100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na betaling Zowel online als in PDF Je zit nergens aan vast
logo-home
Eerder door jou gezocht
Eerder door jou gezocht
logo
Samenvatting psychologische basisvaardigheden voor gesprek en begeleiding €7,16   In winkelwagen
Snel navigeren naar
Voorbeeld
  2.  
  3. Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
  4.  
  5. Psychologie
  6.  
  7. Psychologische basisvaardigheden voor gesprek en begeleiding (P0V87A)

Samenvatting

Samenvatting psychologische basisvaardigheden voor gesprek en begeleiding

 3 keer bekeken  0 keer verkocht

Samenvatting alle slides & college notities

Voorbeeld 4 van de 50  pagina's

Document informatie

  • 4 oktober 2024
  • 50
  • 2022/2023
  • Samenvatting

Onderwerpen

Geschreven voor

Alle documenten voor dit vak (5)

Verkoper

avatar-seller
julietielemans

Voorbeeld van de inhoud

PSYCHOLOGISCHE BASISVAARDIGHEDEN VOOR GESPREK EN BEGELEIDING


INLEIDING
Wat zijn psychologische vaardigheden voor gesprek en begeleiding?
 Communicatie naar client: lichaamstaal, woorden, …
 Kunnen inleven in leefwereld van client
 Structuur van een gesprek
 Voorbereiding: aangepast aan gesprek
 Meer dan vaardigheden voor de praktijk van de psycholoog

Basisvaardigheden voor gesprek: persoonlijke houdingen en attitudes, relationele
vaardigheden en gespreksvaardigheden  luisteren& observeren, parafraseren&
reflecteren, interpreteren& confronteren,…

Basisvaardigheden voor begeleiding: een begeleiding is een traject van verschillende
gesprekken en/of andere hulpverleningsactiviteiten
 Alle basisvaardigheden voor één gesprek gelden ook voor de ganse begeleiding
 Bijzondere momenten in een begeleiding die niet in elke sessie voorkomen, zoals het
verkennen van de hulpvraag
 Gespreks-overschrijdende aspecten die een rol spelen in het ganse
begeleidingstraject: de persoon en zelfzorg van de hulpverlener, de dynamiek van de
werkrelatie,…

1. CONCEPTUEEL OVERZICHT

Basishouding: active listening
Client speelt grotere rol dan
therapeut  niet elke therapeut kan
even goed werken met iedere client




Psychologische basisvaardigheden voor gesprek en begeleiding ≠ gevorderde, klinische
of therapeutische vaardigheden: behandelcontract, diagnose (specifiek naar bepaalde
stoornissen of persoonlijkheidskenmerken), therapeutische interventies (diagnose,
situaties, fase therapie), specifieke randvoorwaarden (tijdsduur, betaling, locatie, vorm)

Dit OPO: interactie tussen
 Algemene competentie: houding en vaardigheden
 Specifieke therapeutische vaardigheden en technieken
 Meta-competentie: aanpassen theorie naar de specifieke client

BASISVAARDIGHEDEN: MET AANDACHT LUISTEREN ALS BASISHOUDING
We gaan aan de slag met hoe mensen ervaren wat ze hebben meegemaakt
 Gedachten/ gevoelens van de ander (omtrent gegeven thema) centraal  ifv thema’s
en doelen
 Betrokken en welwillend neutraal kijken en luisteren: onverdeelde aandacht,
welwillende interesse, authentieke nieuwsgierigheid  verfijnen van
luistervaardigheden, ifv rollen van hulpverlener

1. INLEIDING
Basisinstrumentarium van de hulpverlener


1

, Elk aanbod (programma, interventie) is slechts werkzaam wanneer ze in een goede
werkrelatie wordt aangeboden
 Kennis zit niet in een doosje, maar wordt aangeboden door een professionele
hulpverlener binnen een goede werkrelatie
 Dit veronderstelt een goede receptieve basishouding als bedding voor een actieve en
bij de persoon en diens vraag passende hulpverlening

Luisteren kan elk kind… of is het toch een leerproces?
 Elk kind leert ‘luisteren’: oprecht en geïnterresseerd in zich opnemend wat de ander
vertelt versus gehoorzamend en angstig doen wat de ander vraagt
 Oprecht luisteren verfijn je doorheen latere goede relaties: aanvankelijk vooral
(volwassen) familieleden of leerkrachten, later in peer-relaties met siblings en in
vriendschappen
 Hulpverlener worden:
o Oefenen en verfijnen van deze vaardigheden (cfr leren fietsen of zwemmen)
o Leren hanteren binnen een specifieke context en relatie
o Tegen de achtergrond van groeiende theoretische bagage

Startpunt van elke hulpverlener: open, aandachtig en met milde nieuwsgierigheid
luisteren
 Open: opnemen wat de ander echt vertelt
 Aandachtig: schenk gedetailleerde aandacht aan het verhaal van de ander
 Mild nieuwsgierig: afvragen wat de ander precies bedoelt, waarom hij/zij de dingen
ziet en ervaart zoals hij/zij ze verwoordt
o Denk niet te snel dat je het begrijpt, weet hoe ander zich voelt
o Voor bepaalde thema’s gaat dit makkelijker zijn dan voor anderen

Het is van groot belang dat mensen zich gehoord (of gezien) voelen, mensen die zich
niet zo voelen komen niet terug
 Essentieel voor iemands gevoel van identiteit
 Helpt om stil te staan bij en te ontdekken wat je zelf denkt en/of voelt
 Helpt bij het verwerken van een ervaring
 Bevordert persoonlijke groei (affectieve lading van een gebeurtenis wordt verwerkt
door erover te spreken met anderen die ernaar luisteren)

Als hulphulpverlener laten we ook zien/ voelen dat we luisteren door non-verbale
communicatie: kijken, knikken, parafraseren, …
 Still-face experiment: baby krijgt stress omdat ouder niet meer non-verbaal
communiceert, probeert aandacht te trekken van de ouder door te roepen, grijpen,
wijzen, …
 Gehoord worden is zeer belangrijk (ook wanneer bv kind nog niet in staat is te
spreken)

Elk hoofd is een wereld, dus elk hulpverleningsaanbod is het binnentreden van iemands
“wereld”  vergt zorgzaam en neutraal (niet-oordelend) luisteren

2. ENKELE TECHNISCHE ASPECTEN
2.1. HET EXTERNE KADER: IS ER TIJD EN RUIMTE OM TE LUISTEREN?
 Creëer een passende ruimte, die je luisterhouding faciliteert en de
expressiemogelijkheden van de ander ondersteunt: ruim, beschikbaar, rustig,
ongestoord en vertrouwelijk
o Bepaalde opstellingen zijn voor ene gesprek geschikter dan voor ander gesprek
o Angulair: in contact om elkaar aan te kijken maar ook weg te kijken van elkaar,
samenwerkend, veiligheid biedend
o Parallel: geeft comfort om niet te moeten kijken naar elkaar (bv.: samen aan een
taak werken), verbondenheid, ondersteunend
o Frontaal: wanneer je iets taakgericht moet doen, wederzijds
o Diagonaal: onverschillig


2

, Van kort tot duurzaam: crisisgesprek vergt een ander kader dan een begeleiding van
meerdere gesprekken
 Soms betekent ‘een passende ruimte creëren’ ook dat dat je ook met je collega’s het
gesprek aangaat

2.2. INTERNE VOORWAARDEN: AANDACHT SCHENKEN VERGT RUIMTE IN JE HOOFD
 Met een eigen vol hoofd, kan je niet luisteren
 Zorg dragen voor je persoonlijke ingesteldheid:
o Sta even stil: ben ik rustig genoeg voor dit gesprek? Kan ik met volle aandacht
luisteren?
o Maak je hoofd leeg (5 minuutjes-truc): maak een wandeling, verplaats je even…
o Laat je niet afleiden: ga nu geen gesprek aan met je collega over een andere
client, vraag of dat straks mag
o Zoek naar een focus op deze client (herlees bv even je nota’s van het vorige
gesprek, zo kom je soms snel terug bij wat er vorige keer aan de orde was)

2.3. AANDACHT TOT UITDRUKKING BRENGEN: OPEN BLIK EN LICHAAMSHOUDING
 Met je luisterhouding vertel je veel over je ingesteldheid
 Oogcontact en gelaatsexpressie (zie still face experiment)
 Paralinguale aspecten: stemgebruik/ spreeksnelheid, vocale aanmoedigingen, stilte
(hoe ga je ermee om, niet persé negatief), aansluiten bij het taalgebruik van de ander
(leeftijd, taalregisters die clienten gebruiken bv verstandelijke beperking vs
masterstudent, …)
 Lichaamshouding en -bewegingen
 Gebruik van de ruimte (waar, hoever van de ander, …): cliënten zien de ruimte als
iets wat van de therapeut is, belangrijk deze ruimte goed in te richten/gebruiken

2.4. ENKELE ELEMENTEN DIE BIJDRAGEN TOT EEN GOEDE (INTERNE) LUISTERHOUDING
 Richt je op het ritme van de cliënt
 Laat de persoon uitspreken
 Pas je taalgebruik aan aan leeftijd, sociale achtergrond, cognitieve en verstandelijke
mogelijkheden
 Gebruik meta-communicatie om (fouten in) je aanpassing te duiden  iets zeggen
over je communicatie
 Belang van feedback (meta-communicatie) doorheen je leerproces:
o Waarom: gaat hier over geautomatiseerde processen opgedaan doorheen je
persoonlijke relationele geschiedenis waar je je niet altijd van bewust bent
o Van peers (en rollenspel), video en inter- en supervisie

2.5. SPECIFIEKE VAARDIGHEDEN BIJ LUISTEREN
Ons werk beperkt zich niet tot 1 gesprek  wat je in eerste gesprek hebt laten vallen of
uitgebreid hebt besproken kan in volgend gesprek nog eens aan bod komen
 De aandacht richten op de cliënt en op je eigen reacties ten aanzien van de cliënt
o Wat denk/ voel ik nu wanneer ik ander bv zie fronsen… (belang meta-
communicatie)
o Plaats van je persoonlijk rugzakje
 Het verwerken van manifeste (letterlijk gezegd) en latente (onderliggend)
communicatie: tussen de lijnen, incongruenties tussen verbaal vs non-verbaal of
binnen het verbale (bv.: tegenstrijdige dingen zeggen)
 Patronen en thema’s
o Patronen: zich herhalende gevoelens
o Thema’s: gehelen van ideeën, overtuigingen

2.6. GEBEUREN EN AFFECTIEVE KLEUR
Elk verhaal omvat zowel
 Het gebeurde, de ervaring waarvan je het verloop kan beschrijven
 De betekenis die de ervaring heeft gekregen/ de affectieve kleur ervan
o Wat de ene persoon prettig/ lastig vindt, is anders dan wat iemand anders
prettig/ lastig vindt

3

, o Is het materiaal waarmee je aan de slag zal gaan als hulpverlener

2.7. METAFORE REGISTERS EN SYMBOLEN
Bv.: aan pleegouder niet gaan uitleggen wat gehechtheidstheorie inhoudt maar wel de
metafoor van een boom verplanten gebruiken (link boom laten groeien in nieuwe grond
en pleegkind)
 Metafoor = ‘beeldspraak’
o Geeft een beleving of affect weer
o Brengt je vaak dichter bij hoe iets ervaren wordt
o Helpt om een aspect op ‘treffende’ wijze te vatten
o Belang van sensitief te zijn voor metaforen
 Ontwikkelingsperspectief
 Metaforen en symbolen onthullen meerdere laagjes van betekenis

Correcte versus foute metafore communicatie
Voorbeeld 1: “Zo voelt mijn hoofd” zegt het kind wanneer het de spelkamer binnenkomt
 Correct: binnen de metafoor verkennen  “Heb je misschien het gevoel dat je hoofd
te vol zit?”
 Fout: te concreet opvatten  “Oei, denk je dat echt, dat je hoofd zal ontploffen?”
 Fout: evaluerend of normatief beluisteren  Normerende uitleg over dat hoofden niet
kunnen ontploffen.

Voorbeeld 2: een gebaar te zullen schieten wanneer het kind wordt opgehaald in de
wachtzaal
 Correct: binnen de metafoor verkennen  “Vind je het niet leuk dat ik je kom halen?”
 Fout: te concreet opvatten  “Je gaat me toch niet doodschieten?”
 Fout: evaluerend of normatief beluisteren  “Je kan toch niet op mij schieten, hé!
Da’s wel niet leuk voor mij, dat je je geweer naar mij richt.”

2.8. LUISTEREN BINNEN EEN WERKRELATIE
 Sobere neutraliteit (met mijn leven niet in de weg zitten van wat client vertelt, gaat
over zijn/haar verhaal)
 Warme ontvankelijkheid
 Gedoseerde relatie op diverse continua (geen richtlijnen voor, zelf ontdekken):
afstand – nabijheid, leiden – volgen, negativiteit toelaten – relatie goed houden

2.9. BLOKKADES BIJ HET LUISTEREN
 Inadequaat luisteren: te veel bezig met jezelf
 (Be-)oordelend luisteren: te veel gericht op je oordeel
 Selectief of gefilterd luisteren: gefilterd door eigen vooroordelen
 Op feiten gericht luisteren: je hoort het gebeuren, niet de affectieve kleur
 Je antwoord bedenken bij het luisteren: te veel bezig met ‘wat moet ik zeggen’
 Te dichtbij (sympathetic) luisteren: objectiviteit en afstand gaan verloren

3. SLOTBEDENKINGEN
 Actief en met gerichte aandacht luisteren en observeren: voorwaarde om de ander te
begrijpen
 Het trainen in en verfijnen van deze vaardigheden
 Momenten van opgeslorpt zijn door eigen bekommernissen of gedachten
 Niemand is perfect: bijsturen, meta communiceren, supervisie

Lezen tekst van Hill (2014) + collegetekst college 1

BASISVAARDIGHEDEN: MET AANDACHT KIJKEN NAAR NON-VERBALE ASPECTEN VAN
COMMUNICATIE
1. INLEIDING
Gesprek: medium van de (verbale) volwassene en van de op taalgerichte hulpverlener
 Observatie:
o Medium van het kind

4

Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:

√ Verzekerd van kwaliteit door reviews

√ Verzekerd van kwaliteit door reviews

Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!

Snel en makkelijk kopen

Snel en makkelijk kopen

Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.

Focus op de essentie

Focus op de essentie

Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper julietielemans. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,16. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 82956 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen
€7,16
  • (0)
  Kopen