INHOUDSOPGAVE
POLITIESTUDIES (6STP) Prof.dr. Sofie De Kimpe ........................................................................................................................ 4
Inleiding.................................................................................................................................................................................... 4
‘Police’ ó ‘Policing’ ................................................................................................................................................................... 4
Disband, disempower, and disarm the police è ‘Defund the police’ ...................................................................................... 4
De maatschappelijke opdracht van de politie als terugkerend vraagstuk .................................................................................. 5
paradoxen of tegenstellingen-tegengestelde eisen (dilemma’s) .............................................................................................. 5
Identiteit van de politie .................................................................................................................................................................. 6
De opdracht in 4 dimensies volgens Terpstra ................................................................................................................................. 7
1. Politie is de instantie die monopolie heeft van geweld als unieke competentie............................................................. 7
2. De morele basis van politiewerk/ politie als morele instantie......................................................................................... 7
3. Probleemgericht karakter – probleemoplossend ............................................................................................................ 7
4. De eis/nood van legitimiteit (Belangrijke!!) ..................................................................................................................... 7
De geschiedenis van de politie: Van politie van de miserie tot miserie van de politie: een beknopte geschiedenis van het
Belgische politiebestel tot de aanloop naar de politiehervorming ............................................................................................. 9
inleiding .......................................................................................................................................................................................... 9
De Franse en Nederlandse tijd voor 1830..................................................................................................................................... 10
VOOR Napoleon....................................................................................................................................................................... 10
Frankrijk onder Napoleon ........................................................................................................................................................ 11
Tweedeling 1795 ..................................................................................................................................................................... 13
de belgische politiediensten bij de onafhankelijkheid van belgië in 1830 .................................................................................... 14
1. de gemeentepolitie en landelijke politie ....................................................................................................................... 14
2. Gendarmerie (in 1925 rijkswacht) ................................................................................................................................. 15
3. Het leger ........................................................................................................................................................................ 16
4. staatsveiligheid .............................................................................................................................................................. 16
5. burgerwachten (garde bourgeeoise) ............................................................................................................................. 16
Politie van de miserie 1870-1914 ................................................................................................................................................. 17
Gemeentepolitie...................................................................................................................................................................... 17
Gendarmerie (in 1925 rijkswacht) ........................................................................................................................................... 17
Het leger .................................................................................................................................................................................. 18
Openbare veiligheid ................................................................................................................................................................ 18
Burgerwachten ........................................................................................................................................................................ 18
Pleidooi Gerechtelijke politie .................................................................................................................................................. 18
Interbellum (1918-1939) .............................................................................................................................................................. 19
oprichting Gerechtelijke politie bij de parketten (gpp) ........................................................................................................... 19
1942 ............................................................................................................................................................................................. 19
van een koude oorlog naar een politieoorlog: 1945-1990 ........................................................................................................... 20
rijkswacht ................................................................................................................................................................................ 20
De zaak lahaut ......................................................................................................................................................................... 21
la trente glorieuses .................................................................................................................................................................. 21
vanaf jaren ’60 de weg naar een concurrentieel politiebestel ................................................................................................ 22
de zaak francois ....................................................................................................................................................................... 22
conclusie .................................................................................................................................................................................. 23
de weg naar een nieuw politiebestel 1988-1998 ..................................................................................................................... 24
miserie van de politie ................................................................................................................................................................... 24
1. rijkswacht ....................................................................................................................................................................... 24
2. gerechtelijke politie bij de parketten ............................................................................................................................. 24
3. gemeentepolitie (stedelijke of landelijke politie) .......................................................................................................... 24
Eerste maatregelen regering martens VII................................................................................................................................ 25
1
, politie wordt een politiek probleem........................................................................................................................................ 26
voornaamste vaststellingen commissie Bourgeois (30 april 1990) ......................................................................................... 27
Het pinksterplan ........................................................................................................................................................................... 27
het begin van een wending: het pinksterplan ......................................................................................................................... 27
interpolitiezones...................................................................................................................................................................... 31
Politieorganisatie ..................................................................................................................................................................... 33
de belgische politiestructuur: wet op de geïntegreerde politie (1998) ..................................................................................... 35
belgische staat: scheiding der machten en territorialiteit ............................................................................................................ 35
Functionele band, geen hiërarchische .......................................................................................................................................... 37
de lokale politie ............................................................................................................................................................................ 38
taken lokale politie .................................................................................................................................................................. 39
wie stuurt de lokale politie ...................................................................................................................................................... 41
overlegorganen ....................................................................................................................................................................... 44
organisatie ............................................................................................................................................................................... 46
de federale politie......................................................................................................................................................................... 46
structuur: één GC met 3 DG’s .................................................................................................................................................. 47
taken en bevoegdheden federale politie ................................................................................................................................ 49
sturing...................................................................................................................................................................................... 52
Gedeconcentreerde eenheden (leiding op gedeconcentreerd niveau) .................................................................................. 53
overlegorganen ....................................................................................................................................................................... 55
geïntegreerde werking ................................................................................................................................................................. 56
wat zorgt voor eenheid?.......................................................................................................................................................... 56
politiemodellen of politiemodes: de betekenis van modellen in wetenschap .......................................................................... 60
crime fighting model (cf) à professioneel misdaadmodel ..................................................................................................... 61
community oriented policing: burgergericht model (Cop) ...................................................................................................... 62
Problem oriented policing (POP) ............................................................................................................................................. 66
Zero tolerance policing ............................................................................................................................................................ 66
Militarisering van de politie..................................................................................................................................................... 66
recherchewerk bij de politie ................................................................................................................................................... 67
gerechtelijke politietaken ........................................................................................................................................................ 67
opsporingstaken ...................................................................................................................................................................... 67
de recherche binnen de federale gerechtelijke politie .................................................................................................................. 68
De recherchewerking binnen de lokale politie.............................................................................................................................. 69
functionele band federale recherche en lokale recherche ............................................................................................................ 69
ARRO........................................................................................................................................................................................ 69
specifieke onderzoeksopdrachten ................................................................................................................................................ 70
recherchemanagement ................................................................................................................................................................ 71
politiecultuur .......................................................................................................................................................................... 72
wat is cultuur? .............................................................................................................................................................................. 72
politiecultuur: waarom belangrijk? ......................................................................................................................................... 73
Politiecultuur: onderzoek ........................................................................................................................................................ 74
wat zijn de kenmerken van politiecultuur?................................................................................................................................... 75
Klassieke kenmerken ............................................................................................................................................................... 75
politie en bevolking ................................................................................................................................................................ 80
politie en bevolking wederzijdse afhankelijkheid ......................................................................................................................... 80
Politiewerk = 3 dimensioneel (Monjardet 1966) ..................................................................................................................... 81
vrijheid, samenleving en politiek ............................................................................................................................................. 82
2
, politierol .................................................................................................................................................................................. 83
wat doet de politie? ................................................................................................................................................................ 83
contrasterende beeldvorming ................................................................................................................................................. 85
verwachtingen van de burger.................................................................................................................................................. 87
wat denkt de politie (over de burger)?.................................................................................................................................... 89
examenvragen 23/24 .............................................................................................................................................................. 91
3
,POLITIESTUDIES (6STP) PROF.DR. SOFIE DE KIMPE
Examen:
• 30 min op voorhand komen
• 4 vragen over de leerstof (/40) -> inhoud cursus. Kiezen uit 2 mogelijkheden bij vragen.
• 1 vraag leesopdracht (/10) !4 ptn te verdienen => samenvatting maken van het hoofdstuk op 2-A4 bladeren. Je mag
deze meenemen op het examen => alles staat in de studiewijzer op canvas
Handboek + leesopdracht
• “Blauw” Handboek voor de politie haar functie, organisatie en werking ($59). Te bestellen in standaard boekhandel.
• Overzicht over de thema’s
• Leesopdracht: 1 thema dat ze niet behandeld heeft kunnen vertellen op mondeling examen.
INLEIDING
‘POLICE’ ó ‘POLICING’
Police = verwijst naar het instituut politie.
• De politie als ‘institutioneel gegeven’ = het is meer dan enkel een organisatie.
Ø Link met statistiek: sociale werkelijkheid bestuderen op:
o Individueel niveau = op straat, wat gebeurt er, hoe reageert de politie en wat doet de politie eigenlijk.
o Organisatieniveau = de politie als organisatie: hoe organiseert zij haar werk, hoe doet ze aan beleid,
hoe gaat ze om met haar werknemers, heeft ze een HR beleid, hoe gaat ze zich als organisatie
gedragen → vaak ook management/leiding geven
o Institutioneel niveau = de organisatie is meer dan de vorige, het is iets wat iedereen kent, die een
bepaalde institutionele maatschappelijke functie heeft en die heel moeilijk te veranderen is.
• Verwijst naar een reeks van processen met specifieke sociale functies.
• Functie= sociale orde bewaren/handhaven
Policing (politiewerk) = hoe werkt de politie, wat doen ze, politiepraktijken (Bv. Verhoor, surveilleren op straat). ‘Het doen van
politiewerk’.
EXAMENVRAAG: Wat is het verschil tussen Police en Policing?
à Het verschil is dat er maar 1 politie is, het instituut, maar er zijn meerdere organisaties die aan ‘Policing’ doen. BV. Douane,
Security, Belastinginspecteurs, bouwinspectie, voedselinspectie, sociale zekerheid, leger → allemaal organisaties die ook aan
politiewerk doen.
DISBAND, DISEMPOWER, AND DISARM THE POLICE è ‘DEFUND THE POLICE’
“Defund the police”
n Amerika zijn er rellen uitgebroken na politiegeweld, vaak naar aanleiding van dodelijke incidenten waarbij vooral zwarte
mensen betrokken zijn. Zwarte mensen sterven daar vaker door politie-interventies dan witte mensen, wat te maken heeft met
racisme en het wijdverspreide wapenbezit. Dit vergroot het risico voor zowel burgers als politie. In westerse landen wordt de
politie doorgaans gezien als beschermend, maar dit beeld verandert. In België, vooral in Brussel, worden niet-witte mensen
vaker als verdacht beschouwd, wat tot maatschappelijke onrust leidt en bewegingen zoals BLM aanwakkert.
‘Defund de politie’ gaat de institutionele functie van de politie in vraag stellen:
• ‘Disband’ = de macht kwijtschelden
• ‘Disempower’ = wapens afnemen
• ‘Disarm’ = stppen met geld te geven
ð Extreme reactie = ‘schaf de politie af’.
4
,De boodschap “Defund the police” is een soort van politie abolitionisme (= het streven naar afschaffing) = extreem MAAR we
moeten ons afvragen hoe dat het komt dat die stem vandaag meer aandacht krijgt. Hoe komt het dat het vandaag terug aan de
orde komt. Dit betekent dat het vertrouwen van de burger in de politie aan het dalen is.
Er zijn 2 opties: niets doen of luisteren en er proberen iets aan te doen. (2e beste). Het instituut politie wegwerken gaat wel
moeiljik zijn.
• De funtie en rol van de politie in de samenleving werd door ‘defund the police ‘en ‘politie abolitionisten’ in vraag
gesteld.
ð Daarom gaan we kijken wat de maatschappelijke opdacht is van de politie.
Wat is nu eigenlijk de maatschappelijke opdracht van de poltie?
DE MAATSCHAPPELIJKE OPDRACHT VAN DE POLITIE ALS TERUGKEREND VRAAGSTUK
De rol van de politie wordt gedefinieerd op verschillende manieren:
• Politiemandaat: Wie heeft toestemming gegeven
o Overheid (politie als verlengstuk van de uitvoerende macht!!): De maatschappelijke opdracht krijgt ze dus in
eerste instantie van de overheid, op lokaal niveau is dat ook een burgemeester.
o Monopolie van geweld (dwang)
o Mandaat om orde te bewaken; om geweld uit te oefenen --> afdwingen van de norm
• Symbolische en maatschappelijke functie.
o Symbolische functie = bij een interventie → je draagt je uniform. Dit zorgt ervoor dat er op een bepaalde
manier naar u gekeken wordt. Bv. Ruzie op cafe, politie komt binnen en de ruzie is direct klaar.
o Maatschappelijke functie = De burger heeft de politie nodig en heeft verwachtingen en de politie heeft de
burger nodig voor informatie → sociaal onderzoek wordt vaak gedaan → Burger nodig voor
consent/instemming/vertrouwen anders moet de politie blind sturen. De burger is niet alleen informatie maar
ook omdat zaken worden aangegeven of niet. Probleem met seksueel misdrijf omdat mensen niet durven naar
de politie te gaan.
Bv. Abdeslam heel lang gezocht in Brussel, veel mensen wisten eig waar hij was maar durfde niet te spreken.
Ø Brengt sociale orde
Ø Formele sociale controle
• Verwachtingen van de burger
o 24/7 bereikbaar (gevaarsnotie)
o Beschermer tegen bedreiging
o Gebruik van dwang → zorgt ook wel voor dilemma’s: hoe sterk optreden?
PARADOXEN OF TEGENSTELLINGEN-TEGENGESTELDE EISEN (DILEMMA’S)
→ voldoen aan conflicterende eisen:
• Beschermer en hoeder van mensenrechten
• Militairy policing ó Policing by consent = community policing
o Militairy policing = politie die gedragen wordt door de staat. Gaat ervan uit dat wat de staat zegt moet de
politie doen en moet je geen rekening houden met de burger.
o Policing by consent = aan politiewerk doen met instemming van de bevolking.
Bv. In schotland moet je toestemming geven om je identiteitscontrole te doen. Politiewerk wordt dus gedragen door
de bevolking.
ð Politie doet beide taken → Politie doet aan interventie en dit is vaak een zeer militair optreden en heeft ook grote
openbare orde (HGO).
Bv. Bij manifestaties zijn ze daar met waterkannonnen en paarden etc… Dat betekent dat je de burgers verbied om ergens te
komen ó Daarentegen heeft de politie een wijkagent, die gaat verbinden met de burger en contact leggen → de tweedeling zit
nog in de huidige politie van vandaag.
5
, Ø Dit zorgt voor veel spanningen: Bv. Wijkagent graag gezien maar interventie - Combi vinden ze vaak maar
niets.
Ø Je vind dit ook terug in politie zelf, de ene heeft een cowboy karakter en de ander niet.
Ø Continuüm van uitersten
• Meerderheid ó Minderheden
o De meerderheid van de bevolking wilt een tamelijk hard politieoptreden
o De minderheidsgroepen zijn vaak slachtoffer . Bv. Daklozen, mensen zonder papieren
Ø Hoe ga je daar als politie mee om, zorgt ervoor dat je verantwoording gaat moeten afleggen aan degene die
niet willen dat die er zijn.
• Hard optreden ó zorgen voor de bevolking
o hoe je dit doet hangt af van de maatschappelijke opdracht
IDENTITEIT VAN DE POLITIE
Normatieve functie van de politie = De norm in de maatschappij bestendigen of trachten te handhaven
• De identiteit is belangrijk voor de bevolking, de staat, maar ook voor de politie zelf en die is niet altijd duidelijk
• De gemakkelijkste identiteit is de normatieve identiteit = de politie is een instantie die wetten moet afdwingen, die
geweld mag gebruiken.
• Handhaven openbare orde en bestrijden van de criminaliteit = de meest gemakkelijke manier om te zeggen ‘dat is
politiewerk’ dat is ‘de politie’. Het is meer dan dat: 80% is orde handhaving en 20% criminaliteitsbestrijding
• Afdwingen van wetgeving en zelf toepassen van wetgeving
• Gezag, staat, recht ... eenheid van natie
Staat onder druk door
• Maatschappelijke ontwikkelingen (individualisering: elk voor zich, globalisering, migratiebewegingen, ...)
• Pluralisering van de politie : politiewerk wordt niet enkel nog gedaan door politie Bv. Havenpolitie, Douane,..
• Privatisering van de politie : Bv. Festivals → vaak vrijwilligers, bedrijven die u controleren (federale politie vaak achter
tentje)
• Legitimiteit van de politie is fragiel/staat onder druk
Antwoord van de politie: pogingen om nieuwe identiteit te formuleren
• Community oriented policing (wordt nog uitgewerkt in ander hoofdstuk)
• Verstrengen:
o Zero tolerance policing = 0 tolerantie beleid
o Crime fighting = criminaliteit bestrijdend werken, gefocust op de wet
• Politie beschikt over een discretionaire bevoegheid: (volgens de wet bestaat het niet)
o Vergelijking met een donut:
- Deeg = de wetgeving
- Gat = discretionaire bevoegdheid: vrije ruimte waarin de politie mag beslissen om de wetgeving af te
dwingen of niet.
- Bij zero tolerance zou de discretionaire bevoegdheid niet bestaan.
è Volgens de wet bestaat dat niet maar in praktijk wel:
Bv. Politievrouw is ambtenaar en moet alles aangeven wat hij/zij ziet. Als hij/zij alles zou moeten aangeven dat ze ziet op
wandeling naar werk zou ze nooit op werk geraken. Je kan niet alles verbaliseren → Wie ga je aanspreken en wie niet, wie is
verdacht en wie niet, wordt vaak gedaan uit ‘buikgevoel’.
• New Public Management – prioriteiten stellen via kerntaken en value for money principe = politie gaat enkel nog
aanpakken wat resultaat opbrengt. Een aantal taken gingen ze dan niet meer doen zoals vaak zorgtaken of crime
fighting taken.
6
,DE OPDRACHT IN 4 DIMENSIES VOLGENS TERPSTRA
1. POLITIE IS DE INSTANTIE DIE MONOPOLIE HEEFT VAN GEWELD ALS UNIEKE COMPETENTIE
• Politie krijgt het mandaat van de wetgever/overheid om geweld te gebruiken. Dit is eigen aan de identiteit van de
politie. Geweld mag wel pas in laatste instantie gebruikt worden. (artikel 1 van de Wet op het Politieambt, 1992)!!
Bv. Douane mag dat niet.
• Unieke competentie → ze gaan professionaliteit ontwikkelen om het op de juist manier te gebruiken, mensen proberen
te neutraliseren.
• 24/7 = gekoppeld aan monopolie van geweld. Omdat zij dit mogen anders zou je het zelf wel geweld toepassen.
• Goed politiewerk = vermijden van geweld
o Dilemma’s – streetcorner politicians (Muir, 1977) = de wet onderhandelen, constant interpreten en in overleg
met de bevolking.
o Peace keepers (Bittner, 1979) = onderhandelen, bemiddelen, ze moeten vooral de vrede bewaren.
2. DE MORELE BASIS VAN POLITIEWERK/ POLITIE ALS MORELE INSTANTIE
→ Durkheim zei dat criminaliteit nodig is in de samenleving. Dat maakt dat de norm tussen goed en kwaad duidelijk wordt. Die
morele functie heeft de politie ook Bv. Tijdens Covid
• Staat vertegenwoordigd morele waarden van een samenleving
• Sociale instituties vormen cement van de samenleving
• Moreel individualisme (als antwoord op toenemende individualisering) – staat moral agency
• Symbolisch kapitaal van de politie (Durkheim)!
• Symbolisch-morele kant van politie ó instrumentele aspecten van politiewerk
o Symbolisch- moreel = De norm: wat kan, het goede en het kwade in de maatschappij gaat gaan definiëren
o Instrumenteel = je draagt bij aan meer veiligheid en meer sociale orde in de maatschappij
3. PROBLEEMGERICHT KARAKTER – PROBLEEMOPLOSSEND
→ Politiewerk wilt ook zeggen dat je de oorzaak van het probleem aanpakt: Intrafamiliaal geweld is een typische waarbij het
probleem niet aangepakt wordt.
• Goldstein ‘problem oriented policing’
• Politie is niet alleen afdwingen van regels
• Tegen : meer blauw op straat – brandweerpolitie
• Basis van Nieuw bedrijfsmatig denken en later evidence-based policing
• Moeilijk meetbaar voor politie... wanneer is de politie effectief?
4. DE EIS/NOOD VAN LEGITIMITEIT (BELANGRIJKE!!)
• Verwerven en behouden van legitimiteit
• Sociale legitimiteit
o Burgers begrijpen politieoptreden en vinden het rechtvaardig
o Gezagsdragers
o Basis voor vertrouwen
• Normatieve legitimiteit
o Staat los van percepties van burgers
o Ratio, basis van rechtsregels
o Rechtmatigheid, rechtvaardigheid, respectvolle bejegening, responsiviteit, menselijke waardigheid en geven
van verantwoording
o Beiden moeten voldaan zijn
• Dilemma: afstand van de burger versus betrokkenheid van de politie in haar relatie met de burger
7
,EXAMENVRAAG: Sociale legitimiteit ó Normatieve legitimiteit
Ø Normatieve legitimiteit = Je bent als politie in staat om de norm af te dwingen. Je voldoet zelf ook aan de norm. De
manier waarop dat mensen je gaan herkennen, vertrouwen gaan geven, gezag gaan geven, respect gaan geven. Dit gaat
nauw samen met de wijze waarop dat je in staat bent rechtsregels zelf te respecteren maar ook af te dwingen. Je bent
in staat om de norm te handhaven en je krijgt daarvoor herkenning van de burger.
Ø Sociale legitimiteit = Je krijgt vertrouwen door je gezag. Je gezag heb je door op straat te lopen en de mensen gaan al
opzij vooru door het feit dat je een uniform hebt → hangt samen met de symbolische functie.
è Je hebt normatieve en sociale legitimiteit nodig om legitiem te zijn! Politie is legitiem als ze sociaal en normatief legitiem is en
als ze legitiem is krijgt ze vertrouwen, gezag, en respect van de bevolking.
Conclusie 4 dimensies
è De 4 dimensies staan onderling in verhouding met elkaar
• Indien niet:
o Dwang vereist legitimiteit
o Bv. Je bent enkel gefocust op dwang en geweldsmonopolie zonder aandacht te geven aan
legitimiteit dan ga je als politie niet goed fucntioneren, dan gaat uw identiteit van politie onder
spanning komen te staan. Zorgt ook voor minder vertrouwen van de burger. Je moet een weg
vinden in de tegenstrijdigheden.
o Nadruk op moreel- symbolische betekenis van politiewerk kan leiden tot zelf formuleren van waarden en
normen → de politie vindt dat ze zelf moraal redder moet spelen terwijl de burger vaak andere heeft.
o Probleemgerichtheid – ver doorgedreven vormen van evidence- based policing. Het feit dat je alles moet
doen op basis van prestaties.
o Enkel legitimiteit kan gevaarlijk zijn voor het imago van de politie → ‘Branding’ leeft nu weer heel erg.
Politie gaat zich opnieuw verkopen en zich heel hip voorstellen. Het probleem hierbij is dat je verkeerde
mensen aantrekt en verwachtingen opwekt. Branding kan dus zorgen voor een verkeerd imago.
è Politie moet aan alle 4 voldoen om een goede identiteit als politieorganisatie in te vullen, om de maatschappelijke
opdracht te kunnen vervullen naar de bevolking. Het is dus nooit goed om op 1 dimensie alleen gefocust te zijn!
è Er is meer nodig dan wetten afdwingen, meer nodig dan juist handelen op straat, meer nodig dan problemen kunnen
oplossen en meer nodig dan moreel kunnen optreden.
8
,DE GESCHIEDENIS VAN DE POLITIE: VAN POLITIE VAN DE MISERIE TOT MISERIE VAN DE POLITIE: EEN
BEKNOPTE GESCHIEDENIS VAN HET BELGISCHE POLITIEBESTEL TOT DE AANLOOP NAAR DE
POLITIEHERVORMING
Politie van de miserie = wijst op het feit dat politie in onze geschiedenis heel lang een politie is geweest die de arbeidersklasse
onder de knoet heeft moeten houden. Ze treedde vooral op ten aanzien van mensen die protesteren, mensen die in armoede
leefden(→ ze wilden hen terug disciplineren.) Daarom ook vaak optredens van de lokale politie in tuchthuizen. (Was allemaal in
functie van de sociale-economische orde). Met als gevolg dat de politie de politie van de miserie is geweest → ze waren daar
aanwezig waar er veel miserie was.
Miserie van de politie = wijst op de eind jaren 80 begin waar zelf de politie in de miserie komt.
INLEIDING
De politiegeschiedenis vertelt ons iets over
• Wiens orde dient de politie? (centrale vraag doorheen de geschiedenis, voor wie dient de politie, dient ze voor de
burger te helpen of voor de staat te helpen, of wil ze vooral zichzelf willen zijn?)
o Geo-politieke ontwikkelingen→ politieke macht → formele sociale controle
o Verschillen in opvatting over handhaving sociale orde en de rol van de politie daarin → BREUKLIJNEN
Heel de geschiedenis wordt gekenmerkt door een aantal breuklijnen:
• Breuklijn = bepaalde momenten in de geschiedenis waar tegenstellingen zodanig groot zijn dat ze zorgen voor
verandering en zorgen voor een omwenteling. Een duidelijke scheidingslijn.
1. Waar ligt de macht? TOP=
Beslissingmacht
• Centralisatie = organisatie van de politie via een hiërarchisch principe. Veel
beslissingsmacht leggen in de top van de organisatie/driehoek (Bv. De koning) en de Basis
basis voert uit. Meestal wordt die op verschillende niveau’s georganiseerd
(echelons/trapjes) → klassieke vorm van een centralisatie waarbij de top beslist en de Basis
basis uitvoert. = Top-down sturing
• Decentralisatie = omgekeerde: aan een top werken maar de beslissingsmacht ligt
beneden bij organisaties die dicht bij de werkvloer/taken/praktijken aanliggen. Ze gaan TOP
vanboven wel een aantal dingen beslissen maar beneden beslissen ze zelf wat ze gaan
doen. (staan dus los van elkaar) Basis
o Bv. Principe van de lokale politie vandaag: er worden autonoom dingen beslist organisaties
maar die vanboven gaan ze wel een kader scheppen waarbinnen dat de (Beslissingsmacht)
onderste functioneren. Dit kan variëren van: complete autonomie aan de basis
en bijna niets aan de top Vs kleine vorm van autonomie aan de basis en de rest aan de top. = bottom-up
sturing
è Er is geen hiërarchische structuur in een gedecentraliseerde systeem‼ (de ondersten moeten niet luisteren naar de
bovensten en omgekeerd)
• Gedeconcentreerd = 1 organisatie met een hiërarchische structuur maar er gaan bepaalde beslissingsbevoegdheden
worden gegeven aan de basis → vorm van decentralisatie (moederbedrijf met zusterbedrijven) → hand in hand met
centralisatie: je hebt nog een leiding maar geeft inspraak op bepaald niveau
9
, 2. Politie een verlengstuk van de staat of van de burger → Scheiding arbeid en kapitaal
•
Gaat politie doen wat de staat van haar vraagt?
- Bv. Covid: de federale staat beslist om covid wetgeving in te voeren en maatregelen te nemen en de politie
voert die uit. Op dat moment heeft die niet geluisterd naar de burger → verlengstuk van de staat
- Bv. De burger gaat protesteren → burger vraagt dat ze dit in alle veiligheid kunnen doen. De staat vraagt
om de betogers “zo rap mogelijk de baan af te krijgen”.
o De vraag is wat de arbeiders willen en hoe ze de politie zien, hoe gaat de politie de arbeiders disciplineren, hoe
gaat de elite ermee omgaan. Hoe gaat de elite die aan de macht is de politie mobiliseren om de arbeid onder
controle te krijgen. De maatschappelijke en sociaal -economische ontwikkeling heeft een impact op hoe de politie
moet gaan optreden.
3. Organisatie van de politie
• Hier stellen we de vraag over hoe we dat bestel gaan organiseren/inrichten. Welke taken gaan we doen en welke niet,
etc. (komt later in de samenvatting terug)
= La Force Publique: leger/politie die in het
leven geroepen is door Leopold 2. Die
eigenaar was van Belgisch- Congo. Hij heeft
een privé leger opgericht.
→ Je kan zien dat de zwarte in een ander
uniform staan dan de witte. Het leger werd
bestafd door zwarte mensen. De officieren
bleven wit.
→ Politie moest ervoor zorgen dat de
congolezen werkten. Dat ze genoeg rubber
binnenhaalden. Indien niet werder handen
afgehakt. Zwarte bladzijde in geschiedenis.
→ Dit leger heeft een belangrijke rol gespeeld in WO1 en WO2. De staat is het beginnen overnemen en hebben ze van een
private politiemacht een publieke politiemacht van gemaakt. Uiteindelijk is het leger zelf later ook in opstand gekomen.
→ 2e foto: monument in Schaarbeek die verwijst naar het aantal slachtoffers die gestorven zijn (Belgische congolezen) tijdens de
WO2.
→ fase in de geschiedenis: racialisering van politie dateert uit deze periode. De periode van de kolonisering. In België is dat
1800.
DE FRANSE EN NEDERLANDSE TIJD VOOR 1830
VOOR NAPOLEON
• Verschillende mechanismen van formele sociale controle
o Formele sociale controle = sociale controle die wordt uitgeoefend door een formele instantie. Dit kan de
politie zijn maar ook preventieambtenaren (burgerwachten), private politie.
(ó Informele sociale controle = sociale controle die uitgeoefend wordt door uw sociale omgeving (ouders,
vrienden, proffen,..). Sociaal controlerend gedrag maar die niet door de overheid wordt ingericht.
• Weinig verschil tussen gerechtelijk en bestuurlijke politiewerk
• Politie en justitie vaak één: wijst erop dat het allemaal in 1 organisatie zit → 1 lijn van uitvoeren van zake in het
strafrechtsysteem
10
