WETENSCHAP EN PSEUDO WETENSCHAP, WETENSCHAPPELIJKE LITERATUUR, EEN
WETENSCHAPPELIJK ARTIKEL EN BIAS & FRAUDE
WETENSCHAP EN PSEUDOWETENSCHAP
Pseudo= nep
De beste manier om nep te herkennen is door zoveel mogelijk te weten van het echte (in casu wetenschap)
“wetenschap kennen” ≠ wetenschappelijke feiten kennen
= aard van de wetenschap begrijpen, ontwerp voor een zinvol experiment
= afwegen van mogelijkheden, testen van veronderstellingen …
Wetenschap en pseudo-wetenschan hebben precies tegenovergestelde manieren om naar de natuur te kijken
Wetenschap Pseudo-wetenschap
Vragen stellen, testen en analytissch denken Oude, irrationele, niet-objectieve manier van
waardoor je jezelf moeilijk voor de gek kunt houden denkenàspreekt zichzelf vaak tegen
en de feiten moeten onder ogen zien Gedachtengang = absurd
Kenmerken
Overtuigen door beroep te doen op bewijs of Begint met een hypothese (emoties/ mysterieus) en
argumenten gebaseerd op logisch en mathematisch zoekt dan alleen naar feiten die de hypothese
redeneren, of door zo goed mogelijke interpretatie steunen (aantrekkelijke conclusies)
Als nieuw bewijs in tegenspraak is met bestaande Boekt geen vooruitgang (hoe ouder het idee, hoe
opvatting à oude verworpen meer respect), herzien zelden hun beweringen
Overtuigd door propaganda of retoriek: galilei-
argument “hij werd eerst ook niet geloofd”
Resultaten worden beoordeeelt door deskundige Leunt op subjectief bewijs, is niet geïnteresseerd in
vakgenoten (peer review) , die rigoureuze feitelijke gegevens, gegevens die niet kloppen
standaarden hanteren voor eerlijkheid en worden genegeerd, argumenteren vanuit
nauwkeurigheid uitzonderingen of vergissingen, spreekt de natuur
tegen …
Resultaten moeten eproduceerbaar zijn à Vermijdt altijd haar beweringen te laten toetsen,
experimenten in detail beschrijven argumenteert vanuit ontwetenheid
Nauwkeurig onderzoek, foute theorieën kunnen bij Onderzoek is altijd slordig: “van horen zeggen”,
toeval juiste resultaten geven “kranten”, geen controle van de bronnen…
WETENSCHAP = BERGPIEK
Intellectuele integriteit, eerlijkheid, rationaliteit
“glibberig en glad”, grote inspanning, concentratie
Publicatie druk is zeer hoog: sneller fraude
HOE KOM JE AAN JE INFORMATIE?
Cochrane library (databank met systematische reviews), Medline, praktijkrichtlijnen, hoorcolleges,
productinformatie etc.
EDB TOEPASSEN
5 A’s:
Asking answerable questions
Acquiring searching fort he best evidene
Appraising critically appraising the evidence
Applying the evidence
Assesing evaluating the outcome
1
, HOE ZOEKEN IN DE LITERATUUR?
Combinatie van:
• Text word searching: sleutelwoorden (beschrijft main topic), titel of abstract
• Thesaurus headings (MeSH): index terms in databank bv: MedLine = medical subject headings or MeSH
• Boolean operators
ORà Verbreedt het zoekdomein
AND à Verkleint zoeksomein
NOT à Sluit bepaalde termen uit
Wetenschappelijke rapporten: Cochrane library (Internationale non-profit organisatie. Vnl vrijwilligers en
enthousiastelingen), Cebam, Ebpnet, Gezondheid en wetenschap
BEOORDELEN VAN LITERATUUR
1. Validiteit: geldigheid van informatie, gaat over tekortkomingen in het onderwerp en de uitvoering (interne
validiteit)
2. Belang van de resultaten: is gebaseerd op schatting van de grootte van het effect en de precisie van de
schatting (statistiek)
3. Toepasbaarheid: in hoeverre zijn de resultaten van toepassing buiten onderzoek alleen en dus op eigen
casus? (externe validiteit)
Interne validiteit:
1. Toewijzing van de interventie aan de patiënten gerandomiseerd?à Iedereen evenveel kans op alle
interventies
2. Randomisatieprocedure geblindeerd à onderzoeker niet op de hoogte van de randomisatievolgorde
3. Groepen vergelijkbaar aan het begin van het onderzoek, eerlijk verdeeld?
4. Zijn de selectiecriteria van de cases en de controles duidelijk? gelijke selectiecriteria?
5. Is het stadium van de ziekte in het gewenste stadium? Zit er niet teveel variatie in?
6. Zijn de groepen gelijk behandeld?
7. Zijn patiënten voor een volledige follow-up beschikbaar?
8. Onderzoek lang genoeg voor relevante uitkomsten en nog voldoende tov beginsituatie?--> uitvallers?
9. Waren de patiënten/ effectbeoordelers/ behandelaars geblindeerd voor behandeling?
WETENSCHAPPELIJKE LITERATUUR
= elke publicatie omtrent resultaten van wetenschappelijk onderzoek (eindwerk, doctoraal proefschrift, artikel
in wet. Tijdschrift….)
Wetenschappelijk tijdschrift
• Periodiek verschijnend
• Eventueelt peer-reviewed (= collegiale toetsing = beoordeeld door andere onderzoekers)
• Aard van artikels
àOnderzoeksartikel (1 bep onderzoek): regular research paper, letter, note…
àOverzichtsartikel (overzicht van lit.gegevens in een bep onderzoeksdomein): review
à Korte bespreking van recent onderzoek van anderen: commentary, editorial…
Indeling tijdschrift:
• Algemene vulgariserende tijdschriften: overzichten zonder oorspronkelijke resultaten (EOS)
• Algemene vaktijdschriften: domein overschrijdend (Nature, Science)
• Review tijschriften: overzichtsartikels binnen bep domein
• Algemeen klinisch (Nature Medicine, new englznd journal of medicine)
• Gespecialiseerde biomedische tijdschriften: in beperkt domein, vaak met grote overlap (Bone, cell)
• Gespecialiseerde klinische tijdschriften: in specifiek vakgebied (community dental health)
Elk peer-reviewed tijdschrift wordt gekenmerkt door Wetenschappelijke impactfactor (SIF)
2