GERECHTELIJK RECHT
examen: een vd moeilijkste van de bachelor :(
- ⅓ open vragen (= 4 vragen)
- ⅔ meerkeuze (= 20 vragen) → er komen voorbeelden in de les maar deze zijn nt
altijd representatief! examen is moeilijker
4 belangrijkste hoofdstukken:
- bvgdh
- instaatstelling
- tussengeschillen
- rechtsmiddelen
lessen zijn belangrijk + alles van boek (geen excursussen)
gerechtelijk recht is formeel recht, gn materieel recht
dus je kan je er niet over specialiseren aan de balie: het is geen materie op zich
dus we zullen beginnen bij materieel recht
in handboek: onderscheid tss grote tekst en kleine tekst
kleine teksten zouden we kunnen overslaag want essentie staat in de grote tekst
er zijn wel mini vraagjes over de kleine tekst, maar de grote tekst is waar het om gaan
wel mogelijk dat er GEEN opnames meer zouden zijn als te weinig mensen nr de les gaan,
maar boek is anders ook wel voldoende
inhoud van het vak:
- essentie is gerechtelijk recht en nt gerechtelijk privaatrecht
dus aantal regels zijn gemeen aan alle vormen van procedure (= basisbeginselen)
+ manier waarop onze justitie is georganiseerd
- gerechtelijk privaatrecht / burgerlijk procesrecht: in burgerlijke procedures, dus
strafrecht of administratief proces
- administratief procesrecht valt weg
voorwerp van het vak:
vaardigheden om als jurist te werken zijn belangrijk, want recht verandert en je moet mee
zijn
→ manier waarop juristen omgaan met een casus: adequaat kwalificeren, onderscheiden
maken in begrippen en toepasselijke norm terugvinden
dus mogelijk dat op examen we een wetsartikel gevraagd worden die nt in de les of cursus
staat, en wij moeten dan snel het artikel terugvinden met kennis van hoe GerW eruit ziet en
wat structuur is
- materieel voorwerp vh vak: normen waarover we het gaan hebben
= alle rechtsregels adhv de welke betwistingen over toepassing van objectief recht
worden beslecht
1
, - hangt samen met uitgangspunt dat verklaart waarom we een proces hebben:
de rechtsstaat
hoe gaan we overtuigen dat rechtsstaat werkt? rechtsstaat werkt omdat ze
elke dag toont dat ze op objectieve manier geschillen kan beslechten, op
dezelfde manier voor iedereen
daarom is onze RS openbaar: elke rb respecteert dit, de deur is altijd open
- handhavingsrecht = formeel recht
proces is nooit een doel op zich: je hebt een materieelrechtelijke aanspraak
die je wilt afdwingen, en daar zijn regels voor nodig
- publiekrecht
dus “gerechtelijk privaatrecht” is een slechte term want het gaat eerder over
het recht van de burgerlijke processen, niet het burgerlijk recht vd processen
- indeling:
gerechtelijk recht is gemeen recht van elk proces
vb. GerW van toepassing in strafrecht, tenzij er afwijkingen zijn in het
strafproces
- gerechtelijk privaatrecht1
is gemeen recht voor alle procedures
- strafprocesrecht
- “publiek procesrecht” = adm procesrecht (+
grondwettigheidscontentieux)
- formeel voorwerp: het proces
- eerlijk proces = fair trial, due process ⇒ behoorlijke rechtsbedeling
- procesrecht is nt het recht toepasselijk op eerlijke processen. het is
niet constitutief voor de definitie
want anders, als de regels van eerlijk proces nt gerespecteerd worden
dan zou je nt onder procesrecht vallen en dan heb je eigenlijk gn regel
geschonden ⇒ kringredenering
dus procesrecht geldt ook voor slechte processen
- kwaliteit vh procesrecht is de maatstaf voor kwaliteit van je rechtsstaat
(kwaliteit rechtsbescherming)
- formalisme als waarborg
maar er is veel kritiek dat er te veel rekening wordt gehouden met de
kleine regels en formaliteiten, en nt de cases zelf
geen formaliteiten hebben is gn optie2
vb. als er gn beroepstermijn zou zijn: zou wel voordelig zijn voor de
persoon die beroep wilt doen, maar voor de andere partij is
rechtszekerheid van belang
dus elke formaliteit heeft een doel
vb2. een vonnis wordt nietig verklaard omdat het nt ondertekend is,
want gwn een blaadje papier dat nt ondertekend is, dat zou iedereen
kunnen maken, en dat is gevaarlijk
dus formaliteiten garanderen eerlijk proces
1
is dus publiekrecht!! kan examenvraag zijn
2
en als je het een keer miskent, dan wordt alles onbetrouwbaar
2
, vb3. rechter mag nooit uitspraak doen, zonder elke zitting te hebben
bijgewoond waar jij was. en hier is er een handtekening voor nodig
- reasonable justice within reasonable delays at reasonable cost
- proces = “noodzakelijke kwaad”
- want verbod op eigenrichting
- als iemand nt betaalt is enige manier om dat af te dwingen een
burgerlijk proces op te starten
- impliceert dat regels erop gericht zijn om compromis te vinden tss
werkelijkheid (= het ideaal) en de doelmatigheden3
- juistheid vd uitkomst is nt het enige criterium
- maar er kan dus soms verschil zijn tss materiële waarheid en
juridische waarheid, dus juistheid is gn criterium. we doen alles ervoor
om de materiële en juridische waarheid overeenkomen maar door de
waarborgen is dat nt altijd mogelijk
- het is wel belangrijk, maar soms moet de juistheid opgeofferd worden
als de rechtsstaat in het gedrang komt
onderscheid in het formeel recht
- niet-contentieuze procedure
= formeel recht dat procedures invoert in situaties waar er gn contentieux4 is
dus het is formeel recht dat gn procesrecht is
vb. je vraagt bouwvergunning aan → er is gn geschil, je vraagt het
aan en er is een procedure. maar daar gaan we het niet over hebben
in deze vak
tenzij dat er soms niet-contentieuze procedures zijn die toch door het
gerechtelijk recht worden beheerst
- gerechtelijk recht
- gerechtelijk privaatrecht / burgerlijk procesrecht
- strafrecht
- publiek procesrecht
- constitutioneel contentieux
- geschillen van bestuur
3
zorgen dat kwaad nt te lang duurt, dat proces binnen redelijk termijn, tegen redelijke kosten,...
4
contentieux = tegenstrijdige aanspraken
3
, HOOFDSTUK 1: JURISDICTIONELE RECHTSHANDELING (essentie vd
rechterlijke functie)
A: MATERIËLE BEGRIPSOMSCHRIJVING
RECHTSPRAAK
processualisten zeggen dat dit ook een rh is van de rechter: als hij een vonnis maakt is het
een rh
want een vonnis is een authentieke akte met bewuste rechtsgevolgen
maar het is nt een rh zoals jij en ik als we een huurcontract,... doen: het is een speciale soort
rechtshandeling
het is belangrijk om te begrijpen wat verschil is tss RS en een andere handeling vd OH
want:
- definitie van RS is dat als een rechter een beslissing neemt, die er nooit zelf op kan
terugkomen5, terwijl wat stad zou beslissen, dat is nt definitief, kan erop terug komen
vb. wat stad beslist over vergunningsaanvraag: kan erop terugkomen
- en regels vd 2 zijn anders
vb. stad is nt verplicht om onpartijdig te zijn over de vergunningsaanvraag, je hebt
ook gn recht van verdediging of recht op openbaarheid,...
jurisdictionele rechtshandeling = beslissing waarbij een rechtsgeschil wordt beslecht
rechtspraak = beslechten van rechtsgeschillen
4 elementen van rechtspraak
- kennisnemen van geschil (door rechter)
kenmerken v/e geschil
- geschil = tegenstrijdige aanspraken van rechtssubjecten
= er is discussie / debat tss rechtssubjecten
≠ willige / oneigenlijke RS:
soms is het wel mogelijk dat er gn tegenstrijdige aanspraken zijn,
en rechter toch moet tussenkomen
vb. gezin in auto, en spookrijder vlamt erop: vader en moeder
sterven, 2 kleine kinderen overleven maar moeten naar ziekenhuis
wie kan er nu beslissen over de kinderen? er wordt een voogd
aangesteld door de vrederechter
dus hij opent een zaak en beslist over de mogelijke voogden:
gebeurt in de rb
dus dit heeft alle aanschijn van een proces. strikt gezien is het ook
een proces, maar het is geen rechtspraak!! want er zijn gn 2
mensen met tegenstrijdige aanspraken
≠ geding = proces:
- nt elk geschil geeft aanleiding tot een geding
- er is nt altijd een rechtsgeschil die je in rechte afdwingt, door
rechter beslecht
5
er is wel hoger beroep en cassatie mogelijk
maar de rechter zelf niet. want RS is beslechten: het geschil stoppen
4
