BOUWELEMENTEN
• Ieder levend wezen = systeem
• Fundamentele bestanddelen = elementen
• 92 natuurlijke elementen → 26 in levende wezen
• 11 belangrijkste elementen in mens = bouwelementen
H, C, O, Ca, Fe, Mg, Cl, S, P, N
• Vier elementen sterkst vertegenwoordigd: H, O, C en N
SPOORELEMENTEN
Spoorelementen
= elementen in micro-hoeveelheden < 0,05%
→ noodzakelijk voor goed funcVoneren van lichaam
OLIGO-ELEMENTEN
Oligo-elementen
= zijn absoluut noodzakelijke spoorelementen voor een organisme (bv. I, Fe, F, Cu, Mn, Zn, Se)
TOEVALLIGE SPOORELEMENTEN
Toevallige spoorelementen
= toevallige elementen in organisme aanwezig
OPEN SYSTEMEN
Levende organismen = open systemen
• Constante uitwisseling van energie en materie met de omgeving
Elementen (bio-elementen ook) → weg
• Globaal = streven naar winst
Bv. voedsel =winst fecaliën =verlies
---→ Moet in evenwicht anders ziektes!
,2. ANORGANISCHE MOLECULEN
EssenVele anorganische moleculen: H20, CO2 en O2
WATERSTOF H20
• Belangrijkste deel van de cel 70%
• Oplos-, reacVe-, transportmiddel, warmteregulaVe
ZUURSTOF 02
• Om organisch materiaal te oxideren
(aerobe aaraak van voedingsstoffen; in alle organismen)
KOOLSTOFGAS CO2
• afvalproduct van verbranding van organisch materiaal
• Belangrijkste anorganische bron van koolstof
• CO2 → organische verbindingen → voedsel voor organisme → afvalproduct (CO2)
--→ deze vier groepen + macromoleculen =totale celmassa (maar ook andere componenten)
3.1 S U I K E R S (P O L Y S A C H A R I D E N)
Sachariden:
- monosachariden
- disacchariden
- polysachariden
MONOSACHARIDEN
• de meest eenvoudige suikers: monosachariden
• algemene formule:
(CH20)n
n: 3-8 (bv. n = 3 triose)
• monosachariden: ketongroep of aldehydegroep àingedeeld ketosen & aldosen
,• ketenvormige of ringvormige monosachariden
• stereochemische isomeren
= suikers die dezelfde formule hebben maar verschillen in de posiVe van de OH-groep (aan
eerste koolstofatoom)
Bv. alpha-glucose en beta-glucose
• FuncVes:
Van belang voor de vele stofwisselingsprocessen in cellen
Glucose:
- levert energie bij aaraak,
- tussenproducten (grondstoffen voor synthese van andere belangrijke moleculen)
- onderdeel van grotere moleculen
Bv. ribose --> bouwsteen RNA en ATP
INGEWIKKELDE SUIKERS
• Disachariden en polysachariden
= aaneengekoppelde monosachariden
• Polymeriseren
= het aaneenkoppelen van kleine moleculen tot lange ketens waarbij polymeren worden
gevormd
DISACHARIDEN
• Twee hexose molexulen = disaccharide (afsplitsing H20)
• Voorbeelden dissacharide:
- sacharose & lactose =bestanddelen van voedingsmiddelen
• Maltose = tussenproduct bij aaraak zetmeel
POLYSACHARIDE MOLECULEN
• Polysacharide moleculen = veel aaneengekoppelde (glucose)moleculen
• Bv. zetmeel, glycogeen en cellulose
Zetmeel en glycogeen: opslagvorm van α-glucose
Zetmeel: bij planten; mengsel van amylose en amylosepecVne
Glycogeen: bij mens en dier, in de lever & spieren
, Cellulosemoleculen: opgebouwd uit β-glucose --> draadvormig structuur --> belangrijk voor
celwand (stevigheid)
COMPONENTEN CELMEMBRAAN
kleine oligosachariden --> covalent binden met eiwifen --> glycoproteïnen
kleine oligosachariden --> covalent binden met lipiden --> glycolipiden
elementen celmembraan!
VETZUREN ALS BASIS VOOR LIPIDEN OF VETTEN
VETZUURMOLECULE
- lange koolstofwaterketen; hydrofoob & weinig chemisch reacPef --> hydrofobe staart
- carboxylgroep (-COOH); als zuur; ionisaPe in waterig oplossing (-COO-) --> hydrofiele kop
Alle vetzuren (bijna) covalent gebonden andere moleculen via carboxylgroep
OPBOUW LIPIDEN / VETTEN
• Lipiden opgebouwd uit C, H, O (P en N eventueel)
• Apolair: goed oplosbaar in apolaire oplosmiddelen (slecht oplosbaar in water)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anoniem20005. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.