Gerechtelijk Recht
LES 1 12/02/2024
Inleiding:
Wat is gerechtelijk recht= het geheel van rechtsregels die betrekking hebben op de effectuering
van de materieelrechtelijke aanspraken van de rechtssubjecten.
Essentie van het gerechtelijk recht is samengevat in artikel 6 EVRM. (het recht op een eerlijk
proces, hier is heel veel rechtspraak over)
Bijv.: Bart de Pauw, samenwerking met VRT werden onmiddellijk stop gezet door klachten van
ongewenste intimiteiten met vrouwelijke actrices. Hij vermeld dat hij ,zijn bedrijf en zijn gezin
door de buitenproportionele gevolgen schade hebben geleden en eist hiervoor een
schadevergoeding. (dia 3)
2 standpunten, wat kan je doen met zo’n conflict.
Stap 1. Onderhandelen van de partijen.
Stap 2. Onderhandelingen lopen slecht, door onafhankelijke en neutrale derden te betrekken
zo poging tot onderhandelingen soepeler te doen verlopen.
Stap 3. Rechter vragen om een verzoening mogelijk te maken.
Wat moet je doen om een zaak bij een rechtbank in te lijden?
Je moet formeel een ingebrekestelling opstellen, waarin je uw standpunt verwoord. Vaak ook met
een aangetekende brief (vb: Bart de Pauw) . Tegenpartij reageert hierop en betwist deze
ingebrekestelling (vb: de VRT). De gerechtsdeurwaarder zal een akte/ dagvaardingsexploot
overhandigen aan (vb: de VRT). Het probleem hierin dat de VRT, een fictief persoon is het is een
rechtspersoon/ de bestuurders zullen onwaarschijnlijk op de zetel van de VRT plaatsvinden.
Daarom kan je deze aan de aangestelde overhandigen. We spreken als rechter de
ondernemingsrechtbank aan ( doordat VRT een onderneming is) ook de correctionele rechtbank,
die onderdeel is van de rechtbank van eerste aanleg (voorwaardelijke vorm van bevoegdheid, kan
van alle rechters kennis nemen, zelfs wnr het geschil behoort tot het bijzonder bevoegdheid van
een andere rechtbank). In deze situatie ligt de voorkeur bij de ondernemingsrechtbank.
Voor welke ondernemingsrechtbank moet de VRT verschijnen? De algemene regel, de eiser moet
zich verplaatsen en moet zich zo weinig mogelijk last brengen aan de verweerder. Dus de
rechtbank bij de plaats van de verweerder. ( vb: ondernemingsrechtbank te Brussel, want
hoofdzetel VRT ligt in Brussel).
Wat bedoelt men met een conclusie nemen: elke partij zal hierin hun standpunten uitleggen, en
wat ze eisen van de tegenpartijen en op welk juridisch verhaal dit is gebaseerd.
( de verweerder heeft laatste woord)
Verschil tussen rechtsmacht en bevoegdheid: terwijl de rechtsmacht aangeeft dat de rechtbank of
het hof in het algemeen zaken kan behandelen, bepaalt de bevoegdheid welke specifieke zaken ze
1
,mogen
behandelen binnen dat algemene kader.
De hiërarchie en samenstelling van de rechtbanken en de Hoven. ( bij foto)
Stel: bij hof van eerste aanleg beslissen ze dat Bart de Pauw geen schadevergoeding krijgt en een
morele schadevergoeding aan de VRT moet betalen. Deze kan hiertegen iets doen en stapt naar
het Hof van Beroep. Stel deze beslist dat Bart de Pauw maximaal de helft van de gevraagde
schadevergoeding kan verkrijgen. Hiertegen kan de VRT nog iets doen, deze kan nr het Hof van
Cassatie gaan ( hier wordt de zaak niet van a-z herbekeken)
Stel: VRT zegt, ik ben niet akkoord ik betaal niet wat moet je dan doen? Dan kan er een bevel van
uitvoering en een gerechtsdeurwaarder bij betrokken worden. Dan moet de VRT dit bedrag
betalen anders kunnen er gerechtelijke gevolgen ontstaan.
2
,Het laatste aspect de gedwongen uitvoering, doordat er beslag wordt gelegd op de roerende en
onroerende goederen van de VRT.
( kijk zelfgemaakte schema’s in groen boekje)
Betekenis kennen van volgende begrippen:
- Proces: Het is als een spelregelboek voor de rechtbank. Het vertelt hoe mensen die ruzie
hebben met elkaar kunnen proberen het op te lossen.
- Rechtsvordering van de rechtssubjecten: Dit betekent simpelweg dat mensen het recht
hebben om naar de rechtbank te gaan als ze een probleem hebben dat ze niet zelf kunnen
oplossen.
- Rechtsmacht: Dit is de speciale autoriteit van een rechtbank om een zaak te behandelen en
erover te beslissen. Het is als de "bevoegdheid" van de rechtbank.
- Het geschil: Een ruzie of probleem waarover de rechtbank moet beslissen. Het is waar de hele
zaak om draait.
- Het geding: Dit is de hele juridische procedure, vanaf het moment dat iemand naar de
rechtbank stapt tot aan de uitspraak van de rechter. Het is als een film waarin alle
gebeurtenissen rondom de zaak worden getoond.
Verschil tussen een geding en een geschil: een geschil is het conflict zelf, terwijl een geding het
formele juridische proces is om dat geschil op te lossen.
Titel I. : Wezen en functie van het gerechtelijk recht
Hoofdstuk 1. Begripsomschrijving
1. Verbod op Eigenrichting:
Eigenrichting, het nemen van het recht in eigen handen zonder tussenkomst van de
overheid, is verboden in een rechtstaat. Dit geldt als een algemeen rechtsbeginsel.
Hierdoor zal wie zijn subjectieve of materiele rechten daadwerkelijk wil realiseren,
noodgedwongen een beroep moeten doen op de rechter. Niemand mag het recht in
eigen handen nemen en zonder overheidshulp met eigen machtsmiddelen een
vermeende civiele aanspraak afdwingen
2. Toegang tot Gerechtigheid:
De overheid moet daarom ervoor zorgen dat burgers effectief toegang hebben tot het
gerecht om hun civiele rechten of aanspraken te realiseren. Er wordt dan een goed
functionerend rechtssysteem verwacht. Die een snelle, betaalbare en nauwkeurige
rechtspleging mogelijk maakt.
3. Definitie van Gerechtelijk Recht:
Gerechtelijk recht is het geheel van rechtsregels die betrekking hebben op de
effectuering van de materieelrechtelijke aanspraken van de rechtssubjecten.
Gerechtelijk recht omvat alle rechtsregels die betrekking hebben op de effectuering
van de materieelrechtelijke aanspraken van rechtssubjecten. Het is meer dan alleen
procesrecht dus het omvat niet alleen regels inzake het geschil en het geding, maar
omvat ook regels met betrekking tot de rechtsvorderingen van de rechtssubjecten, de
rechtelijke organisatie, de rechtsmacht, de bevoegdheid van rechtbanken en hoven en
het executierecht.
3
, 4. Nauwe Band met Materieel Recht:
Er bestaat een nauwe band tussen het gerechtelijk recht en het materieel recht,
waarbij gerechtelijk recht dient om materiële aanspraken van de rechtszoekenden te
realiseren. Het gerechtelijk recht dat ter zake als formeel recht enkel een dienende
functie vervuld zonder hierbij zijn autonomie prijs te geven. Op te merken valt dat de
benaming ‘gerechtelijk privaatrecht’ misleidend is, het is niet beperkt tot
privaatrechtelijke zaken ( het is ruimer, overstijgt het privaatrecht). Het geldt als het
gemeen recht inzake de rechtspleging in het burgerlijk, handels- , sociaal-, straf-,
tucht-, administratief- en fiscaal recht ( Art. 2 Ger.W.)
5. Reflectie van Maatschappelijke Evoluties:
Het gerechtelijk recht weerspiegeld de samenleving , er is een interactie tussen het
politieke gekleurde landschappelijk gebeuren en het gerechtelijk apparaat.
Maatschappelijke evoluties vinden hun weerslag in het gerechtelijk recht en leiden
vaak tot innovaties. Ze beïnvloeden grotendeels de organisatie van het gerecht en
bepalen algemene grondslagen van een behoorlijk proces. De secularisatie van de
samenleving is een treffend voorbeeld. Het is een belangrijk beleidsinstrument voor de
overheid om het vertrouwen van de burger in justitie te behouden of te herstellen.
Hoofdstuk 2. Bronnen
Waar vind je nu de regels van gerechtelijk recht terug?
§1 Grondwet
De Belgische GW bevat een aantal procedurele kwaliteitseisen en grondrechten.
art. 13 GW: recht op toegang tot de rechter (is de tegenhanger van het verbod op
eigenrichting)
art. 23, 2° GW: recht op juridische bijstand (1 van de sociale grondrechten die ons
aanbelangd), er bestaat een systeem waarbij de staat uw procedurekosten zal
dragen en de advocaat die je nodig hebt eventueel zal vergoeden.
art. 40, GW: rechterlijke macht omschrijft (ligt bij hoven en rechtbanken) 144-159
GW :Die legt een aantal basisprincipes vast, vb een onafhankelijke rechter
§2 Verdragsrecht en recht van de Europese Unie
Ook een aantal internationale verdragen bevatten kwaliteitsvereisten inzake het
gerechtelijk recht en algemene beginselen van behoorlijke rechtspraak vooral artikel 6
EVRM en artikel 14 BUPO-Verdrag zijn hierbij van doorslaggevend belang.
Daarnaast worden grensoverschrijdende geschillen (dus wnr mensen uit verschillende
landen ruzie hebben) doorgaans beslecht op grond van internationaalrechtelijke
normen ( ze moeten kijken nr de regels die wereldwijd gelden). Deze normen
omvatten regels over onder meer de internationale rechtsmacht van rechtscolleges
(rechtbanken over de grenzen heen) , procedures voor het betekenen en kennisgeven
van gerechtelijke en buitengerechtelijke documenten, de bewijslevering en de
justitiële samenwerking (juridische samenwerking tussen landen). Europese
4
