Samenvatting
Samenvatting Basisbegrippen taalkunde - Morfologie en Syntaxis
- Instelling
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Morfologie en syntaxis samenvatting
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 97 pagina's
Voorbeeld 4 van de 97 pagina's
In winkelwagenGekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Morfologie en syntaxisHoofdstuk 1: De structuur van woorden en zinnen
1.1 Lineariteit versus hiërarchie
Taal produceren + waarnemen = lineair (zin opschrijven/lezen = van links naar rechts); ook bij
uitspreken = chronologische volgorde
De man ziet een kat.
➔ Lineariteit = na elkaar woorden uitspreken
➔ Hiërarchie = sommige woorden horen nauwer bij elkaar (bv. 'de' en 'man' = nauwer dan
'man' en 'ziet')
• Weergegeven door boomstructuur: (p.24)
• Werkwoord samengenomen met 'een kat', waarom? Zie p.25
Recursiviteit = verwijst naar situatie waarbij uitkomst bepaald proces opnieuw als input voor zelfde
proces gebruikt
Ook woorden hiërarchisch opgebouwd:
1) Badhanddoek:
➔ Hiëarchie: band tussen hand en doek is sterkere band dan tussen bad en hand
2) Krant:
➔ Lineariteit = 5 klanken na elkaar
➔ Hiërarchie = boomstructuur (zie fonetiek en fonologie, laatste hoofdstuk)
1.2 Hoofdigheid
Niet alle groepjes evenwaardig:
[Erg oude mannen met baarden] zingen een lied
➔ [Erg oude mannen met baarden]: niet alle woorden even belangrijk; zit vervat in nomen
'mannen'; 'erg oude' en 'met baarden' = optionele, overbodige info over nomen; kan
vervangen worden door 'mannen'
o 'Mannen' = kern/hoofd
o Ander woorden = bepalingen
o 'erg oude' = voorbepaling
o 'met baarden' = nabepaling
o [] = nominale constituent
Nominale constituent = NP
Adjectivale constituent = AP
Hoofdigheid/endocentriciteit = relatie tussen woordgroep en hoofd
➔ Elke woordgroep bevat hoofd dat eigenschappen woordgroep bepaalt
➔ Elk woord = hoofd woordgroep waarvan het eigenschappen bepaalt
'erg' in 'erg oude' = ook woordgroep = adverbiale constituent (AdvP) zonder voor-/nabepalingen
PP = voorzetselconstituenten
DP = determiner Phrase = lidwoorden en aanwijzende voornaamwoorden
1
,Melkchocolade: soort van chocolade/ niet van melk → chocolade bepaalt betekenis geheel
➔ Chocolade = hoofd
➔ Melk = bepaling
Hoofd bij morfeem = aan rechterkant = rechterhandhoofdregel
Genus: onderscheid tussen de- en het-woorden
➔ Genus rechterlid bepaalt genus geheel
o [ [zak]de [geld]het ]het
Rechterdeel: 2 verschillende meervouden; combinatie weerspiegelt onderscheid
o [ [nacht]en [portier]s ]s (personen)
o [ [auto]s [portier]en ]en (voorwerp)(deuren)
2
,1.3 Het principe van compositionaliteit
Bepalingen woord dragen bij tot uiteindelijke betekenis.
Compositionaliteit: bepalingen + rechterhandhoofdregel bepalen mee betekenis geheel
Compositionaliteit op morfologie: betekenis morfologisch complex woord komt tot stand door:
➔ Betekenissen van morfemen van woord (betekenis van de individuele bouwstenen)
➔ Manier waarop morfemen zijn samengevoegd (volgorde)(melkchocolade vs. Chocolademelk)
Compositionaliteit op syntaxis: betekenis van woordgroep/zin komt tot stand door:
➔ Betekenissen van woorden in woordgroep/zin
➔ Manier waarop woorden zijn samengevoegd
de man met de ballon de ballon met de man
➔ Hoofd = man ➔ Hoofd: ballon
➔ Met = relatie ballon en man ➔ Met de man:
➔ De = specifieke man ➔ de ballon met de afbeelding van de man
Compositionaliteit algemeen: betekenis complexe uitdrukking komt tot stand op basis van:
➔ Betekenissen van samenstellende delen van uitdrukking
➔ Manier waarop samenvoeging delen
➔ uiteraard niet van toepassing op woordniveau (letters wisselen) (krant is niet de combinatie van
de betekenis van kr en de betekenis van ant)
Betekenissen zijn gemotiveerd: uit vorm woorden + constituenten iets concluderen over betekenis
Uitzonderingen: de aap komt uit de mouw (vaste volgorde van woorden)
➔ Betekenis aap/mouw komt niet terug in (“nu worden de problemen duidelijk”)
= arbitraire betekenissen
= idiomatische uitdrukkingen
Droogstoppel:
➔ betekenis “saai persoon” is niet meer berekenbaar aan de hand van de bouwstenen droog en
stoppel.
1.4 Structurele ambiguïteit
Structurele ambiguïteit: niet zien dat er sprake is van 2 verschillende hiërarchische structuren
Ik kijk naar de bank
➔ lexicale ambiguïteit (dubbelzinnigheid op de woordbetekenis van ‘bank’)
Ik zie de man met de verrekijker
➔ 2 verschillende betekenissen: de man en verrekijker horen samen; de spreker en verrekijker
horen samen
➔ 2 boomstructuren maken dit duidelijk p.35-36
➔ Alle woorden dezelfde betekenis in beide interpretaties
3
, 1.5 Valentie en subcategorisatie
Valentie: combinatievereisten uit betekenis van woord
➔ Belangrijk bij zinsontleding
➔ = plaatsigheid
VALENTIE VOORBEELD
Eenplaatsig (1 participant) Slapen, verdwijnen
Tweeplaatsig (2 participanten) Vermoorden, verwoesten, streven (naar), hopen (op)
Drieplaatsig (3 participanten) Geven, vertellen, belasten (met), beschuldigen (van)
Andere beperking aan omgeving.
Luisteren/horen: beide zelfde valentie (tweeplaatsig), verschillende zinsbouw = luisteren naar, horen
➔ Subcategorisatie
➔ Horen = NP = noun phrase = horen de muziek
➔ Luisteren = PP = prepositional phrase = luisteren naar de muziek
Valentie: morfologisch complex woord bevat werkwoord
➔ Haaruitval: uitvallen = eenplaatsig
➔ zijn haar valt uit → participant valentie is morfeem (haar)
Subcategorisatie binnen morfologie
➔ Drukte → adjectief = druk, suffix = te
➔ Suffix = vereisten → nooit gecombineerd met nomina
➔ Suffix-te = gesubcategoriseerd voor adjectieven en in beperkte maten werkwoorden
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper studentLogoAudio. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 85443 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen