VERWERKINGSVRAGEN ‘HOME STREET HOME’
Welke vb. van politiserend werken of beleidsbeïnvloeding vind je terug in het werk van Betonne Jeugd rond
dak- en thuisloosheid? Is dit eerder een voorbeeld van politiserend werken of van beleidsbeïnvloeding?
Beleidsbeïnvloeding = binnen bestaande beleidskade Politiserend werken = verandering willen brengen
Invloed willen uitoefenen op beleidsactoren Bestaande orde in vraag stellen, door te vertrekken
Duidelijke taakverdeling tussen politici, burger en vanuit een radicale invulling van gelijkheid
professional Buiten de bestaande beleidsgrenzen werken
Politiek = kunst van het onmogelijke
- Dakuzie ® politiserend of beleïdsbeïnvloedend?
o DAKUZIE is een netwerk rond dak- en thuisloosheid bij kinderen en jongeren. In 2021 bundelden Betonne Jeugd en
Caritas Vlaanderen voor het eerst de krachten om eencommunity op te starten rond deze schrijnende problematiek.
Het klassieke beeld van daklozen als oudere mannen op straat, op de schop. Het gaat evenzeer over jongeren die uit
de jeugdhulp stromen, jongeren met een precair verblijfsrecht, jongeren die uit huis zijn gezet, jongeren die op de zetel
slapen bij vrienden… Vanuit de rotsvaste overtuiging dat alle kinderen en jongeren recht hebben op eenmenswaardige
woning, brengt het netwerk organisaties, academici en experts rond dak- enthuisloosheid bij kinderen en
jongeren samen. Met de inbreng van deze actoren maken we dak- en thuisloosheid bij kinderen en jongeren
zichtbaar. We dragen bij aan het verzamelen en delen van ervaring, kennis en goede praktijken onder onze leden. We
ontwikkelen en versterken een gedragen visie binnen en buiten het eigen netwerk. Vanuit het netwerk sensibiliseren
we zowel politieke spelers als het brede publiek met analyses, onderzoek, getuigenissen en verhalen. Zo dringen we
actiegericht aan op maatschappelijke veranderprocessen, die zorgen voor een juiste opvang en begeleiding van dak-
en thuisloze kinderen en jongeren. Het netwerk bestaat uit een stuurgroep die vier keer per jaar samenkomt. We sturen
daarnaast een driemaandelijkse nieuwsbrief uit per mail aan een ruimer netwerk. Zo willen we een ruimere groep
bereiken met een selectie interessante prikkels uit het werkveld, het beleid en/of de onderzoekswereld. Waarom? Alle
kinderen en jongeren hebben recht op een menswaardige woning. Wat? Het netwerk brengt organisaties, academici
en experten zo’n 4 keer per jaar samen rond dak- en thuisloosheid bij kinderen en jongeren. Met de inbreng van
deze actoren maken we dak- en thuisloosheid bij kinderen en jongeren zichtbaar. Hoe? We dragen bij aan het
verzamelen en delen van ervaring, kennis en goede praktijken onder onze leden. We ontwikkelen en versterken
een gedragen visie binnen en buiten het eigen netwerk. Vanuit het netwerk sensibiliseren we zowel politieke spelers
als het brede publiek met analyses, onderzoek, getuigenissen en verhalen. Zo dringen we actiegericht aan op
maatschappelijke veranderprocessen, die zorgen voor een juiste opvang en begeleiding van dak- en thuisloze
- Radio Beton ® politiserend werken
o Radio Beton is de spreekbuis van onze jongeren. Het is de plek waar ze letterlijk de micro onder de neus krijgen
en zo het woord nemen. Radio Beton bestaat sinds 2020 en had al verschillende gedaantes. Oorspronkelijk begon
het als webradio die elke vrijdagavond uitzond op de werking. Nadien hervelde de radio naar een reizende podcast als
onderdeel van De Warmste Week en gingen we in 2022 langs verschillende voorzieningen om er te praten met jongeren
over ‘Jezelf kunnen zijn’. Tussendoor maakten de DJ’s en presentatoren van Radio Beton hun passage op verschillende
muziekfestivals, betogingenen andere activiteiten. Vandaag is Radio Beton een verzamelnaam voor al dit. Nog steeds
maken jongeren maandelijks radio voor elkaar en worden ze uitgenodigd om met een micro te spreken of draaien
o De signalen van verschillende jongeren en de structurele zaken waar ze op botsen worden
gebundeld. Door te werken aan de hand vaan een radio kan een divers publiek bereikt worden
- De film geeft een stem aan dak- en thuisloze jongeren, waardoor kijkers een beter begrip krijgen van de
uitdagingen waarmee ze worden geconfronteerd. Persoonlijke verhalen te delen kan de publieke opinie
en beleidsmakers beïnvloeden om meer aandacht te besteden aan dit probleem ® beleidsbeïnvloeding
De film die de organisatie betonnen jeugd maakte is een voorbeeld van politiserend werken. Ze doen aan politiek
van het onmogelijke en denken dus niet binnen de huidige beleidskaders. Aan de hand van deze film brachten
de medewerkers de stem van de dak en thuisloze jeugd naar voor. Ze maakten deze film om een politiek debat
aan te wakkeren. Hier zijn de jongeren mede-eigenaar van het politieke proces. Deze film is een signaal naar het
beleid om problematiek aan te kaarten. Deze organisatie doet ook aan prefiguratie politiek. Ze bedenken wat het
meest wenselijk zou zijn voor de jongeren van betonnen jeugd. Bijkomend gaan ze voorbij aan ind. schuldmodel.
De structurele drempels worden zichtbaar, zoals vb. dat HV voor daklozen enkel afgestemd is op volw.
,Welke sporen van depolitisering herken je in het MA en pol debat over jongeren en dak- en thuisloosheid?
- Depolitisering = politieke dimensie van problemen/thema’s wegnemen ® ind, instru, deplisiter
- Individualisering van het probleem: in plaats van dak- en thuisloosheid te zien als een structureel
probleem, wordt het vaak geïndividualiseerd. Hier ligt de nadruk op persoonlijke verantwoordelijkheid en
keuzes in plaats van op de bredere sociale en economische factoren
o Voorbeelden van persoonlijke verantwoordelijkheid:
§ Falen op school of werk: geloven dat de dak- en thuislozen hun kansen op school niet
hebben benut door bijvoorbeeld veel te spijbelen, school vroegtijdig te verlaten…
waardoro ze verantwoordelijk worden gezien voor hun eigen situatie. Gebrek aan
onderwijs en diploma = gebrek aan deftige werkmogelijkheden = gebrek aan financiëel
inkomen = moeilijk om een deftige woning te betalen.
§ Verslaving aan alcohol en drugs: dak- en thuisloosheid worden vaak toegeschreven aan
verslaving aan drugs of alcohol, waarbij wordt gesteld dat individuen verantwoordelijk
zijn voor hun eigen gedrag en de gevolgen daarvan. Ze geloven dat ze hun geld ‘verspillen’
aan drank en drugs.
o Voorbeelden bredere sociale en economische factoren:
§ Woningnood en gebrek aan betaalbare huisvestiging: een tekort aan betaalbare
huisvestiging, stijgende huurprijzen en ontoereikende sociale woningen kunnen jongeren
in een situatie van dak- en thuisloosheid duwen, los van hun individuele keuzes.
§ Economische ongelijkheid en werkgelegenheid: gebrek aan werkgelegenheid, lage lonen
en onstabiele banen maken jongeren kwetsbaar voor dak- en thuisloosheid. Zelf als ze
hun best doen om te werken en hun opleiding grondig af te ronden.
§ Familiale problemen en huiselijk geweld: familiale conflicten, huiselijk geweld,
verwaarlozing, misbruik… kunnen jongeren dwingen om het huis te verlaten en dakloos
te worden, ongeacht hun eigen gedrag. Soms is de situatie thuis zo erg, dat jongeren dit
niet meer kunnen volhouden en liever op straat zouen wonen.
- Marginalisatie van stemmen van dak- en thuisloze jongeren zelf: Als het debat wordt gedomineerd door
beleidsmakers of experts, worden de stemmen en ervaringen van dak- en thuisloze jongeren zelf vaak
genegeerd, wat de politieke dimensie van het probleem verder verdoezelt.
- Instrumentalisering: sociaal werkers als louter uitvoerders van het beleid, zonder dat ze zelf een politiek
standpunt moeten innemen. Bijvoorbeeld: sociaal werkers worden belast met het verstrekken van
tijdelijke oplossingen, zoals bijvoorbeeld noodopvangen, zonder de mogelijkheid om structurele
problemen zoals het gebrek aan betaalbare huisvestiging te benoemen. Ze zijn technisch uitvoerders van
het beleid, in plaats van actoren die politieke verandering kunnen bevorderen.
- Neoliberalisme: Bij het neoliberalisme worden oplossingen gezocht vanuit marktlogica’s. een voorbeeld
is dat beleidsvoorstellen zich voornamelijk richten op het bevorderen van publiek-private
partnerschappen om huisvestiging te bieden, waarbij de nadruk ligt op het stimuleren van particuliere
ontwikkelaars in de bouw van betaalbare woningen. Dit in plaats van het vergroten van publieke
investeringen in sociale huisvestiging of aanpakken van structruele oorzaken als inkomensongelijkheid.
Dakloze kinderen en jongeren krijgen vaak de individuele schuld voor hun situatie toegeschreven door de
maatschappij. Hier zit ook het meritocratische gedachtengoed verscholen Het idee dat ze ‘maar werk moeten
zoeken’ of naar school gaan leeft sterk in het maatschappelijke en politieke debat. Hier zien we dus het
individueel schuldmodel terug. Zo wordt er voorbij gegaan aan de structurele dementie van de problematiek. Het
brede woonbeleid, discriminatie, de impact op sociale voorzieningen en op tal van andere levensdomeinen. Ook
zien we terug in de brede thuis en daklozen problematiek dat er steeds meer beroep wordt gedaan op de private
organisaties. Zo hebben bedrijven dak en thuislozen opgevangen. En de instrumentalisering van het sociaal werk
is een derde vorm van depolitisering. Hier worden de sociaal werkers ingezet als uitvoerders van het beleid, met
als doel de problematiek op te lossen.
, Op welke manier(en) werken jeugdwerkers van Betonne Jeugd politiserend?
Betonne Jeugd is een jeugdwerking in Antwerpen. Sinds 2003 begeleiden en ondersteunen ze jongeren in
Vlaanderen, jongeren in moeilijke situaties bijvoorbeeld door armoede, LGBTQ+, leven in een instelling… Ze
staan bekend om hun politiserende aanpak, wat betekent dat ze jongeren aanmoedigen om kritisch na te denken
over maatschappelijke kwesties en zich bewust te worden van hun politieke omgeving.
- Betonnen jeugd moedigt jongeren aan om hun meningen te uiten en deel te nemen aan discussies en
debatten over onderwerpen die hen aangaan. Dit kan gaan over buurtontwikkeling, maar ook over
bredere kwesties zoals sociale rechtvaardigheid en klimaatverandering
- Betonnen jeugd werkt vanuit ‘structureel werk’. Het doel hiervan is om sociale ongelijkheid te bestrijden
en jongeren die onderdrukt zijn de emanciperen. Ze gaan de strijd aan tegen structureel armoede.
- De jeugdwerkers helpen jongeren bij het organiseren van gemeenschapsinitiatieven en acties om
verandering teweeg te brengen in hun omgeving. Dit kan gaan over het vormen van jongerenraden, het
organiseren van protesten…
- Betonnen jeugd wil alle jongeren empoweren om hun stem te laten horen en invloed uit te oefenen op de
besluitvorming die hun leven beïnvloed. Door jongeren zelfvertrouwen te geven, kunnen jeugdwerkers
ertoe meehelpen om jongeren tot actieve en betrokken burgers te laten groeien.
- De film ‘Home Street Home’
o Wil bewustwording creëren ® de film toont de moeilijkheden waarmee dakloze jongeren te
maken krijgen vb. huisvestiging, werkgelegenheid, vooroordelen… Door dit aan te kaarten helpt
de film om mensen bewust te maken van de bredere MA problemen van dakloosheid
o De film kan dienen al startpunt voor jongeren om in actie te komen tegen dakloosheid.
Leg uit op welke manier Betonne Jeugd aan prefiguratieve politiek doet (of zou kunnen doen).
- Prefiguratieve politiek = het kunnen verbeelden van een andere/menswaardigere samenleving
- Betonnen jeugd zou educatieve programmas en bewustwordingscampagnes kunnen ontwikkelen en
uitvoeren. Op deze manier worden jongeren (en de bredere gemeenschap) geïnformeerd over
alternatieve maniere van handelen en denken, die kan leiden tot een meer rechtvaardigere en
inclusievere samenleving waar alle jongeren een dak boven hun hoofd hebben.
- Betonnen jegud gaat jongeren steeds aanmoedigen om actie te ondernemen om een sociale verandering
teweeg te brengen. Dit door bijvoorbeeld protesten, acties of demonstraties waar jongeren zelf hun
krachten bundelen om de samenleving te verbeteren (in plaats van te wachten op verandering van bovenaf)
- Betonnen jeugd is georganiseerd vanuit een horizontale machtsverhouding (in tegenstelling tot
traditionele hiërarchische structureln). Dit betekend iedereen een gelijke inspraak heeft bij het nemen
van besluiten, wat de waarden van gelijkheid vergroot. Dit kan dienen als een vb. voor hoe anders kan.
Prefiguratieve politiek is het zich verbeelden, voorstellen van een meer rechtvaardige samenleving. Dit is een
manier om aan politiserend werk te doen. Bij het verbeelden van een alternatieve, meer rechtvaardige
samenleving gaat men dit ook zelf doen. Men gaat niet wachten tot een bepaalde politicus overtuigd is. Ze
bedenken wat het meest wenselijk zou zijn voor de jongeren van betonnen jeugd. Zo willen ze een federale
automatische rechtentoekenning met een goede begeleiding die dit samen met de jongeren stap voor stap doet.
Ook wil deze organisatie dringend een andere minister van wonen. Tijdens het nagesprek en de video gaven de
medewerkers aan dat de sociale huisvestiging uitgehold is en dat deze meer kwaliteit moet zijn met een hogere
toegankelijkheid. Ook moeten de wachtlijsten weggewerkt worden en jongeren hun stem gehoord worden.
Sensibiliseren van de maatschappij rond deze problematiek is essentieel. Betonnen jeugd creëert een ruimte die
voor jongeren als een warm thuis kan zijn. Waar jongeren gehoord worden en een gelijkwaardige stem hebben.
Hier beslissen ze samen over de werking (weekend). Deze ruimte fungeert als een miniatuur samenleving. Aan
de hand van vormingen wil de organisatie de problematiek sensibiliseren en de blik van vb. onderwijs verbreden.
