,INHOUD
1. De impact van ontwerpen ............................................................................................................................... 4
1.1 Ontwerpmethodiek .................................................................................................................................... 4
1.1.1 Inleiding.............................................................................................................................................. 4
1.1.2 De behoeftepiramide van de ontwerper ................................................................................................... 4
1.1.3 Over vorm, functie en context ................................................................................................................ 5
1.1.4 Over duurzaam ontwerpen .................................................................................................................... 5
1.1.5 Over ergonomie ................................................................................................................................... 6
1.2 Onderzoek ............................................................................................................................................... 8
1.2.1 Aanleiding voor onderzoek..................................................................................................................... 8
1.2.2 Case study: een leercentrum ................................................................................................................. 9
2. organisatie en ergonomie.............................................................................................................................. 10
2.1 Organisatie van de ruimte ........................................................................................................................ 10
2.1.1 Analyse organiseren ........................................................................................................................... 10
2.1.2 Gradaties in privacy ............................................................................................................................ 10
2.1.3 Horizontale circulatie .......................................................................................................................... 10
2.1.4 Verticale circulatie .............................................................................................................................. 11
2.1.5 Hoogte van de ruimte ......................................................................................................................... 12
2.1.6 Organische functies ............................................................................................................................ 12
2.1.7 Aanpasbaar en flexibel bouwen ............................................................................................................ 13
2.1.8 Analyse context ................................................................................................................................. 14
2.2 Ruimtegebruik van de mens ..................................................................................................................... 16
2.3 Antropometrie ........................................................................................................................................ 16
2.3.1 Analyse ............................................................................................................................................. 16
2.3.2 De lichaamsmaten en de statistiek ....................................................................................................... 16
2.3.3 Percentielwaarden .............................................................................................................................. 17
2.3.4 Toepassing van percentielwaarden ....................................................................................................... 18
2.4 Anatomie & fysiologie .............................................................................................................................. 18
2.4.1 Anatomie .......................................................................................................................................... 18
2.4.2 Fysiologie .......................................................................................................................................... 19
2.5 Het zitten ............................................................................................................................................... 21
2.5.1 Analyse van de doelgroep .................................................................................................................... 21
2.5.2 Analyse van de functie ........................................................................................................................ 21
2.5.3 Het zitten .......................................................................................................................................... 21
2.6 Aan tafel ................................................................................................................................................ 24
2.6.1 Analyse van de doelgroep .................................................................................................................... 24
2.6.2 Analyse van de functie ........................................................................................................................ 24
2.6.3 Vierkante en rechthoekige tafels .......................................................................................................... 24
2.6.4 Ronde tafel ........................................................................................................................................ 25
2.6.5 Werkruimte ....................................................................................................................................... 25
2.7 De leefruimte ......................................................................................................................................... 25
2.7.1 Analyse van de doelgroep .................................................................................................................... 25
2.7.2 Analyse van de functie ........................................................................................................................ 25
2.7.3 De zithoek ......................................................................................................................................... 26
2.8 Opbergen ............................................................................................................................................... 27
2.8.1 Analyse van de doelgroep .................................................................................................................... 27
2.8.2 Analyse van de functie ........................................................................................................................ 27
2.9 Het koken .............................................................................................................................................. 29
2.9.1 Analyse doelgroep .............................................................................................................................. 29
2.9.2 Analyse van de context ....................................................................................................................... 29
2.9.3 De driehoek van doelmatigheid ............................................................................................................ 30
2.9.4 Keukenopstelling ................................................................................................................................ 31
ONTWERPMETHODIEK 1.2 jules vroonen
, 2.9.5 Ergonomie van het werkvlak ................................................................................................................ 31
2.10 Baden .................................................................................................................................................... 31
2.10.1 Analyse van de doelgroep ............................................................................................................... 31
2.10.2 Analyse van de functie ................................................................................................................... 31
2.11 Slapen ................................................................................................................................................... 33
2.11.1 Analyse van de doelgroep ............................................................................................................... 33
2.11.2 Analyse van de functie ................................................................................................................... 33
2.12 Universal design ..................................................................................................................................... 34
2.12.1 Analyse van de doelgroep ............................................................................................................... 34
2.12.2 De 7 basisprincipes ........................................................................................................................ 35
2.12.3 De keten van toegankelijkheid op woningniveau ................................................................................ 36
2.12.4 Kinderen ...................................................................................................................................... 36
2.12.5 Ouderen ....................................................................................................................................... 36
2.12.6 Doven en slechthorende ................................................................................................................. 37
2.12.7 Rolstoelgebruikers ......................................................................................................................... 37
2.12.8 Compact wonen ............................................................................................................................ 39
3. Duurzaam ontwerpen ................................................................................................................................... 40
3.1 Waarom duurzaam ontwerpen?................................................................................................................. 40
3.2 De ecologische voetafdruk (levensstijl) ...................................................................................................... 40
3.3 De ecologische voetafdruk (ontwerp) ......................................................................................................... 40
3.4 Duurzaamheidstoets ................................................................................................................................ 41
3.5 Uitdagingen voor de ontwerper ................................................................................................................. 41
3.5.1 Grondstoffen...................................................................................................................................... 41
3.5.2 Afval ................................................................................................................................................. 42
3.5.3 Mobiliteit ........................................................................................................................................... 42
3.5.4 Energie ............................................................................................................................................. 42
3.5.5 Omgaan met schaarste ....................................................................................................................... 42
3.5.6 Gedrag van de consument ................................................................................................................... 42
3.6 Stromingen in duurzaam ontwerpen .......................................................................................................... 43
3.6.1 Ecodesign: een deel van grote visie ...................................................................................................... 43
3.6.2 cradle to cradle .................................................................................................................................. 43
3.6.3 Biomimicry ........................................................................................................................................ 44
3.6.4 Bio-ecologisch bouwen ........................................................................................................................ 44
3.6.5 Ben en passiefhuis.............................................................................................................................. 44
3.6.6 Transitiesteden .................................................................................................................................. 44
3.7 Circulair bouwen ..................................................................................................................................... 44
3.8 Veranderingsgericht bouwen .................................................................................................................... 46
4. Ecotools ...................................................................................................................................................... 48
4.1 Kiezen van een goed ecodesign tool .......................................................................................................... 48
4.2 Levenscyclusanalyse – LCA ...................................................................................................................... 48
4.3 Eco-indicatoren ....................................................................................................................................... 49
4.4 LiDS wiel ................................................................................................................................................ 50
4.5 R-ladder ................................................................................................................................................ 51
4.6 SIS tool (OVAM) ..................................................................................................................................... 52
4.7 MET matrix............................................................................................................................................. 52
GEEL = Focuspunten, wat moet je weten/ kennen?
ONTWERPMETHODIEK 1.2 jules vroonen
, 1. DE IMPACT VAN ONTWERPEN
1.1 Ontwerpmethodiek
1.1.1 INLEIDING
GOED LEZEN
Deze cursus zal gaan over het analyseren van functies en doelgroepen en het duurzaam
ontwerpen. Ontwerpen doe je stap voor stap.
Via dit proces blijft het een wisselwerking en koppel je regelmatig terug naar een eerdere
fase van het ontwerpen.
1.1.2 DE BEHOEFTEPIRAMIDE VAN DE ONTWERPER
WOORDEN AANVULLEN OP JUISTE PLEK, MET BESCHRIJVING
Vooraleer een voorwerp geslaagd is moet het ten eerste voldoen aan bepaalde basis
behoeftes, vooraleer er nood is aan een hogere behoefte. Elk mens heeft zo behoeften.
Hieruit heeft Maslow zijn eigen behoeftepiramide ontworpen waaruit de piramide van de
ontwerper uit volgt.
Zo heeft ook een ontwerp basisbehoeftes nodig, deze zijn als volgt:
1. Functionaliteit
2. Betrouwbaarheid: stabiele en consistente prestaties
3. Gebruiksgemak: eenvoud van de bediening
4. Bekwaamheid: mensen in staat stellen dingen beter te doen dan voordien
5. Creativiteit: niveau van hiërarchie waarop alle behoeftes worden bevredigd
ONTWERPMETHODIEK 1.2 jules vroonen
, 1.1.3 OVER VORM, FUNCTIE EN CONTEXT
ONTWERPPRINCIPE TIP-ON STOEL KENNEN
FORM FOLLOWS FUNCTION werd ingevoerd door architect Louis Sullivan in het begin van
de 20e eeuw. Elk voorwerp, meubel of gebouw zou ontworpen worden naar hun functie.
Le Corbusier volgde dit ook met de uitspraak “een huis is een woonmachine”.
(case study: tip on stoel, cursus p. 4)
1.1.4 OVER DUURZAAM ONTWERPEN
CASE STUDY LEZEN
(case study: een lade, cursus p. 6)
1.1.4.1 Over de invloed van ontwerpen
DE BENAMING VAN DE METHODE KENNEN: DESIGN WITH INTENT(ION), AFFORDANCE,
NON INTENTIONAL DESIGN
Elk ontwerp beïnvloed het gedrag van de mens. Ontwerpers kunnen zo mensen hun
gedrag in positieve of negatieve manier beïnvloeden.
(bv. supermarkten die bepaalde (overbodige) producten op een
specifieke plek leggen zodat we ze toch meenemen)
UNIVERSEEL ONTWERPEN = begrijpbaar en makkelijk te bedienen
voor iedereen
Voorbeelden van gedrag beïnvloeden:
- Vuilbak met afgevlakte bovenkant => je er geen afval op kan
laten liggen maar er in moet gooien
- Kruisende hekken bij een oversteekplaats => verplicht
vertragen/ stilstaan om te kijken naar aankomend verkeer
Design with intention
(case study: gedrag beïnvloeden, cursus p. 7)
Fysieke kenmerken beïnvloeden het gebruik. Sommige functies zijn beter geschikt dan
andere. Komt het voorkomen van een object overeen met de functie die we ervoor
voorzien.
(bv. ronde wielen nodigen uit om te rollen)
(bv. deur met een handvat nodigt uit om te trekken, als er dan een bordje hangt met
duwen veroorzaakt dit verwarring)
Om te voorkomen dat het voorwerp fout gebruikt zou worden, maak je best een
prototype of een goede render.
Soms zitten hier afwijkingen op en gebruikt men de voorwerpen zoals ze niet bedoeld
zijn (bv. zitten op een tafel, kaars in een fles,…)
ONTWERPMETHODIEK 1.2 jules vroonen
, 1.1.5 OVER ERGONOMIE
LEZEN
Geen mens is hetzelfde, bijna niemand heeft de ‘ideale’ maten. Als ontwerpers proberen
we uit de ergonomie de juiste maten te halen om meubels en interieurs te ontwerpen.
(bv. ontwerpen werkplek om aan de pc te werken)
ERGONOMIE (grieks):
Ergon = werk
Nomos = wet, regel
De wetten die de menselijke arbeid beheersen
Met deze arbeid wordt niet alleen werken bedoeld maar ook slapen, eten, zitten, werken,
ontspannen,…. Ergonomie is de discipline die zich bezighoudt met de interactie van de
mens met zijn omgeving. Ergonomie toepassen zou de omgeving van de mens zorgt
voor:
- Meer gebruiksvriendelijkheid
- Veiliger
- Gezonder
- Comfortabeler
De enige uitgangspunten zijn de mens hun fysieke en psychische beperkingen.
1.1.5.1 Kennis van de ergonomie
BIJ BESCHRIJVING DE JUISTE TERM VAN ERGONOMIE KENNEN, VERSCHIL WETEN
Binnen de kennis en toepassing van ergonomie zijn er verschillende disciplines die
onderling vaak met elkaar verbonden worden:
Sensorische ergonomie:
Sensorische informatie beïnvloed de focus van de studie (bv. veel hinder doordat het
zonlicht op het beeldscherm valt).
Fysieke ergonomie:
Focus ligt op de motorische en fysiologische aspecten van het menselijk lichaam (bv. de
houding van de mens).
ONTWERPMETHODIEK 1.2 jules vroonen
, Cognitieve ergonomie:
Hierin onderzoeken we de mentale processen en hoe je die positief beïnvloed, het
begrijpen en verwerken van informatie, hoe we emotioneel reageren op onze omgeving.
(bv. lay-out, tekst kleur, gebruik pictogrammen,…)
Organisatie ergonomie:
Een sub discipline die die dieper ingaat op de manier waarop werktaken georganiseerd
worden (bv. uurroosters organiseren)
Concept ergonomie:
Ergonomie bekeken vanuit de beginsituatie, bij de start van een ontwerp.
(bv. ontwerpfase)
Correctie ergonomie:
Ergonomie die wordt toegepast in een bestaande omgeving, met als doel om deze te
verbeteren. Productiefouten of lichamelijke klachten ontstaan namelijk door verkeerd
gebruik van de omgeving.
Revalidatie ergonomie:
De discipline die zich bezgihoudt met curatieve en preventieve ergonomie. Dit is voor
mensen die herstellen van bijvoorbeeld een arbeidsongeval en hiervoor een aangepaste
werkomgeving nodig hebben.
Als ontwerpers zullen we het meeste bezigzijn met concept ergonomie en correctie
ergonomie.
(case study: een bureau inrichten, cursus p. 14)
ONTWERPMETHODIEK 1.2 jules vroonen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper julesvroonen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,16. Je zit daarna nergens aan vast.
