Doelgroep van geestelijke gezondheidszorg (GGZ) = ELKE BURGER
GESCHIEDENIS:
‣ Jaren 1200:
o Theorie van de ‘krankzinnigen’
o Richting van de dolhuizen: mensen zaten vastgeketend aan een ketting opgesloten
o Zat niet onder ‘welzijn’, maar wel onder ‘justitie’
o Visie: beschouwd als criminelen → aanvankelijk opgesloten in de gevangenis
→ opstand van de gevangenen omdat ze schrik hadden dat zij ook mentaal ziek
zouden worden → verplaatst naar de dolhuizen
o Geen menselijke waarde: kregen enkel een stukje stro op om te slapen
o Burgers konden uitstapjes doen naar de dolhuizen om de ‘mentaal zieken’ te
bezichtigen
o Eerste dolhuis = Gent
‣ 5 eeuwen lang geen verandering
‣ 16e eeuw: aantal belangrijke figuren die verandering willen
o William Battie (1703 – 1776): pleit voor medische behandeling
o Vincenzo Chiarugi (1759 – 1820): pleit naast een medische behandeling ook voor een
psychologische behandeling → aanmoediging, muziek laten luisteren
o Philippe Pinel (1745 – 1826):
▪ Pleit voor het verdwijnen van de fysieke ketting (MAAR: hij vervangt ze door
dwangbuizen.. → introductie van de dwangbuizen in geestelijke
gezonheidscentra!!)
▪ Stelt zich de vraag: “Hoe komt het dat mensen mentale problemen hebben?”
→ zoekt oorzaken in de omgeving = context (stress, erfelijkheid, …)
▪ Verdere vermenselijking van de behandeling → zinvolle tijdsbesteding, betere
therapie, …
o Eerste psychiatrisch centrum in België = Gent (2e psychiatrisch centrum in Europa)
→ Joseph Guislain (1797 – 1860) en Jozef Triest (1760 – 1836)
‣ Eind 18e eeuw: ontstaan van de psychiatrie
3 belangrijke perioden in de geschiedenis van België:
Tot 1950 ‧ Asielen
‧ Valt onder het bewind van Ministerie van Justitie
‧ Ver van steden en dorpen → bescherming van de burgers binnen de stadskern
‧ Focus op controle i.p.v. behandeling
‧ Behandeling was louter medisch
1950 – 1999 ‧ Afbouw van de asielen
‧ Valt onder het Ministerie van Volksgezondheid
‧ Focus op medische controle en sociale rehabilitatie
‧ Eind 1980: patiëntenverenigingen → grote sprong in het denkkader over
mensen met een psychische kwetsbaarheid
o Werken op inspraak, ondersteuning en betrokkenheid van patiënten
zelf én hun families
‧ 1989: het Rapport Groot
o 1990: De eerste reconversie: aanbodsgericht kijken en doelgroepen
centraal stellen → meer specialisatie op vlak van doelgroepen
o 1999: De tweede reconversie: afbouw van residentiële voorzieningen
+ meer ambulante voorzieningen
21e eeuw ‧ Centraliseren van ambulante werkingen
‧ Vermaatschappelijking van de zorg – art. 107
‧ Aanpak van vergeten deelwerkingen
o Jeugdpsychiatrie
o Internering
o Wachtlijsten
VISIES OP GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG:
3 verklaringsmodellen:
1) Biologisch / medisch model
o Psychische kwetsbaarheid als ‘ziekte’
o Inzetten op medicijnen en lichamelijke therapie (vb. elektroshocks, lobotomie, …)
2) Psychologisch model
o Freud
o Kijken naar gevoelswereld, driften, persoonlijkheidskenmerken
3) Sociaal model
o Antipsychiatrie beweging
o Welke rol speelt de druk van de samenleving, maatschappelijke en persoonlijke
leefomstandigheden, belang van sociale verbondenheid
o Sociale invloeden
o Meer op meso en macro niveau
Vandaag: combinatie van de verschillende modellen → bio/medisch – psycho – sociaal model
DEFINIËRING:
Gezondheid = het vermogen om zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van
de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven (WHO)
‣ Focus op de veerkracht van mensen
‣ Heel holistische visie
Psychische kwetsbaarheid kunnen opgedeeld worden in 2 categorieën:
Psychische problemen / klachten Psychische stoornis
‧ Verandering in denken en/of voelen en/of ‧ Klachten die ernstiger worden en langdurig
gedrag en/of relaties aanwezig zijn
‧ Hinderen een persoon in het dagelijks leven ‧ Negatieve effecten op het functioneren op
‧ Wordt als ongewenst ervaren door de verschillende levensdomeinen
omgeving ‧ Sociale rollen staan zwaar onder druk
‧ IEDEREEN heeft psychische klachten of ‧ Staan in een psychiatrisch
angstige gevoelens (iedereen valt onder deze classificatiesysteem (je kan pas van een
categorie!) ‘psychische stoornis’ spreken als ze
opgenomen staat in het
classificatiesysteem!)
Diagnose:
‣ Het beschrijven van de klachten en symptomen
‣ Onderzoek naar de factoren die de klachten hebben veroorzaakt of in stand houden
Classificatie:
‣ Categorieën van ziektebeelden
‣ Symptomen (definitie, kenmerken, aantal)
‣ Classificatiesystemen: DSM (vooral Amerika en Europa), ICD (rest van de wereld)
‣ Rechten, behandeling, etc. hangen vast aan een classificatiesysteem
‣ Voor sommige mensen geeft het rust om te weten dat er een term bestaat voor hun psychische
kwetsbaarheid
‣ Steeds vanuit medische inslag ! (niet de rol van een sociaal werker)
Kritieken op classificatiesystemen:
o Wat is een ziektebeeld en wat is geen ziektebeeld? → Het is een tijdsbeeld van hoe we
vandaag een ‘ziektebeeld’ invullen ! (vb. vroeger: homoseksualiteit als ziektebeeld in de DSM)
o Classificeren is cultuurgevoelig → afhankelijk van de cultuur zijn er andere ziektebeelden
o Medisch denken staat centraal
o Onduidelijke grenzen
o Weinig oog voor complexiteit van een ziektebeeld → grote focus op het medische
o Weinig oog voor uniciteit van een persoon
o DSM is een Amerikaans systeem → vaak een rechtstreekse band tussen de commissie en
de farmaceutische industrie
Rol van de sociaal werker:
‣ Niet meegaan in de diagnosetaal bij de communicatie naar cliënt & familie
o Diagnose is een etikettering en zet mensen vast → mensen willen niet onder een etiket
geplaatst worden!
o Sociaal werkers doen nèt niet wat andere burgers in de samenleving juist wel doen
→ ga niet mee in diagnostische terminologie!
‣ Inzetten op breed en inclusief kijken, denken en spreken
‣ NIVEA principe!! (Niet in de naam van een ander spreken)
‣ Beroepsgeheim en privacy respecteren!
‣ Experimenten van David Rosenhan: als je vanuit een medische bril kijkt naar gedrag, is de
kans groot dat je een stoornis ziet
o Als je diagnosetaal gebruikt, zet je de medische bril op
o Sociaal werkers moeten net vanuit een sociale bril kijken
‣ Belang van taalgebruik!
o Terminologie is niet altijd neutraal: vb. patiënt is afhankelijk van zorg dan een cliënt
Zorgethiek van Tronto:
‣ Zorg is een sociale praktijk
‣ Iedereen heeft op een bepaald moment zorg nodig & iedereen is nagenoeg permanent
vrager en aanbieder van één of andere vorm van zorg
‣ Zorgvormen:
o Zorg om (empathie)
o Zorg voor (verantwoordelijkheid)
o Zorg geven (activiteiten uitvoeren)
o Zorg ontvangen (iemand draagt zorg voor jou)
Psychiatrisch ziekenhuis ‧ Enkel voor mensen met een psychiatrische aandoening
1
(PZ) ‧ Specialisten en intensieve behandeling
‧ 1/3 van alle algemene ziekenhuizen heeft een PAAZ
Psychiatrische afdelingen ‧ Vooral urgentiepsychiatrie, kortdurende behandeling
2 binnen Algemeen ziekenhuis (max. 1 maand)
(PAAZ) ‧ Vooral medisch-psychiatrisch
‧ Klein aantal ‘bedden’
‧ Patiënten die géén opname meer nodig hebben maar ook
Psychiatrische niet aan de criteria voldoen om in aanmerking te komen
3
Verzorgingstehuizen (PVT) voor beschut wonen
‧ Mensen met een verstandelijke beperking
Initiatieven Beschut Wonen ‧ Huizen in een woonomgeving met begeleiding
4
(IBW) ‧ Stabiel ziektebeeld
Centra Geestelijke ‧ Ambulante behandeling
5
Gezondheidszorg (CGG) ‧ Voor alle personen met psychische klachten
‧ Eerstelijns gezondheidszorg
‧ Psychosociale revalidatie = verhogen van vaardigheden
en zelfstandigheid → kan zowel residentieel als
Voorzieningen met RIZIV-
6 ambulant zijn (ook voor kinderen / jongeren /
conventie
jongvolwassenen)
‧ Verslavingsproblematieken → kan zowel residentieel als
ambulant zijn
‧ Mensen die geïnterneerd zijn
‧ Door de rechtbank verklaard als ‘ontoerekeningsvatbaar’
Forensisch psychiatrische
7 ‧ Gaat om strafbare feiten
zorg
‧ Valt onder een andere bevoegdheid: Ministerie van
Justitie
BELEID EN REGELGEVING:
Bevoegdheid:
‣ Sinds de Bijzondere Wet van 8 augustus 1980: op 2 niveaus bevoegdheden
‣ Federale overheid
o Normenkader uittekenen voor residentiële voorzieningen (behalve psychiatrische
verzorgingstehuizen)
o Financiering van PZ, PAAZ en IBW
o Sociale zekerheid: artsenhonoraria, geneesmiddelen, forfaits van ziekenhuizen
o Ministerie van Sociale Zaken en Volksgezondheid – Frank Vandenbroecke
o Ministerie van Justitie – Paul van Tichelt (FPC, gesloten afdelingen, …)
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mirandaopstal. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,56. Je zit daarna nergens aan vast.
