5
GRONDSLAGEN VAN HET STRAFRECHT
THEMA 1 RECHT EN RECHTSWETENSCHAP
1 INLEIDING
.
Recht = alomtegenwoordig overal aanwezig
Recht = complex gegeven moeilijk te omschrijven in eigen terminologie
Opvattingen verschillen van mens tot mens + van land tot land
MAAR
• definitie nuttig?
o Ja, enkel juridisch probleem behoeft juridische ‘oplossing’
• Definitie mogelijk?
o Nooit volledig sluitend maar wel enkele essentialia 1
ENGE DEFINITIE
Recht = rechtsregels op maatschappelijk aanvaardbare manier problemen “oplossen”
Bv. Schadevergoeding / sanctie
Afdwingbare normen o
Via overheid
= geweldmonopolie:
• zorgt ervoor dat men zichzelf geen recht mag verschaffen
• in de loop van de geschiedenis is de overheid de enige die geweld mag gebruiken -> om
onrecht recht te zetten
>< niet-afdwingbare normen bv. Normen van goed fatsoen of morele standaarden
MAAR zorgt voor discussie
Bv. Wanneer jongen geslagen wordt omdat hij boer aan tafel laat rechtsregel/gedragsregel??
DUS onderscheid:
Rechtsregels: afdwingbaarheid gaat uit van bevoegde overheid
Sanctie-vrijwillig =
Rechtsregel wordt grotendeel gerespecteerd ‘omdat het zo hoort’ NIET door de opgelegde juridische sanctie
Dwang komt zeer weinig aan bod
1 Belangrijke kenmerken
, lOMoARcPSD|11439016
5
BREDE DEFINITIE
Recht = jargon, methode, geheel van instellingen
Juridisch probleem: Stromae vergeet afspraak om op te treden in de Vooruit terwijl 100en kaartjes zijn
verkocht
Geen juridisch probleem: je vergeet de afspraak om bij je moeder langs te gaan
Voor juridisch probleem juridische “oplossing”
“oplossing” tussen aanhalingstekens omdat het recht er niet voor kan zorgen dat Stromae nog komt MAAR kan
wel ervoor zorgen dat hij een financiële schadevergoeding moet betalen o = essentiële beperking van het
recht
o Juridische “oplossing” is meestal financiële oplossing
We spreken over recht van zodra aan de meeste van volgende kenmerken is voldaan
A | EEN RATIONEEL OPGEBOUWD GEHEEL
Recht = samenstellende deeltjes die op een logische manier met elkaar verbonden zijn
Dus: zaak van de rede
MAAR recht is niet harteloos
Toename van de aandacht voor de voelende mens in het recht
Bv. De belangen van een kind + recht om gehoord te worden in familiezaken
Praktijk recht voelende mens
Theorie recht logische of rationele bezigheid
TERMINOLOGIE
Elke term specifieke betekenis vastgelegd door
• Wet
• Of rechtspraak
• Of rechtsleer
• Of gewoonte
Juristen gebruiken jargon2 dat strikter is dan gewoon taalgebruik
2 Een jargon is het taalgebruik binnen een vakgebied of een groep mensen
, lOMoARcPSD|11439016
5
Bv. “belastingen ontduiken is een misdaad”
FOUT misdrijf = een handeling die strafbaar is:
• Misdaad = zwaarste misdrijf bv. Moord, brandstichting
• Wanbedrijf = bv. Diefstal, slagen en verwondingen
• Overtreding = bv. Verkeersovertreding
Juridische terminologie = genormeerd
Bv. Verboden voor voertuigen om stil te staan op plaats waar het gevaarlijk is voor andere weggebruikers
“stilstaan” = niet langer stilstaan dan nodig is voor in- of uitstappen of in- of uitladen
Juridische taal = vak- en volkstaal
• Sommige termen zelfde als in dagdagelijks taalgebruik
• Soms specifieke betekenis die afwijkt van wat in gewone omgang wordt verstaan
• Soms woorden die buiten juridische context geen zin hebben o Door noodzaak op wetenschappelijk
niveau toepassingsgebieden en definities te kunnen omschrijven en menselijke situaties te kunnen
bekijken en beoordelen op basis van feiten, met het oog op analyse
o Om een afstand te creëren
C | DE BEDOELING VAN HET RECHT IS DE MAATSCHAPPIJ TE ORDENEN
Recht = middel om de maatschappelijke orde te regelen, te herstellen
In principe waardeneutraal, maar wordt ingezet door de politiek om beleid af te dwingen
Maar toepassing en omzetting van rechtregels = techniek
Toch: juristen niet pure technici
o Bij bijna elke rechtstoepassing en bij bijna elke geschillenbeslechting
Persoonlijke inbreng jurist = waardekeuze
Discussie regulering – deregulering:
Overheid te ver gegaan in wil om alles wettelijk te regelen?
D | WAARAAN VAN OVERHEIDSWEGE SANCTIES KLEVEN
Norm = rechtsnorm ALS er een sanctie aan verbonden is
Sanctie = algemene term verschillende soorten sancties
Bv. Misdrijven worden gesanctioneerd door een straf bv. boete, gevangenisstraf
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Anoniem12345678. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,16. Je zit daarna nergens aan vast.