Samenvatting
SAMENVATTING MORAALFILOSOFIE
- Vak
- Moraalfilosofie
- Instelling
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Samenvatting moraalfilosofie - prof. De Mesel
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 73 pagina's
Voorbeeld 4 van de 73 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
SAMENVATTING: MORAALFILOSOFIEHOOFDSTUK 1 - INLEIDING
Precisie en details in de antwoorden zijn erorm belangrijk op het examen!! bv wat is de
gevolgenethiek?
- De gevolgen van handelingen zijn moraal belangrijk = FOUT
- Alle gevolgen van handelingen zijn moraal belangrijk = JUIST
Normatieve theorie = theorie die probeert een antwoord te geven op de vragen:
- Wat moet ik doen?
- hoe moet ik handelen?
- Hoe moet ik leven?
- Wat is juist handelenN
- Wat is een goed leven?
De theorieën die we gaan bekijken zijn algemeen normatieve theorieëren dus dat betekent dat ze
gaan proberen om principes te formuleren voor het juist handelen en het goede leven
TERMINOLOGIE
WAT IS ETHIEK/MORAALFILOSOFIE?
- Moraalfilosofie = ethiek = kritisch nadenken over het goede leven en het juiste handelen
- Centrale vragen
o Hoe moet een mens zijn om een goed/deugdelijk mens te zijn?
o Hoe moet een mens handelen om juist/goed te handelen?
o Wat is een waardevol leven?
MORAAL EN ETHIEK
De moraal: geheel van gebruiken, waarden en normen verbonden met het goede leven en het
juiste handelen
- ‘De moraal van’ wat doen ze, welke waarden hebben ze, welke norm hebben ze, hoe
denken ze over het leven?
- Niet alle gebruiken of normen hebben te maken met het goede leven of met wat het
betekend om een goed mens te zijn bv schaakspel
o Je mag de koning maar 1 vakje verplaatsen = de norm
maar is dit een morele norm, valt deze onder het moraal?
o Als je de koning 2 vakjes verplaatst is dit dan een morele overtreding? Nee
want het maakt je niet een slechter mens ook al overtreed je wel de regels van het
schaken
De ethiek: kan synoniem zijn voor
- = ‘de moraal’
- Systemisch-kritische reflectie over moraal = moraalfilosofie
MOREEL, IMMOREEL, AMOREEL
- Moreel en ethisch
- Moreel (ethisch) handelen/zijn: zoals men moet handelen/zijn om juist/goed te
handelen/zijn
- Immorreel (onethisch): zoals men niet mag handelen/zijn…
o Bv liegen en bedriegen want het is fout en verkeerd
- Amoreel: komt niet in aanmerking voor morele beoordeling
o We kunnen er moreel gezien niks over zeggen ze zijn niet juist en niet verkeerd
o Wat er precies amoreel is kan van mening verschillen, kan veranderen doorheen de
tijd en kan verschillen tussen culturen
Bv links of rechts gaan zitten in de aula het ene maakt u geen beter of
slechter mens als het andere
Maar hangt af van de context!! als je links gaat zitten wilt dat
zeggen dat je protesteert tegen iets dan wordt het wel immoreel of
moreel
, Bv: keuze maken in het restaurant obv wat je lekker vind en wat het kost
sommige kiezen obv de moreel want kan ook mooreel verkeerd zijn om vlees
te eten kan ter discussie staan, kan veranderen of iets amoreel is of niet
- Moralisering van de hedendaagse maatschappij: bepaalde keuzes die vroeger
amoreel waren krijgen nu wel een morele waarde
o Bv keuze van voedsel of kledij heeft nu al een meer morele lading is die gemaakt
in andere landen of niet? vroeger kocht je gewoon wat je mooi vind
o Bv reisbestemmingen te veel uitstoot als we zo ver reizen?
o Bv keuze van beroep sommige meer bijdragen tot maatschappij of niet
- Omgekeerde evolutie bestaat ook: vroeger heel moreel geladen en nu veel minder
o Bv: status van religie “ ik geloof niet in goed” vroeger was je dan dan een
slecht mens
o Bv: al dan geen kinderen krijgen vroeger moesten de vrouwen kinderen krijgen,
maar daar zijn we vanaf gestapt
de moreel kan verschuiven: iets wat immoreel was kan moreel worden en andersom!!
WAARDEN EN NORMEN
Waarden: abstracte zaken die we belangrijk vinden, waar we waarde aan hechten
- Abstracte zaken: geen concrete dingen zoals bank, computer (zijn ook zaken die je
belangrijk vindt, waar we waarde aan kunnen hechten), een auto heeft een waarde maar is
geen waarde
- Bv: integriteit, schoonheid, eerlijkheid, vrijgevigheid, waarheid, vrijheid, rechtvaardigheid,
geluk… dit zijn abstracte zaken waar we waarde aan hechten
- Zijn alle waarden morele waarden?
o Morele waarden zijn die waarde die je moet realiseren/nastreven om een goed mens
te zijn en om goed te kunnen handelen
Waarom is schoonheid een morele waarde en eerlijkheid niet?
Schoonheid om slimheid is geen keuze en hebben we niet onder
controle controle is belangrijk!!
o Moreel goed leven gaat om eerlijk zijn, maar ook om aangenaam gezelschap te zijn,
grappig te zijn om een moreel goed mens te zijn moet je al deze zaken naleven
o Zijn alle waarden zo, dat je ze moet nastreven of realiseren om een goed mens te
zijn?
Vb: geluk is waardevol en belangrijk maar het maakt je niet perse goed of
slecht (sommige zeggen dat dat wel zo is)
Vb: schoonheid is ook een waarde, er wordt vaak waarde aan gehecht want
vele vinden dit belangrijk dus we hechten er belang aan, maar het is volgens
vele geen morele waarde je moet niet schoon zijn om een goed mens te
zijn
- Zijn morele waarden belangrijker dan niet-morele (esthetische, intellectuele) waarden?
o Estethische waarden bv schoonheid
o Sommige zeggen ja, sommige nee
o Bv: athletische waarden zoals kracht niet-morele waarde maar er zijn wel
mensen die het zo belangrijk vinden om andere dingen hiervoor te verwaarlozen
(topsporters)
Iemand streeft naar een carriere als atleet kan niet anders dan zijn gezin of
vrienden meer op de achtergrond te plaatsen persoon offert morele waarde
op om niet morele waarde na te streven
is dit nu dan een slechter mens? = open vraag
- Brede vs smalle moraal
o Brede moraal: een moraal dat zegt dat heel veel waarden morele waarden zijn
Bv Aristoteles: schoonheid is ook morele waarde, als je een goed mens wil zijn
moet je mooi zijn, grappig zijn…
o Smalle moraal: er zijn heel veel waarden maar er zijn er weinig die echt moreel zijn
Bv: Kant: er zijn wel bepaalde waarden die moreel zijn maar zeker niet alle
waarden zijn nodig om een goed mens te zijn
, Bv: grappig zijn is een waarde maar geen waardevolle moreel of je nu
grappig bent of niet dat maakt je niet tot een slechter of beter mens
Normen = regels, richtlijnen
- Concrete implementatie / regels / richtlijnen die een abstracte waarden implementeren
- Bepalen wat we moeten of (niet) mogen doen bv: ‘lieg niet’
o Lieg niet = morele norm implementeert de abstracte waarden van eerlijkheid
Eerlijkheid = waarde
Lieg niet = norm
- Vaak: waarden als doel en normen als middel
o Waarden zijn een soort doel en normen zijn er om dat doel na te streven
o Veiligheid ‘draag je gordel’ = contrete implementatie van de waarde
o Gelijkheid ‘ je moet/mag stemmen’ (stemrecht/stemplicht)
- Één norm kan naar verschillende waarden verwijzen
o ‘streel niet’ veiligheid en solidariteit
- Één waarde kan de basis zijn voor meerdere normen
o Solidariteit ‘streel niet’ en ‘help andere in nood’
- Zijn alle normen morele normen?
o Niet noodzakelijk: een morele norm is een norm die je moet volgen om een goed
mens te zijn
o Er zijn ook niet-morele normen
Bv: de koning mag maar 1 vakje verplaatsen of spellingsfouten (maar
sommige vinden dit wel een morele waarde want als je niet voldoet aan
regels van de spelling dan heb je geen respect en respect is een morele
waarde)
MOREEL NIET MOREEL
Het nastreven van morele waarden is iets dat je onder controle moet hebben:
- Eerlijkheid, vrijgevigheid daar kan je iets aan doen / daar heb je controle over dus zijn
moreel
- Schoonheid, slim zijn kan je niet aan doen/heb je niet onder controle dus dit is niet
moreel $
MORELE VS NIET-MORELE REGELS
In het algemeen is het verschil dat morele regels, regels zijn die je moet nastreven om een goed
mens te zijn.
Maar er zijn ook nog andere regels die een verschil tussen moreel en niet-moreel aangeven, maar
hier is geen consensus over
1. Morele regels zijn bindend onafhankelijk van toestemming individu
o Bv schaken: regels van het schaakspel zijn pas van toepassing op u in zoverre je het
juist wil spelen je bent vrij om te kiezen om te schaken volgens die regels
Regels zijn pas bindend na toestemming niet zo bij morele regels, of je nu
toestemt of niet, je mag het niet doen bv moorden
o Morele regels: je mag niet liegen je kan niet zeggen ‘ik heb geen toestemming
geven om mee te doen aan het morele spel’ het is gewoon zo dat je niet mag
leigen en dat is altijd van toepassing op jou
2. Gepaard met sociale druk om eraan te beantwoorden
o Sociale druk om aan morele regels te houden als je het niet doet zal je het
geweten hebben:
bv eerlijkheid
o Overtreden van morele regels er ontstaat een sociale druk mensen kunnen u
vermijden, je kan in de gevangenis gaan en dit is niet noodzakelijk zo bij andere
regels
3. Nodig om samen te kunnen leven met anderen
, o Als er geen regels zouden zijn zoals je mag geen mensen vermoorden dan kan er
geen samenleving zijn
4. Belangrijk (niet noodzakelijk het allerbelangrijkste)
o Het zijn niet per sé de allerbelangrijkste, maar ze zijn niet triviaal/belachelijk
5. Kunnen niet zomaar gewijzigd worden (vs legale regels)
o Wij kunnen niet zomaar beslissen om die morele regels te veranderen
o Kan men met niet-morele regels wel bv juridische regels parlemetn kan een
regel/wet zomaar veranderen bij meerderheid
o Legale regels kunnen door een autoriteit gewijzigd worden bij morele regels kan
dit niet, er is geen boek waarin de morele regels staan
MOREEL JUIST/GOED ≠ JURDISCH AFDWINGBAAR
‘Moreel en ‘juridisch’ zijn 2 verschillende dingen en vallen niet samen
- Niet alles wat moreel juist is, is jurdisch afdwingbaar
o Bv iemand helpen
Als je iemand niet wil helpen met bv notities in de les niet juridisch
afdwingbaar, maar moreel niet juist
- Niet alles wat jurdisch afdwingbaar is, is moreel goed
o Bv vrije meningsuiting
Vrije mening kan moreel afgekeerd worden maar je hebt recht op een vrije
meningsuiting
o Bv pensioen bonus voor perlementsleden juridisch is hier niets mis mee dus
waarom zouden ze het dan niet mogen opnemen, maar dat zegt niks over of de
handeling moreel juist of verkeerd is ja kan niet zeggen dat de handeling moreel
juist is omdat het juridisch juist is
- Niet alles wat moreel fout is, is illegaal
o Bv liegen, bedriegen
Bedriegen is moreel verkeerd, maar je kan er niet mee naar de rechter
stappen
o Bv proef die vrouw onvriendelijke opmerkingen maakt in de les is vrijgesproken door
de rechter het is niet dat het mag van de rechter dat het moreel ook juist is
- Niet alles wat illegaal is, is moreel fout?
o Bv moreel dubieuze wetten
o Bv in Uganda is homoseksualiteit verboden wil niet zeggen dat het moreel fout is
DESCRIPTIEVE ETHIEK, NORMATIEVE ETHIEK, META-ETHIEK
binnen de ethiek als systematisch kritische reflectie over moraal moraal filosofie
DESCRIPTIEVE ETHIEK
= beschrijvende ethiek
- Beschrijft volgens welke gebruiken, waarden en normaen een individu of groep mensen
leeft
o Individueel: bv Sarah vind vlees eten moraal verkeerd beschrijft waarden en
normen van Sarah
o Groep: bv de Azteken vonden het moreel goed om soms iemand te offeren
o Brengt in kaard welke normen en waarden mensen hebben
- Verklaart waarom zo gehandeld of dacht wordt
o Geeft redenen waarom men dat deed, proberen te verkalren waarom er zo werd
gedacht
- Beschrijft, maar evalueert niet
o We nemen geen standpunt in of vleeseten wel degelijk moreel verkeerd is of niet
we houden ons enkel aan de beschrijving
NORMATIEVE ETHIEK
Fundamentele vraag = hoe moeten we nu denken, welke waarden en normen moeten we
nastreven?
- Gaat op zoek naar de juiste moraal
- Legt uit waarom zo gehandeld / gedacht moet worden
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper noregeys. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,66. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 73216 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen