0. Inleiding
Orgaanstelsels: organen die in een geïntegreerd geheel een belangrijke deelfunctie binnen
de mens realiseren
Fysiologie: de wetenschap die de functies van het menselijk lichaam bestudeert
Anatomie: de wetenschap die de bouw, structuur en de organisatie van het organisme
bestudeert
1. Het autonoom zenuwstelsel
1.1 Regulatiesystemen
2 regulerende stelsels in het lichaam om homeostase te waarborgen:
• endocrien stelsel (zie later hoofdstuk)
• zenuwstelsel
- centraal zenuwstelsel: hersenen en ruggenmerg
o regelcentra
- perifeer zenuwstelsel: verbindt CZS via neuronen met alle stelsels in lichaam
o zenuwen
Regelkring - regelsysteem:
specifieke sensoren doen metingen ®
via afferent* gedeelte naar CZS
efferent gedeelte zendt stimulerend of
inhiberend signaal uit
* afferent: informatie gaat vanuit de periferie naar de hersenen
* efferent: informatie gaat vanuit de hersenen naar de periferie
1.2 Willekeurig vs. onwillekeurig zenuwstelsel
Willekeurig - animaal - somatisch zenuwstelsel:
• reacties en handelingen in relatie met milieu exterieur
Onwillekeurig - autonoom zenuwstelsel:
• buiten de wil om
• regulatie van inwendige organen (milieu interieur)
• verantwoordelijk voor de werking van en coördinatie tussen “autonome” organen
- autonome organen = inwendige organen met autonome functies zonder
beïnvloeding van de eigen wil
o ademhalingsstelsel, spijsverteringsstelsel, gladde spieren, hartspier,
klieren…
• doel: handhaving van de homeostase in het milieu interieur
1
,Fysiologie 2
1.3 Orthosympaticus vs. parasympaticus
Het autonoom zenuwstelsel bestuurt vooral de organen die een rol spelen in de homeostase
van het milieu interieur ® vegetatieve organen
• vegetatief zenuwstelsel
Autonome regelcentra in hersenstam kunnen onderverdeeld worden in 2 antagonistische
afdelingen
Orthosympatisch deel
• uitgaande zenuwbanen uit ruggenmerg schakelen in plexussen
• actief als het lichaam in actie moet komen (bv. sporten)
- stimulatie van hartactiviteit, verhoogde doorbloeding van skeletspieren,
ademhaling, vrijzetting van brandstof uit de lever
- afremming van spijsverteringsorganen (minimale doorbloeding, weinig
peristaltiek, weinig secretie)
• noradrenaline als neurotransmitter voor prikkeloverdracht naar effectorcellen
• ergotroop effect (= arbeidsbevorderend)
- fright, flight, fight: indien ‘fright’, dan ‘fight’ or ‘flight’
- door orthosympatische prikkeling van bijniermerg: adrenaline in bloed
o adrenaline = vloeibare orthosympaticus
o ondersteunt orthosympatische effecten extra
• katabool: energievoorraad aanspreken
Parasympatisch deel
• 1 grote zenuwbaan die t.h.v. organen zijtakken heeft
- = nervus vagus
• actief als het lichaam in rust is (bv. na maaltijd: energievoorraden herstellen)
- stimulatie van spijsverteringsorganen (minimale doorbloeding, weinig
peristaltiek, weinig secretie)
- afremming van hartactiviteit, verhoogde doorbloeding van skeletspieren,
ademhaling, vrijzetting van brandstof uit de lever
• acetylcholine als neurotransmitter voor prikkeloverdracht naar effectorcellen
• trofotroop effect (= groeibevorderend)
- toestand van zo groot mogelijke rust
• anabool: energievoorraad opbouwen
Bijna elk orgaan krijgt dubbele innervatie, maar prikkeleffecten van ortho- en
parasympaticus zijn altijd tegengesteld
• doelwitcel heeft receptor voor zowel noradrenaline als voor acetylcholine
2
,Fysiologie 2
1.4 Reacties van de afzonderlijke organen op autonome prikkeling
3
, Fysiologie 2
2. Het cardiovasculaire stelsel
Mens is multicellulair organisme ® elke cel in ons lichaam vereist zuurstof en brandstof
• homeostase van het milieu interieur wordt enkel gegarandeerd als bloed doorheen
het lichaam circuleert
ð transportbaan: bloedsomloop vervult belangrijke transportfunctie
Functie: transport
• onderhoud van milieu interieur van alle cellen
- aanvoer van nuttige stoffen
- afvoer van afvalstoffen
• berichten - communicatie
- hormonen
• afweer
- cellen
- complementfactoren, cytokines, immuunglobulines
Algemene bouw bloedsomloop
• buizenstelsel in kringloop: bloedvaten
- arteriën of slagaders
o efferente bloedvaten die het bloed vanuit het hart afvoeren (hoge druk)
- capillairen of haarvaten
o bloedvaten die zorgen voor uitwisseling tussen bloedbaan en weefsel
- venen of aders
o afferente bloedvaten die het bloed vanuit de capillairen verzamelen en
terugvoeren naar het hart (lage druk)
• ingebouwde pomp: het hart
2 circulaties in serie geschakeld:
• kleine bloedsomloop - longcirculatie
ðtransporteert het bloed van en naar de
uitwisselingsoppervlakken van de longen
• grote bloedsomloop - lichaamscirculatie
ðtransporteert bloed van en naar de rest van het lichaam
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper devoslore. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €20,49. Je zit daarna nergens aan vast.