INFECTIEPREVENTIE
Infectiepreventie: deel Vermeulen
1. Basisprincipes
Een infectie is het resultaat van een serie complexe interacties tussen het
0
veroorzakende micro-organisme, de gevoelige gastheer en zijn omgeving.
1.1. Besmetting, kolonisatie, infectie
1) Begin: besmetting / contaminatie = transmissie kiemen naar voorwerp of weefsel
2) Na besmetting: kolonisatie = kiemen handhaven zich bij gastheer (mens of dier)
na besmetting en maken (tijdelijk) deel uit van flora zonder nadelige gevolgen
3) Na kolonisatie: infectie = kiemen vermenigvuldigen en verspreiden zich in de
gastheer (pathogene kiemen maken gastheer ziek)
Dit is afhankelijk van:
Kiemen Bij de kiemen letten we op het aantal, hun groeisnelheid (soort, omgeving) en virulentie
(conventioneel / conditioneel / opportunistisch pathogeen).
Soorten:
- Bacteriën: stafylokokken en streptokokken
- Virussen: HBV en HIV (in bloed), HSV (in mond en lip), influenza (in respiratoire secreties)
- Schimmels / fungi: candida albicans
- Parasieten
Weerstandsvermogen De gastheer zijn weerstandsvermogen wordt geregeld door immuunsysteem. Er zijn antistoffen
gastheer die gevormd worden na ziekte of in bloed circuleren na vaccinatie om dan snel slechte
binnendringende MO te inactiveren. Leukocyten zorgen voor doden en opruimen ziektekiemen.
Gastheer met verminderde weerstand:
- Baby, zwangere moeder
- Patiënt met brandwonden
- Ondervoeding
- Aids of aandoening die afweer aantast
- Chemotherapie en bestraling
- Ouderen (multi-morbiditeit)
Plaats van Plaats waar MO de gastheer binnendringen (porte d’entree):
binnendringen - Luchtwegen, huid, slijmvliezen
- Maag-darm kanaal, urinewegen, genitaliën, placenta
- Bloedbaan
,1.2. Infectie
1.2.1. Symptomen
Lokale symptomen Algemene symptomen Sepsis
- Roodheid (rubor) - Koorts boven 38°C - Koorts
- Warmte (calor) - Jeuk, letsel, uitslag - Lage bloeddruk
- Pijn (dolor) - Malaise, minder eetlust, moe - Snelle hartslag
- Zwelling (tumor) - Functiestoornissen hart, lever, bloed - Bloedstollingsproblemen
- Verstoorde functie (functio laesa) - Gedaald bewustzijn
1.2.2. Verloop
- Subklinisch: lichtjes ziek
- Acuut: hevig, plots ziek
- Chronisch: levenslang ziek
- Lethaal: op sterven
1.2.3. Behandelen van infectie
Behandeling is afhankelijk van oorzaak, plaats, duur, ernst en kans op complicaties. De behandeling kan bestaan uit gebruik
van antibiotica (tegen bacteriën), antivirale middelen (tegen virussen) en antimycotica (tegen schimmels).
1.3. Bronnen van micro-organismen
Omgeving Mens
▪ Besmette instrumenten ▪ Patiënt (ziek of kiemdrager)
▪ Besmet water (aerosol) ▪ Zorgverlener (ziek of kiemdrager)
▪ Besmette lucht (airco, aerosol) Bloed, speeksel, wondvocht, neussecreties, opgehoeste
respiratoire secreties
Biofilm in leidingen van tandheelkundige unit:
Er bevindt zich een slijmerige eiwitrijke laag op de wand van leidingen gevormd door micro-organismen die gedijen in stilstaand
water van 20-50°C. Normaal bevatten de leidingen 200 CFU/ml maar na een weekend stilstand dan kan het oplopen tot >500.000
CFU/ml. Het gevaar hierbij vindt zich bij patiënten met verminderde weerstand.
In de leidingen vindt men legionella pneumophila en deze wordt makkelijk ingeademd. Het inhaleren van besmette aerosol maakt
90% van de personen ziek (na 1-2 dagen griepaal syndroom) maar je geneest hiervan zonder behandeling. De personen die hier
wel op moeten letten zijn die met een verminderde weerstand. Zij kunnen de veteranenziekte hierdoor oplopen, dit is een zware
longontsteking met verlies van lever en nierfunctie. Er bestaat hier wel een behandeling met antibiotica voor.
1.4. Besmettelijke ziekten met orale verschijnselen
Herpes simplex Tandarts kan herpes letsel oplopen aan vingers wanneer hij geen handschoenen draagt tijdens
behandeling van een infectieuze patiënt (incubatietijd: 2-12 dagen)
,Kinderziekten 1) BOF (paramyxovirus)
- Pijnlijke zwelling van de parotis (Parotitis epidemica)
- Koorts, spierpijn, oorpijn, hoofdpijn, algemene malaise
- Erg besmettelijk, meest: 2 dagen voor tot 5 dagen na optreden zwelling
- Incubatietijd: 12-25 dagen
- Bof bij oudere jongens resulteert mogelijk in onvruchtbaarheid
- Overdracht door: druppels uit neus en keelholte (hoesten, niezen)
- Overdracht via voorwerpen die rechtstreeks in contact zijn geweest met speeksel
2) Mazelen (paramyxovirus)
- Hoge koorts, hoesten, huiduitslag (rode vlekken) en witte vlekjes met rode stip op de wangmucosa
- Besmettelijk: 4 dagen voor tot 4 dagen na huiduitslag
- Incubatietijd: 10-14 dagen
- Redelijk onschuldig bij kinderen
- Overdracht door: druppels uit neus en keelholte (hoesten, niezen) en vwp die rechtstreeks in contact
SOA 1) HIV / AIDS
- Humaan Immunodeficiëntie Virus (HIV)
- Niet behandelde HIV leidt tot Acquired Immunodeficiency Syndrome (AIDS)
- Overdracht door: onveilige seks, drugs met gebruikte naalden, prikaccident met besmette naald,
transfusie met besmet bloed, besmet donorzaad / donorweefsel
Seropositieve patiënten met HIV hebben met verminderde afweer kans op opportunistische infecties:
- Acute necrotiserende ulceratieve gingivitis (ANUG)
- Candida
- Hairy Leukoplakie
Patiënten met AIDS hebben kans op:
- Infecties (longontsteking, tuberculose)
- Kaposisarcoom (op palatum maar kan verder naar papil)
- Levenslang medicatie noodzakelijk
2) Gonorroe (neisseria gonorrhoeae)
- Infectie van geslachtsdelen of tonsillen
- Roodheid en grijs- wit beslag
- Overdracht door: seks of orale seks
3) Syfillis (treponema pallidum)
- Stadium 1 = infectie thv porte d’entree (kan ook op lip of in mond) en gezwollen lymfeklieren
- Stadium 2 = vlekkerige huiduitslag, koorts, malaise en haaruitval
- Stadium 3 = neurologische klachten
- Overdacht door: direct contact
- Behandeling met: antibiotica
,1.5. Besmettelijke ziekten zonder orale verschijnselen
Kinderziekten 1) Waterpokken (herpes zoster virus)
- Vocht uit jeukende blaasjes bevat herpes zoster virus
- Besmettelijk: enkele dagen voor tot 1 week na uitbraak
- Incubatietijd: 2 weken
2) Rubella (rode hond virus)
- Roze-rode vlekken op huid over lichaam, lichte koorts, malaise, gevoelige en dikke lymfeklieren
- Bij zwangeren: 20 % spontane abortus, orgaanbeschadiging bij foetus
- Besmettelijk: het grootst bij ontstaan van huiduitslag
- Incubatieperiode: 14-16 dagen
- Overdracht door: hoesten en niezen (droplet en persoonlijk contact (handen))
3) Kinkhoest (bordetella pertussis bacteri)
- Verkoudheid, algemene malaise, harde droge prikkelhoest
- Eerst vooral ‘s nachts, later ook overdag, hoeststoten met lange piepende ademhaling
- Zeer besmettelijk: tot 4 weken na start hoestbuien
- Vaccinatie zorgverlener, geen levenslange immuniteit
- Incubatietijd: 7 – 10 dagen
- Besmetting door: druppels vanuit de keelholte (hoesten)
Hepatitis B, C, D - Slechte leverfunctie, verhoogde kans op leverkanker
- Geel verkleuren van huid, wit van ogen
- Permanente besmettingsbron
- Vaccinatie tegen B is nodig want anders hepatocellulair carcinoom
- Hepatitis A: via besmet voedsel, drinkwater (genezing)
- Hepatitis B: via besmet bloed (chronische vorm)
- Hepatitis C : via direct bloed contact (chronische vorm)
Kissing disease - Besmetting via bloed en speeksel
(Epstein Barr virus) - Symptomen: koorts, grieperig, moe, slechte eetlust, spierpijn
- Ernstige vorm: hoge koorts, keelpijn, klieren
- Volledig herstel duurt heel lang
Tuberculose (tbc) - Tubercelbacil: zuurbestendige bacil, kan tegen hoge temperaturen en uitdroging
- Bacillen nestelen zich in een haard
- Overdracht door: inademing van besmette druppels
- Bij verminderde weerstand: uitbreken van tuberculose
, MRSA / MRSE - Methicilline Resistente Staphylococcus Aureus
- Drager: aan te tonen door kweek van neus
- Ziekenhuis / veehouderij (let op: zorgverstrekker met eczeem of psoriasis)
- Geen probleem voor gezonde mensen, maar ernstige gevolgen wanneer verminderde weerstand
Ziekte van - Hersenverweking
Creutzfeld Jacob - Besmetting door: eten van besmet rundsvlees
(gekke koeienziekte) - Lange incubatietijd
- Zeer weerstandig aan sterilisatieprocedures
- Overdracht van: prionen via bloed en speeksel
- Prionen zijn kleine eiwitachtige deeltjes die gezonde eiwitstructuren ombouwen tot zieke vorm)
1.6. Overdracht van micro-organismen
Contact Aerogeen
Contact kan onrechtstreeks (instrumenten, Oorsprong van kiemen bevindt zich in spatten, druppels
werkoppervlakken, handen zorgverlener) als rechtstreeks (droplet nuclei) en aerosol (roterend instrumentarium). Na
(onbeschermde hand in mond, prik of snijaccident) gebeuren behandeling is de concentratie kiemen in de lucht zo’n 300-
5000 x beginconcentratie, en aerosol blijft tot 30 min na
behandeling in de lucht.
Externe bron: water
- Uit leidingen van stoel: legionella in biofilmvorming
Oplossing: flushen, gesloten waterreservoirs met
chemische reiniging, filtersystemen
- Uit eerder gebruikte instrumenten: aspiratie gebeurt
wanneer men stopt met scalen en speekseldruppels mee
opgezongen worden dus constante snelheid scaler.
Oplossing = retractiekleppen
Interne bron: patiëntgebonden
- Speeksel, bloed, plaque, weefselresten, vullingmateriaal
- Rondgeslingerd tijdens airrotor, scaler, water/luchtspuit
Oplossing: ontsmettende mondspoelingen voor
behandeling (chx, jodium), afzuiging, rubberdam
