FISCALITEIT
DEEL 1: INLEIDENDE BEGRIPPEN EN
BEGINSELEN FISCAAL RECHT
BELANG BELASTINGEN
Begrip “belasting”
Geen wettelijke definitie
Rechtspraak en rechtsleer geven eigen omschrijving
Rechtspraak: vonnissen en arresten
Volgens Hof van Cassatie: “een belasting is een heffing die op grond van hun gezag door de Staat, de Gewesten,
de Gemeenschappen, de Provincies of Gemeenten verricht wordt op de middelen van personen die op hun
grondgebied wonen, of er belangen hebben, om ze voor de diensten van openbaar nut te bestemmen”
Eigenschappen:
1) Gezag
Belastingen hebben een dwingend karakter
Vb: op loon van werknemers wordt automatisch bedrijfsvoorheffing afgetrokken
2) Belastingheffende overheid
Federale staat: rijksbelastingen (vb: vennootschapsbelasting)
Gemeenschappen en gewesten: regionale belastingen (vb: roerende voorheffing, verkeersbelasting)
Provincies, agglomeraties en gemeenten: lokale belastingen
- Aanvullende belasting personenbelasting (ABPB)
- Opcentiemen die ze mogen heffen op onroerende voorheffing (OOV)
- Autonome belastingen: niet afhankelijk van ander hoger niveau (vb: belastingen op plaatsen van
tafels op terras van café)
3) Grondgebied
Alle (rechts)personen, verenigingen, groeperingen zijn onderhevig aan belastingen indien zij op het
grondgebied gevestigd zijn of er belangen bezitten → ‘territorialiteitsbeginsel’
Rijksinwoner van België, maatschappelijke zetel in België → belastingen betalen in België
4) Diensten van openbaar nut
Doel belastingen: dekken van overheidsuitgaven (onderwijs, gezondheidszorg, …) → financiële functie
Het begrip “belasting”: vergelijken
Belasting:
Soms specifiek financieel doel
- Vb: lokale belasting op rendez-vous huizen
- Naast algemeen financieel doel, wordt er ook een specifiek financieel doel geuit
- Wordt ingevoerd omdat er overlast is en er geld nodig is voor de financiering van politietoezicht
Soms geleverde prestatie bij specifieke belasting
- Vb: lokale belasting op rendez-vous huizen
- Geleverde prestatie: extra politietoezicht om de overlast te vermijden
Retributie:
Billijke (niet onredelijk, eerlijk) vergoeding voor prestatie/dienst geleverd door overheid in individueel
belang of voordeel voor wie vrijwillig gebruikt maakt van prestatie/dienst (bv. parkeerretributies)
Vb: schepencollege bij trouw vraagt een retributie om de ceremonie voor trouw te organiseren
- Niet dwingend: trouwen is geen verplichting
- Voordeel: je bent gehuwd
- Financieel doel: omwille van prestatie die lokale overheid doet, moet er (billijke) compensatie zijn
, - Geleverde prestatie: het schepencollege huwt het koppel
Verhaalbelasting:
Beoogt de recuperatie van de kosten gemaakt voor de geleverde prestatie van de overheid
Er is een onweerlegbaar vermoeden dat groep belastingplichtigen voordeel haalt uit opgelegde
prestatie
Vb: belasting op het aanleggen van fietspaden, verbreding van weg, …
- Dwingend: kosten worden betaal door aangaande eigenaar niet te kiezen
- Voordeel (discussieerbaar)
- Specifiek financieel doel: bij verhaalbelasting verwacht men dat er een directe link is met de kost
van wegenwerken (duidelijk verband)
- Geleverde prestatie: de wegenwerken
→ Kenmerken worden getoetst om te zien wat het meest passend is
Vb: vergunning kansspelen
Als je een vergunning wou, moest je heel veel betalen (2500 euro)
Werd voorgesteld als een retributie
Probleem:
- Niet billijk staat niet in verhouding tot prestaties (buiten proportie)
- Had eerder het kenmerk van een belasting i.p.v. retributie
FUNCTIES VAN BELASTINGEN
1) Financiële functie
Financiering algemene diensten van openbaar nut
Overheidstaken (onderwijs, gezondheidszorg, …) zijn aanzienlijk toegenomen → nood aan
belastinginkomsten
Belastingopbrengsten van België:
, Belangrijkste bronnen van inkomsten:
1. Personenbelasting: kohieren (eindafrekening) van natuurlijke personen + bedrijfsvoorheffing (35%)
2. Btw: verbruikerstaks (27%)
3. Vennootschapsbelasting: voorafbetalingen + kohieren van vennootschappen (15 à 16%)
Belastingdruk in België:
België behoort tot OESO landen met hoogste belastingdruk (42%)
2) Herverdelende functie
Via belastingen worden inkomens en vermogens verschoven van de meer begoeden naar minder
begoeden (vb: progressieve belastingschalen)
- Vb: progressieve belastingschalen: 25%, 40%, 45%, 50%
- Beginnen bij laagste tarief, tot bepaalde eenheid aan hoger tarief belast wordt (hoe hoger loon,
hoe hoger belasting)
Verschuiving van hogere naar lagere inkomens
Principe van draagkracht (‘ability-to-pay principle of taxation’) → sterke schouders dragen zware lasten
Gini-coëfficiënt: In België gedaald van 0,499 naar 0,266 als belastingen en sociale zekerheid transfers
in rekening worden genomen (hoe meer naar 0, hoe gelijker het inkomen)
3) Economische functie
Instrument van economisch beleid: consumptie, investeringen, tewerkstelling, …
Voorbeeld: de investeringsaftrek waarbij bedrijven, bovenop de afschrijving van de investering, een
bepaald percentage van de aanschaffings- of beleggingsvoorwaarde van de doorgevoerde
investeringen worden afgetrokken van hun belastbare winst
Tax shift: verschuiving van belastingen, met als bedoeling zo budgetneutraal mogelijk zijn → als het
ene daalt, zal er iets anders moeten stijgen
- Vb: belastingen op arbeid verlagen (door schijven te verlagen om zo netto meer over te houden)
- Kost geld → andere componenten moeten dan sterker belast worden (meer belasting op
kapitaal, consumptie, vervuiling, …)
Fiscale stimuli
- Vervuiling: CO2 naar beneden brengen door elektrische wagens fiscaal voordeliger te maken
- Tewerkstelling: bedrijven die O&O te werkstellen mogen 80% van BV voor zichzelf houden, om
zo O&O te stimuleren (slechts 20% doorstorten naar staat)
Opdracht:
1) Het aandeel van de personenbelasting is het grootst in de totale belastingontvangsten voor België,
gevolgd door de belasting op de toegevoegde waarde en vervolgens de vennootschapsbelasting
→ Juist
2) Retributies verschillen essentieel van eigenlijke belastingen door hun specifiek financieel doel en de
aanwezigheid van een tegensprestatie door de overheid
→ Fout, financieel doel en aanwezig zijn van tegenprestatie zijn geen essentiële verschilpunten MAAR
retributie is niet dwingend en belasting wel (essentieel verschilpunt dat in alle omstandigheden van
toepassing is)
3) Het toepassen van een flat tax is een voorbeeld van de herverdelende functie van belastingen
→ Fout, flat taks: elke bijkomende euro wordt aan hetzelfde tarief belast ( progressieve belasting)
BEGINSELEN IN HET FISCAAL RECHT
Algemene rechtsbeginselen
Bij het invoeren en toepassen van belastingen, dient de overheid een aantal rechtsbeginselen te respecteren
om rechtsbescherming van burgers te vrijwaarden → aan de hand van rechtsbeginsels kan men belastingen
betwisten (regels ter bescherming van democratie
, Deze beginselen omvatten ongeschreven regels die maatschappelijk aanvaard zijn, maar kunnen ook
bevestigd worden in een geschreven rechtsbron:
1) Ongeschreven regels
Ter bescherming democratie (maatschappelijk aanvaard)
Niet in wet terug te vinden maar hebben wel een impact
Ze kunnen een bindend karakter hebben
Kan leiden tot vernietiging van bepaalde belastingen
Voorbeelden:
- Evenredigheidsbeginsel:
Bij het invoeren van belastingwetten mag er geen wanverhouding bestaan tussen het doel van
belasting en gevolgen ervan
Belasting moet evenredig zijn (niet buiten proportie) met doelstelling
- Rechtzekerheidsbeginsel:
Belastingwetten moeten duidelijk verstaanbaar zijn en voldoende precies zijn
Ze mogen niet zomaar gewijzigd worden zonder overgangsrecht
Ze mogen niet zonder gegronde reden retroactief werken
- Non bis idem beginsel: als belastingplichtige kan je niet twee keer dezelfde belasting ondergaan, die
vanuit dezelfde overheid uitgaat
- Beginselen van goed bestuur (vertrouwensbeginsel)
- Openbare orde principe: andere grondbeginselen die niet in de grondwet staan
2) Geschreven regels: grondwettelijk verankerde regels (grondwet, wet, …):
Legaliteitsbeginsel
Eenjarigheidsbeginsel
Gelijkheidsbeginsel
Legaliteitsbeginsel (art. 170 GW)
Belasting kan slechts ingevoerd worden door:
- Wet: federaal
- Decreet/ordonnantie: gewesten en gemeenschappen
- Verordening/belastingreglement: provincies en gemeenten
Bevoegdheid bij wetgevende macht (begrip ‘door’):
Geen essentiële bestanddelen gedelegeerd naar uitvoerende macht
- Uitzondering: kan enkel in kader van het algemeen belang
- Vb: tijdens corona heeft regering bijzondere machten gekregen om bepaalde maatregelen te
nemen (zonder toestemming van parlement)
- No taxations without representation → parlementen vertegenwoordigen het volk
Vereiste strikte interpretatie:
- Geen eigen interpretatie of vernauwing van belastingwetten (verbod van analogische interpretatie)
- Indien je dit wel zou doen, dan zou je deze belastingwet interpreteren op situaties die niet
beoogd zijn op de belastingwet
Voorbeeld: kameelarrest (in dubio contra fiscum)
Vlees van wilde dieren is vrijgesteld van belastingen
Fiscus beoordeelde dat kamelen een soort paard waren, waardoor de importeur invoerrechten zou
moeten betalen
Betwist bij rechtbank van eerste aanleg
- Rechter deed aan analogische interpretatie, omdat het was niet duidelijk wat onder wilde dieren viel
- Uitspraak van rechter werd verworpen
Terminologie:
Wetgevende macht:
Federaal: parlement
