Samenvatting Module B; MINOR - De Natuur van Mensen
Inleiding in de gedragsgenetica
Gedragsgenetica
=Gezamenlijke invloed genen en omgeving op gedrag (en ziekte)
Genen (Nature) omschrijft de moleculaire genetica, dit is de wetenschap die zich bezighoudt met
bestuderen van structuur, functie en regulatie van genen op moleculair niveau
Omgeving (Nurture) zijn alle niet-erfelijke invloeden, dit kunnen opvoeding scholing of voeding zijn.
Genoom
=Totaal aan DNA/genen van een organisme (bevindt zich in de nucleus/celkern)
DNA is al het erfelijke materiaal; heeft een helix structuur en staat voor Desoxyribonucleïnezuur /
DeoxyriboNucleic Acid. Op het DNA zitten stukjes die codes bevatten voor de
aanmaak van een eiwit, dit is een gen. Allel = varianten van een bepaald gen
Locus is de plaats van het gen op het chromosoom. Het Genotype bevat alle
genetische informatie van de genen (verzameling erfelijke eigenschappen)
Een stukje sliert van het DNA samen met een
base wordt een nucleotide genoemd.
Suikerfosfaat vormt de slierten aan de
buitenzijde waaraan de verschillende basen
vast zitten (Adenine, Thymine, Cytosine en
Guanine). Adenine hoort bij Thymine en
Cytosine hoort bij Guanine, dit zijn de
basenparen (complementair). De basen zijn
aan elkaar verbonden met waterstofbruggen,
de binding tussen C en G is sterker dan de
binding tussen A en T omdat deze 3
waterstofbruggen bevat in plaats van 2.
De suikerfosfaat
streng loopt van de 5’
naar de 3’ (fosfaat 5’
desoxyribose 3’
fosfaat) als de sliert
gevolgd wordt, hier
koppelen ze aan
elkaar. De apostrof
staat voor de koolstof
(C) groep. De stikstof
keten is de base.
,Het DNA is dubbelstrengs en zit opgerold in histonen (eiwitten) totdat het een chromatide vormt
(opgevouwen DNA structuur = gecondenseerd). Elke chromatide komt 2x voor, deze samen vormt de
chromosoom. Het centrum van de chromosoom wordt de centromeer genoemd en de uiteinden
telomeren. In de telomeren zit geen code, dit stuk wordt korter bij DNA deling. Korter wordende
telomeren spelen een rol bij het ouder worden en kanker krijgen. Elke celkern bevat 46
chromosomen, 23 van moeder en 23 van vader. Van de 46 chromosomen zijn 2x 22 autosomen en 2x
1 geslachtschromosomen. XX=vrouw en XY=man.
Prokaryoten = cel zonder celkern (bacteriële cel) & Eukaryoten = cel met celkern (menselijke cel)
DNA replicatie (verdubbelen van DNA)
DNA-replicatie is het proces waarbij DNA een kopie van zichzelf maakt tijdens celdeling. Dit gebeurd
in de s-fase van de celcyclus ter voorbereiding op celdeling (mitose&meiose). Als eerste wordt de
helixstructuur uit elkaar geritst door het enzym helicase (breekt waterstofbruggen). Eén van de
strengen is georiënteerd in de richting 3 ‘naar 5’, dit is de leidende streng. De andere streng is
georiënteerd in de richting 5 ‘naar 3’, dit is de achterblijvende streng. Nieuwe nucleotiden kunnen
alleen aan de vrije suiker worden gekoppeld (3’eind). Beide strengen worden gekopieerd. Het enzym
primase start het proces en maakt een kleine streng RNA dat de primer heet. Deze markeert het
startpunt voor de nieuwe DNA streng constructie. Het enzym DNA-polymerase bindt aan de primer
en zal de nieuw streng DNA maken. DNA-polymerase kan alleen de complementaire basen
toevoegen in één richting, van de 5’ naar de 3’. De leidende streng kan daardoor aan een stuk door
gemaakt worden. Daarentegen moet de achterblijvende streng in kleine stukjes gemaakt worden
(Okazaki fragmenten). Een enzym genaamd DNA-ligase dicht het DNA en vormt de helixstructuur.
Aangezien het DNA uit een oude en een nieuwe streng bestaat wordt dit Semiconservatieve
replicatie genoemd. Aflezing DNA van 3’ naar 5’ en synthese van 5’ naar 3’
Overerving (doorgeven van DNA/ chromosomen aan dochtercellen)
Bij de bevruchting smelten een eicel en een zaadcel samen. Dan geven ze dus de helft van hun DNA
door. Na het versmelten van de eicel en de zaadcel heeft het vruchtje weer 46 chromosomen. Dan
bepaalt de combinatie van het DNA van de man en vrouw welke kenmerken het kind heeft. Eén paar
van de 23 paar chromosomen bepaalt of de baby een jongen of meisje is. Dit paar bestaat uit het X
en Y chromosoom.
, Verdeling chromosomen bij celdeling
o Mitose
Celdeling voor ‘normale’ cellen. Dit vindt plaats nadat de chromosomen zijn verdubbeld zodat de
erfelijke informatie (DNA) aan twee nieuwe cellen doorgegeven kan worden. Elke nieuwe cel bevat
weer 46 chromosomen. Dus 23 paar.
o Meiose
Celdeling voor geslachtscellen. Dit is een reductiedeling waarbij vier haploïde kernen ontstaan uit
een diploïde kern. Deze deling vindt ook plaatst na de verdubbeling van de chromosomen, er vindt
hier echter een extra deling plaats waardoor de chromosomen die uit twee chromatiden bestaan nu
ook uit elkaar gehaald worden (de losse chromatide wordt dan een chromosoom genoemd).
Genexpressie (= aanmaak van een eiwit op basis van de code van een gen)
De mate waarin een gen tot uiting komt en het fenotype bepaalt. Om genexpressie plaats te laten
vinden moeten er een aantal processen plaatsvinden.
o Transcriptie (aflezen gen; vorming van RNA)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper denicejacobs. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.