Samenvatting
Samenvatting Functieleer, deel 2 - deel taalpsychologie
- Instelling
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Samenvatting alle slides & college notities
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 29 pagina's
Voorbeeld 3 van de 29 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
TaalpsychologieHet semantisch geheugen:
Een hoofdstuk over hoe we woorden en de betekenis ervan representeren en opslagen in het
geheugen.
SITUERING VAN SEMANTISCH GEHEUGEN
1968: Atskinson en Shiffrin: model voor menselijk geheugen voorgesteld
Drie verschillende geheugensystemen:
o Zintuiglijk geheugen
o Kortetermijngeheugen
o Langetermijngeheugen
LTG:
o Bewaarplaats waar informatie voor lange tijd wordt opgeslagen
o Volksmond: “geheugen”
o Verder opgesplitst in 2 onafhankelijke geheugensystemen
Impliciete of procedurele geheugen: informatie over hoe iets te doen
Bv.: hoe je moet fietsen, wanneer op rem drukken, …
Expliciete of declaratieve geheugen: informatie die intentioneel kan worden
opgeroepen
- Episodisch geheugen: herinneringen aan specifieke, autobiografische
gebeurtenissen
- Semantisch geheugen: kennis over de wereld, omstandigheden en tijdstip van
verwerving niet bewaard = algemene kennis over wereld
Info over betekenis van woorden, algemene feitenkennis, algoritmen en regels
Bv.: Weten wie huidige koning is, …
We zijn in staat snel betekenis woorden uit semantisch geheugen oproepen
We moeten onderscheid maken tussen woorden en de onderliggende betekenis van woorden, of
“semantisch concept” in deze lessen: betekenis van woorden
1. FUNCTIES VAN SEMANTISCH GEHEUGEN
Concepten vormen basis van denkprocessen.
Doordat we objecten, gebeurtenissen, en levende wezens kunnen indelen in categorieën die
overeenkomen met semantische concepten, is wereld voorspelbaar
Zonder deze capaciteit: alles wat we zien en horen zou steeds nieuw zijn leven in chaotische
wereld
Bv.: ruimte waar je nog nooit geweest bent, herken je object dat je voordien nooit gezien hebt
als stoel
Cruciale vraag: hoe worden dergelijke concepten gevormd en gebruikt, en hoe worden ze in
semantisch geheugen opgeslagen?
Functies semantische concepten
1. Categorisatie = opdelen van wereld in groepen van voorwerpen, uitmaken welke dingen of
gebeurtenissen wel en welke niet tot een concept behoren
Bv.: exotisch land op markt onbekende objecten te koop: herkennen als fruit of groenten
2. Liggen aan basis van inductieve inferentie = iets bv herkennen als fruitsoort verhoogt kans dat
het zoet smaakt en aan boom groeit inferenties zijn niet zeker
3. Verklaren = wanneer we weten dat iets tot bepaalde categorie hoort, in staat bepaalde
eigenschappen ervan te verklaren
Bv.: persoon X is anorexiapatiënt, verklaart waarom die geen volle melk drinkt
1
, 4. Zet aan tot leren = kind weet dat vogels kunnen vliegen. Wanneer het leert dat pinguïn ook een
vogel is verandert concept “vogel”
5. Communicatieve functie combineren van concepten = op welke manier wordt betekenis van
bv concepten als “oceaan” en “wolk” gecombineerd? Stelt ons in staat bijna onbeperkt aantal
nieuwe ideeën uit te drukken of te begrijpen
2. DE INTERNE STRUCTUUR VAN SEMANTISCHE CONCEPTEN
Welke structuur vertoont de representatie van semantische concepten? Hoe worden ze opgeslagen
in semantisch geheugen?
1. Klassieke visie
Aristoteles: gestoeld op oude filosofische ideeën
Categorieën mentaal gerepresenteerd in termen van noodzakelijke en voldoende voorwaarden
(cfr. Wiskundige begrippen)
Bv.: concept driehoek = conjunctie van
1. Gesloten geometrische figuur
2. Drie zijden
3. Interne hoeken sommeren tot 180°
Iets behoort tot categorie als en slechts als voldoet aan drie eisen
Kritiek:
o Voor simpele concepten, zoals ‘hond’ of ‘spel’ onmogelijk definiërende eigenschappen te
vinden
o Grenzen meeste semantische concepten niet duidelijk
Bv.: concept meubelen grensgevallen zoals koekoeksklok en tapijt, sommige rekenen
die wel en andere niet tot categorie ‘meubelen’
o Herhaalde bevraging: oordelen van eenzelfde persoon niet consistent
o Binnen verzameling van exemplaren van categorie bestaan sommige betere, en andere
minder goede voorbeelden = typicaliteitsgradiënt
Bv.: bed typischer dan bijzettafel typischer dan tapijt
Typicaliteitsgradiënt: niet in overeenstemming met idee differentiërende eigenschappen maar
toch bijzonder invloedrijke variabele
o Typische exemplaren van categorie: sneller gelezen, vroeger geleerd door kinderen, vaker
gebruikt als voorbeelden van een categorie, …
2. Prototype visie
Reactie op kritieken klassieke visie
Concept afgelijnd o.b.v. karakteristieke eigenschappen (i.p.v. definiërende eigenschappen)
Categoriegrenzen niet scherp afgelijnd: iets/ iemand behoort tot categorie in mate waarin het
gelijkt op prototype van categorie
Exemplaren van categorie kunnen sterk verschillen + prototypes zijn abstracties gedefinieerd als
soort gemiddelde van categorie
Eleanor Rosch: iets is beter voorbeeld van categorie naarmate het
o Meer eigenschappen gemeen heeft met andere categorievoorbeelden en,
o Minder eigenschappen gemeen heeft met voorbeelden van contrastcategorieën
Family resemblance (Rosch & Mervis, 1975)
o voorspelling van typicaliteit
o categorieën op 2 hiërarchische niveau’s (exp 1 – exp 3)
o 3 taken: dia 24- 33
Typicaliteitsbeoordelingen (instructie dia 24 + 25)
genereren van eigenschappen (instructie dia 26 + 27)
toepasbaarheidsbeoordelingen (instructie dia 28 + 29)
2
, MDS = multidimensionele scalering
Afstand meten tussen 2 steden met lat + vermenigvuldigen met schaal van kaart
MDS: doet omgekeerde
o Tabel hebben met afstanden
o Kan je kaart mee construeren
o Tabel omzetten in meerdimensionale oplossing
Maar: data vertroebeld door meetfouten in psychologie, de dimensionaliteit is niet
gekend
o Morsen: elke letter in alfabet code met streepjes en puntjes
o Telkens 2 codes laten horen aan ppn die hier niet mee vertrouwt zijn
o Achterhalen hoe dit wordt beluisterd door iemand die er niet mee bekend is
o Bv.: letter E is 1 kort signaal, cijfer 0 is 5 lange signalen
o Vragen of het dezelfde zijn? In voorbeeld hierboven maar 3% fouten (afhankelijk
van similariteit tussen codes)
o Te vergelijken met afstanden van kaart
o MDS op doen: codes die ver uit elkaar liggen als ze minder op elkaar lijken
Dimensies uit afleiden
Bv.: vanonder bestaat het uit weinig signalen, vanboven meer signalen
Bv.: links vooral korte signalen, rechts lange signale
Fouten die mensen maken kan je verklaren vanuit de twee dimensies
Kan je ook gebruiken in talige stimuli
o L. Rips: hoe gelijkend zijn vogels?
o Doet er MDS op twee dimensioneel plaatje
o Afstand bereken van punt van vogel (vrij in het midden) tot punt van andere
voorbeelden en dat correleert hij (hoge correlaties)
Taak 4: contrastcategorieën identificeren
Zie instructies dia 42
“Jouw eerste gok was fruit” tweede gok “groenten”
Correlatie contrastcategorieën en typicaliteitsbeoordeling is negatief
Besluit Rosch & Mervis: typicaliteit is functie van
family resemblance structuur
ypischer naarmate iets meer eigenschappen gemeen heeft met andere voorbeelden van de
categorie
typischer naarmate iets minder eigenschappen gemeen heeft met voorbeelden van een
contrastcategorie
Prototype visie heeft kritieken op klassieke visie ondervangen, indien ondersteld wordt dat
1. Categorielidmaatschap afhangt van gelijkenis t.o.v. prototype en van een minimum gelijkenis die
gehanteerd wordt om te categoriseren (cesuurwaarde)
o typicaliteit ~ mate waarin het item op het prototype lijkt
o categorisatie: idem, met drempelwaarde
o grensgevallen: even gelijkend op prototypes van 2 categorieen DIA 46
2. Gebruikte cesuurwaarde kan variëren over proefpersonen en over tijd
Concept wordt gerepresenteerd via abstracte samenvattende representatie
Evidentie: beoordeelde typicaliteit van reeks categorie- exemplaren:
Hangt positief samen met aantal overlappende eigenschappen met
andere categorie- exemplaren
Hangt negatief samen met aantal overlappende eigenschappen met exemplaren uit
contrastcategorieën
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper julietielemans. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,16. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67474 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen