Een volledige samenvatting van het vak criminaliteit en samenleving, gegeven aan de VUB () door prof. K. Verfaillie. Ikzelf heb hiermee een 16/20 behaald.
Criminaliteit en samenleving
Criminaliteit ≠ te begrijpen obv individuele motieven, je moet naar de samenleving kijken het
individuele is te beperkt
Criminaliteit is een maatschappelijk vraagstuk en het krijgt vorm in de samenleving
Hoofdstuk 1: Criminaliteit als maatschappelijk vraagstuk
Opvattingen in de samenleving over mensen die criminaliteit plegen:
Het wordt gezien als een individuele handeling
1. Gepleegd door abnormale individuen (waar iets mis mee is/ die afwijkend zijn)
2. Door individuen die rationele keuzes maken obv kosten-baten analyse (verschillen ø veel
van ons)
Deze veronderstellingen komen terug in onze aanpak van criminaliteit
(folk ideas vindt je terug in strategieën van criminaliteitsbestrijding!!!)
H1.1 Het afwijkende individu
Andrej Romanovistj Tsjikatilo (“de slager van Rostov”)
→ Geboren in 1936 in Oekraïne en overleden in 1994
→ Seriemoordenaar die actief was in de Sovjet-Unie tussen 1978 en 1990 en die minstens 50
mensen heeft vermoord, vooral jongere slachtoffers. Ook bij bepaalde slachtoffers
gekannibaliseerd.
→ Dit werd heel lang stil gezwegen door de SU omdat er een beleid was waarbij
seriemoordenaars een typisch westers fenomeen waren dus werd de politie en de bevolking
niet ingelicht dat hij actief was. Hierdoor heeft hij heel lang kunnen ontsnappen van de justitie
en de politie. In 1984 is hij wel gearresteerd geweest omdat hij op heterdaad werd betrapt bij
het aanranden van een meisje maar tijdens het bloedonderzoek kreeg hij een verkeerde
bloedgroep toegewezen waardoor hij niet werd gelinkt aan de andere slachtoffers. Hierdoor
kwam hij na 3 maanden vrij en is hij direct weer beginnen moorden. Pas na het einde van de
SU is het onderzoek in stroomversnelling gegaan en wordt hij gearresteerd.
→ Tijdens zijn proces gedroeg hij zich heel excentriek en afwijkend. Hij heeft zich helemaal naar
dat beeld van het afwijkende monster gespeeld.
→ Film gebaseerd op het leven Tsjikatilo (Citizen X). In vele documentaires wordt de aandacht
vooral gevestigd op het afwijkende en dus ook deze opvatting mee onderbouwd en bevestigt.
Relevantie:
Hij bevestigd een afwijkend beeld
1
,Fiebe Willems
Documentaires en tv programma’s zeten het afwijkende in de verf
= dit bouwt mee aan de beeldvorming binnen de samenleving.
Ted bundy
→ Hij beantwoordde eigenlijk helemaal niet tot het beeld van een afwijkende individu. Hij is zoals
de gewoonlijke mens en dus helemaal niet zo verwachten dat hij niet in staat is voor dergelijke
zaken.
→ Hij bekend voor 28 slachtoffers maar het zal waarschijnlijk in veelvoud zijn.
→ Deze zaak heeft veel teweeg gebracht. Hij is eigenlijk uitgegroeid tot een celebrity en
geromantiseerd terwijl dit hier helemaal niet de plaats voor is. De media is hier vooral schuldig
voor.
Relevantie:
Wordt door de media geromantiseerd
= iets dat ons erg intrigeert , daardoor gaan we er naar op zoek.
Jeffrey Dahmer
→ Hij is een seriemoordenaar die in 1991 is gearresteerd en heeft teweeg gebracht dat er kritiek
is gekomen op justitie en politie met name dat ze al veel vlugger hadden kunnen ingrijpen. Hij
heeft dus ook veel angst teweeggebracht maar langs de andere kant zijn we daar ook mee
gefascineerd en gaan we zelf opzoek naar zulke zaken.
→ Hij maakten seksslaven van zijn slachtoffers, hij verminkten ze en bewaarden bepaalde
lichaamsdelen in zijn woning. Het zijn maar 17 slachtoffers maar het waren zulke gruwelijke
daden zijn dat we hier gefascineerd door zijn.
→ Ook kritiek op de politiediensten omdat de buurtbewoners al heel lang klaagden over
bepaalde geluiden dat ze daar hoorden maar ze zijn er nooit langs gegaan. Anderzijds omdat
de slachtoffers vanuit minderheidsgroepen kwamen waardoor er werd gezegd dat hierdoor de
politie hier geen prioriteit van hebben gemaakt.
→ => Eerder richting Tsjikatilo
Relevantie:
Zorgde voor een kritische blik van de bevolking op de politie
Zorgde voor grote belangstelling voor dit soort zaken (zoals films en series)
Richard Ramirez (“the night stalker”)
2
,Fiebe Willems
→ Hij was in de jaren 1980 en heeft minstens 13 slachtoffers gemaakt. Hij brak ‘s nachts in en
ging dan aan hun bed staan om hen te verkrachten en dan te vermoorden.
→ Hierdoor spreekt hij ons ook tot onze verbeeldingen omdat hij slachtoffers maakten op hun
meest kwetsbare momenten.
→ Ook een grote angstklimaat in LA waardoor mensen wapens ging verschaffen.
→ Wat ook fascinerend was is de link tussen de moorden en de satanisme want op de crime
scenes werden er symbolen gevonden. Dit leidt dan dat hij werd gezien als iemand dat buiten
onze samenleving staat.
Relevantie:
Zorgde voor grote belangstelling
Mensen wouden zichzelf beschermen (paniek)
Hitler, Leopold 2
Relevantie: Het misleidende kwaad is nog een andere categorie --> gaat over mensen die de
samenleving hebben misleid en kwaadaardig zijn.
- Hebben de samenleving meegesleurd in gruwelijke feiten
o Waren niet op de hoogte of zijn misleid geweest (de SL)
o Opvatting dat ze hier meesterlijk in zijn (en dus buiten de SL staan)
- Moesten we die mensen niet hebben gehad waren de feiten nooit gebeurd
o Hebben een belangrijke stempel gedrukt door hun misleiding
= populaire opvatting
- Idee dat dit niet meer kan gebeuren en we ons moeten wapenen tegen dit soort mensen
Het afwijkende individu = criminaliteit verklaren door mensen als abnormaal te zien, buiten de
samenleving.
- Wat maakt die mensen anders?
--> expertise houdt zich bezig met het beantwoorden op die vraag door te kijken naar
eigenschappen en kenmerken (biologisch, psychologisch)
Vb: positivisme: detecteren wat hen anders maakt
Populaire opvatting vandaag in beeldvorming over criminaliteit: we zien criminelen als
mensen die buiten de samenleving staan.
H1.2 Rationele individu (RI)
3
, Fiebe Willems
Gary Becker ( 1930-2014) = probeerde economische inzichten toe te passen om menselijk gedrag
(crimineel) en de bestraffing ervan te verklaren.
=> leidde tot idee van rationele individu:
Gary was te laat voor vergadering en parkeerde zich waar hij niet mocht
=> hij is hiervoor gestraft met een boete
Waarom deed hij het?
Maakte een afweging en het was voordeliger om op tijd te zijn dan om geen
strafbaar feit te plegen
--> die afweging ligt volgens hem aan de basis van al het gedrag en ligt aan de basis
van alle keuzes die we maken (kosten-batenanalyse)
Zorgt voor een specifieke kijk op criminaliteit: “het is normaal”
Criminaliteit moet je begrijpen volgens gedragsmogelijkheden & gedragsbeperkingen
(boetes, straffen,…)
EN NIET volgens biologische verschillen, socialisatieprocessen of sociaal leergedrag
vb: jongeren plegen ↑ crimi omdat ze minder te verliezen hebben dan ouderen
(kinderen beginnen een rol te spelen in het keuzeproces bijvoorbeeld)
vb:² minder ingebroken met meer beveiliging want het is minder aantrekkelijk om in te
breken --> kosten baten wordt (kosten> baten)
veel beleidsmakers gaan terug op dit soort denken.
Vb: Ervan uit gaan dat mensen bijgestuurd kunnen worden door hun meer te
beboeten.
H1.2.1 Belangrijke beleidstheorie:
Felson en clark (routine activiteitentheorie & rationele keuzetheorie) -> als je RI accepteert als
uitgangspunt dan zijn er principes die belangrijk zijn.
--> Er zijn verschillende assumpties (vooral routine activiteitentheorie) die ineens gemaakt worden:
1. Gelegenheid speelt een rol bij het veroorzaken van alle vormen van criminaliteit
--> opportuniteit = erg belangrijk
2. Specifieke vormen van crimi gaan over specifieke gelegenheden (opportuniteiten)
3. Gelegenheid is geconcentreerd in tijd en ruimte
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fiebewillems. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
