Samenvatting
Linguistiek Samenvatting Thomas more Logopedie en audiologie
- Instelling
- Thomas More Hogeschool (tmhs)
Linguistiek Samenvatting Thomas more Logopedie en audiologie
[Meer zien]Voorbeeld 10 van de 112 pagina's
Voorbeeld 10 van de 112 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
LINGUISTIEKLOGOPEDIE
WERKTRAJECT 1
2019-2020
,INHOUD
taal en taalvermogen........................................................................................................................................ 5
soorten taal .................................................................................................................................................. 5
menselijke taal .......................................................................................................................................... 5
dierentalen ............................................................................................................................................... 8
taal en denken .............................................................................................................................................. 9
historiek ................................................................................................................................................... 9
semiotiek ................................................................................................................................................ 10
universele grammatica ............................................................................................................................11
taalgebruik ..................................................................................................................................................11
bouwstenen .............................................................................................................................................11
communicatie..............................................................................................................................................13
communicatiemodel ................................................................................................................................13
communicatiesystemen .......................................................................................................................... 14
ruis ......................................................................................................................................................... 14
Feedback ................................................................................................................................................ 15
fonetiek .......................................................................................................................................................... 15
articulatorische fonetiek ............................................................................................................................. 15
articulatie van vocalen ............................................................................................................................ 15
articulatie van consonanten .................................................................................................................... 21
IPA ............................................................................................................................................................. 26
tips ......................................................................................................................................................... 26
klinkers ................................................................................................................................................... 27
tweeklanken ........................................................................................................................................... 27
medeklinkers .......................................................................................................................................... 27
akoestische fonetiek ................................................................................................................................... 27
grafische voorstellingen .......................................................................................................................... 27
akoestiek van vocalen en diftongen ........................................................................................................ 28
akoestiek van consonanten ......................................................................................................................31
audiotorische fonetiek ................................................................................................................................ 45
verwerkingsprocessen ............................................................................................................................ 45
hemisfeerspecialisatie ............................................................................................................................ 48
fonologie ........................................................................................................................................................ 48
basisbegrippen ........................................................................................................................................... 48
segmentale fonologie ............................................................................................................................. 48
suprasegmentale fonologie .................................................................................................................... 56
Pagina 1 van 111
, fonologische regels ..................................................................................................................................... 59
assimilatie van stem ............................................................................................................................... 59
assimilatie van plaats .............................................................................................................................. 61
insertie mbv hiaatregels .......................................................................................................................... 61
deletie mbv degreminatieregels ............................................................................................................. 62
overzicht interactie fonologische regels .................................................................................................. 62
connected speech regels............................................................................................................................. 63
op woordniveau ...................................................................................................................................... 63
op constituentniveau .............................................................................................................................. 64
overzicht fonologische regels connected speech ..................................................................................... 66
in logopedie ................................................................................................................................................ 66
fonologie en semantiek .......................................................................................................................... 66
morfologie ..................................................................................................................................................... 66
morfemen .................................................................................................................................................. 66
betekenis ................................................................................................................................................ 66
bouwstenen ............................................................................................................................................ 67
functies ................................................................................................................................................... 68
woorden vormen ........................................................................................................................................ 68
composita ............................................................................................................................................... 68
derivaties ................................................................................................................................................ 69
samenstellende afleiding ......................................................................................................................... 71
conversie ................................................................................................................................................. 71
woordversmelting.................................................................................................................................... 71
afkapping ................................................................................................................................................ 71
acroniem ................................................................................................................................................. 71
woorden bewerken ..................................................................................................................................... 72
flexionele morfologie .............................................................................................................................. 72
woorden overnemen .................................................................................................................................. 72
ontlening ................................................................................................................................................. 73
merknaam ............................................................................................................................................... 73
onomatopee ............................................................................................................................................ 73
normale versprekingen ................................................................................................................................ 73
malapropisme .......................................................................................................................................... 73
morfologie en meertaligheid ...................................................................................................................... 74
complexiteit van woorden ...................................................................................................................... 74
mate van versmelting ..............................................................................................................................75
concreetheid in betekenis ....................................................................................................................... 76
Pagina 2 van 111
, link met andere linguïstische niveau ........................................................................................................... 76
(flexie)morfologie en fonologie ............................................................................................................... 76
(derivatie)morfologie en fonologie ......................................................................................................... 76
morfologie en syntaxis ............................................................................................................................. 77
morfologie en spelling ............................................................................................................................. 77
semantiek ....................................................................................................................................................... 77
woordvorm & woordbetekenis .................................................................................................................... 77
mentaal lexicon ....................................................................................................................................... 77
betekenis beschrijven ................................................................................................................................. 79
lemma .................................................................................................................................................... 79
lexeem .................................................................................................................................................... 81
taal- en spraakproductiemodel van Levelt. ............................................................................................. 81
betekenis structureren ................................................................................................................................ 84
semantisch veld ...................................................................................................................................... 84
betekenisrelaties ........................................................................................................................................ 85
speciale gevallen ..................................................................................................................................... 85
link met andere linguïstische niveaus .......................................................................................................... 86
semantiek en stem.................................................................................................................................. 86
semantiek en morfologie ........................................................................................................................ 86
semantiek en syntaxis ............................................................................................................................. 86
semantiek en pragmatiek ....................................................................................................................... 86
syntaxis .......................................................................................................................................................... 86
begripsomschrijving ................................................................................................................................... 86
werkwoorden ............................................................................................................................................. 87
inhoudswoorden ..................................................................................................................................... 87
functiewoorden ...................................................................................................................................... 87
soorten ................................................................................................................................................... 87
grammaticale markering ........................................................................................................................ 89
positie ..................................................................................................................................................... 90
woordgroepen ............................................................................................................................................ 90
betekenis woordgroep ............................................................................................................................ 90
herkennen woordgroep .......................................................................................................................... 91
soorten ................................................................................................................................................... 91
functie .................................................................................................................................................... 93
van woordgroepen tot zinnen ..................................................................................................................... 94
herschrijf- en transformatieregels ........................................................................................................... 94
enkelvoudige en complexe zinnen .......................................................................................................... 95
Pagina 3 van 111
, zinnen die afwijken ..................................................................................................................................... 95
normaal .................................................................................................................................................. 95
pathologisch ........................................................................................................................................... 96
relaties tussen zinnen ................................................................................................................................. 97
actieve/passieve zinnen .......................................................................................................................... 97
ambigue zinnen ...................................................................................................................................... 98
parafrases ............................................................................................................................................... 98
ontkennende zinnen ............................................................................................................................... 98
link met andere linguïstische niveaus .......................................................................................................... 98
grammatica ............................................................................................................................................ 98
syntaxis en fonologie .............................................................................................................................. 99
syntaxis en morfologie ............................................................................................................................ 99
syntaxis en semantiek ........................................................................................................................... 100
syntaxis en pragmatiek ......................................................................................................................... 100
pragmatiek ................................................................................................................................................... 100
discours .................................................................................................................................................... 100
contexten ............................................................................................................................................. 100
schematische voorstelling ..................................................................................................................... 102
voorwaarden voor geslaagde discours .................................................................................................. 104
valkuilen ................................................................................................................................................105
pragmatische gepastheid ..........................................................................................................................105
formeel en informeel taalgebruik .......................................................................................................... 106
taaluitingen – Taalhandelingen .................................................................................................................. 107
deixis ..................................................................................................................................................... 107
doel ...................................................................................................................................................... 108
geslaagdheidsvoorwaarden ...................................................................................................................110
meertaligheid ............................................................................................................................................110
link met ander linguïstische niveaus ...........................................................................................................110
pragmatiek en syntaxis ..........................................................................................................................110
pragmatiek en semantiek ...................................................................................................................... 111
linguistiek ...................................................................................................................................................... 111
Pagina 4 van 111
,TAAL EN TAALVERMOGEN
SOORTEN TAAL
MENSELIJKE TAAL
TYPISCHE KENMERKEN
CREATIEF
• Mensen kunnen steeds nieuwe zinnen maken met een beperkte set van regels
• Veel variatie mogelijk in zinslengte en woordgebruik
INTERACTIEF
• Taal = communicatiemiddel
• Taal is een sociaal gebeuren:
• wisselwerking: actie – reactie
• afstemmen taal op gesprekspartner
SPONTAAN
• niet intentioneel gemaakt
• Op elk moment over van alles en nog wat praten → onafhankelijk van ‘hier en nu’
WILLEKEURIG
• Er is een arbitraire relatie tussen vorm en betekenis: geen logisch verband tussen vorm en betekenis →
verband wordt geleerd: is ‘vis’ (of ‘poisson’ of ‘fish’ of…).
• Deze relatie is conventioneel = impliciete afspraak tussen sprekers van dezelfde taal
• Bv: ‘noord’ → klankpatroon geen relatie met betekenis ‘aangeduide windrichting’
COMPETENCE EN PERFORMANCE
• Competence = taalkennis of taalvermogen: impliceert grammatica = set van regels over fonologie +
morfosyntaxis + semantiek
• Performance = taalgebruik in bepaalde situatie: zichtbaar in versprekingen, gekozen registers, ellipsen
Pagina 5 van 111
,GESPROKEN VS GESCHREVEN TAAL
VERBAAL, NON-VERBAAL EN GEBARENTAAL
VERBALE COMMUNICATIE
• Mondelinge communicatie impliceert: spraak → begrip
• Verbaal: veronderstelt: spraakverstaanbaarheid, spraakverstaan en begrijpelijkheid
• Spraakverstaanbaarheid: duidelijke uitspraak van de klanken
• Spraakverstaan: goed capteren van de klanken
• Begrijpelijkheid: de betekenis achter de klankstroom vatten
NON-VERBALE COMMUNICATIE
• Communicatie zonder woorden
• voorbeelden:
• Handgebaren
• Lichaamshouding
• Gezichtsuitdrukking (al dan niet samen met een verbale boodschap)
• Bv.: afstand tussen 2 pratende mensen toont intimiteit.
➢ Deze afstand verschilt tussen culturen.
TAALVARIATIES EN MEERTALIGHEID
TAALVARIATIES
• Taal is geen homogene eenheid → veel variatie
• Taal varieert regionaal, sociaal en historisch
• Regio: Kempisch versus Limburgs; Nederlands versus Vlaams
• Sociaal: arbeider versus professor; jongeren versus ouderen
• Historisch: Nederlands uit 1918 versus Nederlands 2018
Pagina 6 van 111
,STANDAARDTAAL
• ‘Correcte’ variant o.v.v. woordenschat, zinsbouw, spelling en uitspraak
• Door overheid, media en onderwijs gebruikt
• Vastgelegd in woordenboeken
DIALECTEN
• Enkel een gesproken vorm → beperkte verspreiding
• Op alle linguïstische niveaus
• Klank
➢ bv. Antwerpse versus West-Vlaamse /a:/
• Woord
➢ bv. Antwerps ‘boke’ versus West-Vlaams ‘studje’
➢ Bv. Oud-Nederlands ‘edoch’ versus hedendaags ‘maar’
• Zin
➢ Oud-Nederlands: ‘Hebban olle vogela nestas hagunnan hinase hic enda thu’
• Gebruik
➢ bv. taal op fuif ≠ in bachelorproef
MEERTALIGHEID
• Ook hier variaties tussen talen merkbaar op alle linguïstische niveaus
• Klank
➢ Bv. Engelse ‘th’ in ‘there of ‘thick’
➢ Bv. koppeling letter-klank:
• Indonesische /a/ ligt tussen Nederlandse /a/ en /a:/, Italiaans heeft enkel /a:/
• Italiaans schrift telt 21 tekens en Nederlands 26 tekens (j, k, w, x en y)
• Woord
➢ Bv. Frans ‘table à manger’ versus Nederlands ‘eettafel’
➢ Bv. Frans ‘professeur’ versus Nederlands ‘leerkracht’ en ‘docent’
➢ Bv. Nederlands ‘de/het’ versus Turks ‘zonder lidwoorden’
• Zin
➢ Bv.: Italiaans ‘mangia’ versus Nederlands ‘hij/zij eet’
➢ Bv.: Plaats van werkwoord in bijzin in Nederlands versus Frans/Engels
Pagina 7 van 111
, • Ik denk dat ik honger heb
• Je pense que j’ai faim
• I think I’m hungry
• Gebruik
➢ Bv.: Japanner (loon) versus Vlaming (niet)
• Status van een taal wordt bepaald door toepassingsdomeinen
TAALONTWIKKELING
HOE VERWERFT KIND TAAL?
• Verschil ‘verwerven’ (onbewust) en ‘leren’ (bewust)
• Spelenderwijs via benoemen, herhalen en uitbreiden
IS TAAL AANGEBOREN OF AANGELEERD?
➢ Aanleren: Nurture
➢ Aangeboren: Nature
‘NATURE’ – ‘NURTURE’ DEBAT
• ‘Nature’ (19de eeuw - rationalisme): aangeboren: veronderstelt een talenknobbel
• ‘Nurture’ (20ste eeuw - empirisme): (leer)ervaring: veronderstelt een taalaanbod.
• Combinatie (21ste eeuw): genetische achtergrond + omgevingsinvloeden
➢ Hersenen ontwikkelen tijdens zwangerschap tot 25ste levensjaar
➢ Vooral prefrontale cortex, die ons impulsieve gedrag in toom houdt, ontwikkelt laat.
➢ Taalverwerving, ook bij sterk uiteenlopende talen, volgens gelijkaardig proces
➢ Wisselwerking tussen kind en omgeving
• Bv: blinde kinderen: geen blikrichting om aan te geven waarmee ze bezig zijn, volwassene
zoekt naar andere aanknopingspunten
DIERENTALEN
• Dierentaal is waarheidsgetrouw
• Dieren kunnen niet liegen
• Vogel kan m.b.v. ‘roep’ aangeven dat vijand in de buurt is
• Dierentaal is weinig gevarieerd en functioneel
• Ze beschikken slechts over een beperkte ‘woordenschat’
• Ze communiceren als er een directe aanleiding is
Pagina 8 van 111
, BIJENTAAL
• Soorten dansen
• Verschillen: Italiaanse (3 dansen) en Oostenrijkse honingbij (2) niet dezelfde ‘taal’
➢ Italiaanse: rondedans (voedselbron), sikkeldans (bron is dichtbij), wiegeldans (bron is veraf)
➢ Oostenrijkse: rondedans (bron) en wiegeldans (afstand: afhankelijk van Intensiteit beweging en
herhalingen is bron ver/groot)
KUNNEN DIEREN MENSELIJKE TAAL LEREN?
• Indien taal wordt beschouwd als communicatiemiddel: ja
➢ Taal als signaalfunctie → bijen
➢ Communicatie is HET onderscheid tussen levende en niet-levende wezens
• Indien men taal beschouwt als interactief, creatief, spontaan en willekeurig? Neen
➢ Interactief: neen?
• Bijen dansen ongeacht reactie van anderen
• Dansen zijn aangeboren, niet aangeleerd door omgeving
➢ Willekeurig: neen?
• Bij bijen is er relatie tussen vorm van beweging en betekenis
➢ Spontaan: neen?
• Bijen dansen enkel als ze voedselbron vinden
➢ Creatief: neen?
• Bijentaal beperkt tot informatie over grootte/afstand/aanwezigheid voedselbron
TAAL EN DENKEN
Complex om 2 te onderscheiden: taal en denken = sterk verweven vaardigheden
HISTORIEK
• Lokalisatie van ‘denken’ in het menselijk lichaam
• Homeros: ‘Denken in het hart’
• Hippocrates: ‘Denken in de hersenen’
BEÏNVLOEDT TAAL ONS DENKEN OF BEPAALT TAAL ONS DENKEN?
• Linguïstisch determinisme: taal bepaalt denken
• Universalisme: iedereen denkt op dezelfde manier
• Werkelijkheid ligt wellicht in het midden
Pagina 9 van 111
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper wwstudies. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 84669 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen