..........................................................................................................................71
8. Voorbeeld van een lesvoorbereiding......................................................................................................................72
9. Bibliografie.............................................................................................................................................................81
3
, 1. Basisbegrippen didactiek
1.1 ontwikkeling
Wat ?
1. Uitgroeien, volledig worden
2. Meer kennis opdoen
3. Meer vaardigheden verwerven
4. Meer beschaving opdoen
Ontwikkeling zijn de veranderingsprocessen die iemand doormaakt gedurende zijn volledige levensloop.
Ontwikkeling wordt beïnvloed door zowel rijping als leren
Vb : pubertijd door rijping
Vb: leren rekenen komt door leren
Moet begeleid worden
Meerdere mensen hebben hulpverlenende functie
3 duidelijk van elkaar verschillende processen :
- Opvoeden
- Onderwijzen
- Vormen
1.2 Opvoeden
Wat ?
Door het geven van voedsel, zowel lichamelijk als geestelijk, doen groeien
Komt van 'pedagogia' = het geven van leiding aan kinderen
Definitie
Opvoeding is het proces waardoor iemand wordt gevormd naar de normen en waarden naar diens opvoeders en
daarmee meestal ook de samenleving waarin hij leeft
Vb: leven als mens in de maatschappij
Vb : kind opvoeden om mondig en bekwaam, zelfstandig en verantwoordelijk te leren leven
Voor wie?
Term vaak gebruikt voor kinderen
Tijdens jeugd worden gewoontes normen en waarden van omgeving bijgebracht
4
,Heropvoeding
Als een volwassene zich niet aan de algemeen geaccepteerde omgang met anderen houdt
Nieuwe opvoeding geven
Pedagogiek
Pedagogiek of opvoedkunde is de wetenschap die zich bezig houdt met de studie van de manier waarop volwassenen
jeugdigen groot brengen, en met een bepaald doel.
1.3 Onderwijs
Definitie
Onderwijs is het overbrengen van kennis en vaardigheden met vooraf vastgestelde doelen en didactieken door
specialisten.
Onderwijzen
Onderwijs in schoolverband
Men spreekt van onderwijs in schoolverband
Wanneer beheersen van kennis en vaardigheden wordt nagestreefd
Vb: leren lezen
Vb: andere taal spreken
Vb: werwoorden vervoegen
1.4 Vorming
Definitie
Vorming is het doelgericht overbrengen van kennis en vaardigheden aan leerlingen in combinatie met het doelgericht
beïnvloeden van de houdingen van leerlingen door de leerkracht . Het is een combinatie van opvoeden en onderwijs.
1.4.1 Materiële vorming
Centraal : overbrengen van kennis en vaardigheden
Geeft materie & inhouden door
1.4.2 Formele vorming
Als je als leerkracht probeert de leerling zelf te veranderen als wezen
Hebt invloed op leerling zijn :
Houdingen
Gedrag
Denk-en werkmethodes
5
,Samenvattend
1.5 Onderwijskunde
Definitie
6
, Onderwijskunde is de wetenschap die alle aspecten van onderwijs en vorming bestudeert. Het bestudeert het
onderwijsgebied, de organisatie van scholen en de didactiek.
1.6 Didactiek
Definitie
Didactiek is de wetenschap die zich bezig houdt met de vraag hoe kennis, vaardigheden en houdingen voor een
leerkracht kunnen worden geleerd aan leerlingen .
Het steunt op onderzoek uit:
- psychologie
- pedagogie
7
, 1.6.1 Algemene didactiek
Definitie
Algemene didactiek bestudeert de algemene wetmatigheden volgens welke men best iets aanleert
Hoe bouw je een les op ?
Hoe motiveer je je leerlingen?
Hoe betrek ik de leerling?
1.6.2 Vakdidactiek
Definitie
Legt uit hoe een bepaald vak het best wordt geleerd met vakspecifieke middelen
Frans wordt anders aangeleerd dan fysica
Groepswerk
Begeleid zelfstandig leren
1.7 Methodiek
Definitie
Methodiek is een onderdeel van de didactiek dat enkel de methode of de manier van lesgeven bestudeert.
Zorgt voor referentiekader van didactisch denken
Het didactisch model van Gelder
5 hoofdfasen in
Didactisch model
9
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper thyrajanssens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.
