Werkveldverkenning - MAW
1. HET MAATSCHAPPELIJK WERK IN HET BEROEPENVELD
1.1 WAT IS SOCIAAL WERK?
De internationale federatie van de sociale werkers (IFSW) heeft het beroepsprofiel van het sociaal werk
omschreven:
“ Sociaal werk is een op de praktijk gebaseerde professie en een academische discipline die
sociale verandering en ontwikkeling, sociale cohesie en empowerment en bevrijding van mensen
bevordert. De fundamentele uitgangspunten ; sociale rechtvaardigheid, mensenrechten,
collectieve verantwoordelijkheid en respect voor diversiteit staan centraal in het sociaal werk.
Onderbouwd door theorieën over sociaal werk, maatschappijwetenschappen,
menswetenschappen en kennis van de doelgroepen zet het sociaal werk mensen en structuren
ertoe aan om levensuitdagingen aan te pakken en welzijn te bevorderen.”
Sociale werkers begeleiden dus sociale veranderingen en hebben 3 grote doelen:
1) Het bevorderen van sociale verandering en ontwikkeling
2) Het bevorderen van sociale cohesie
3) Het bevorderen van empowerment en bevrijding van mensen
Dit gebeurt op een participatieve manier (in samenspraak met en vanuit de cliënt)
WAAROM SOCIAAL WERK?
- Doel = verbeteren van welzijn van mensen
- Zet mensen en structuren aan om uitdagingen aan te pakken
HOE BOVENSTAANDE DOELEN BEREIKEN?
- Eigen theoretische basis
- Kennis gebruiken die bij de doelgroep zelf aanwezig is
1.2 DE POSITIE VAN DE MAATSCHAPPELIJK WERKER
- Ziekenhuismaatschappelijk werkers, maatschappelijk werkers in justitieel kader, maatschappelijk werkers in
een thuiszorgorganisatie, outreachend hulpverleners,…
- Sommige hulpverleners komen uit zichzelf, anderen worden gedwongen door iemand, nog anderen komen bij
jou omdat het moet van de rechter,…
- Sociaal agogisch beroep, samenwerken met opvoeders, ergotherapeuten,…
- Verschil van doelgroep: helpen van groepen, anderen meer individuen
- Verschil van manier van werken: er zijn verschillende methodieken
MW = het welzijn van de samenleving in zijn geheel proberen verhogen door individuen die uit de boot
(dreigen te) vallen te ondersteunen. (client + omgeving + maatschappij)
- MW = helpen jongeren en volwassenen die moeilijkheden ondervinden in hun psychosociale functioneren. Ze
vervullen een informerende, bemiddelende, adviserende, begeleidende en ondersteunende rol en zorgen
, ervoor dat mensen zich kunnen redden in de maatschappij. MW helpt zijn cliënt tot zijn recht te komen als
burger. Speelt zich af op de breuklijn tussen individu en sociale omgeving.
- Werkterrein: samenwerking tussen individu en sociale omgeving
MW verschilt met aanverwante werkterreinen:
1) Terrein van psychotherapie en de volwasseneducatie
2) Grensgebied met het opbouwwerk en het sociaal cultureel werk, waar men zich richt op sociale actie
Naast het streven naar welzijn op een emancipatorische wijze, zijn het vooral de waarden van waaruit vertrekt
wordt, die verbindend zijn:
1) respect voor de autonomie van de cliënt
2) streven naar welzijn en rechtvaardigheid in de samenleving
3) respect voor de individuele gebruiker gecombineerd met gemeenschapswaarden zoals solidariteit en
gelijkheid
TYPISCH VOOR MW:
- hij kijkt naar de situatie in zijn totaliteit
- werkt vanuit verschillende theoretische kaders en stromingen
- kijk naar alle levensdomeinen van de cliënt en naar de ruimere context
= MW werkt generalistisch
1.3 DE OPLEIDNG
In de opleiding worden verschillende grote thema’s behandeld:
1) Multidisciplinaire theoretische vorming: sociologie, psychologie, economie
2) Inzicht in de organisatie van de verzorgingsstaat en leren de sociale kaart hanteren. Zicht op het
overheidsbeleid en de evolueerde visies op de doelstellingen en werkwijzen van het maatschappelijk
werk. Wetgeving leren kennen.
3) Agogische methodieken, sociale vaardigheden
4) Opdoen van werkervaring (OVUR)
1.4 DE CENTRALE FUNCTIE VAN EEN MAATSCHAPPELIJK WERKER
- Iedereen heeft te maken met interactie: bij deze interactie kunnen storingen optreden, zoals ruzie,
machtsmisbruik, onderdrukking, onwetendheid.
MW = verbeteren van relaties tussen individuen en hun sociale omgeving
- Ieder mens is een onafhankelijk individu, maar ons functioneren wordt voor een groot deel bepaald door de
situatie waarin we leven
MW = komt tussen de wisselwerking tussen individuen en zijn sociale omgeving
- Mensen lopen soms vast, verliezen de greep op hun leven = handelingsverlegenheid
MW = samen zoeken naar nieuwe handelingsmogelijkheden of aanknopingspunten
- Prioritaire functie van de MW = het optimaliseren van het psychosociaal functioneren van mensen.
Zowel psychische (interne gemoedsgesteldheid) als het sociale (wisselwerking met omgeving) moet
aandacht krijgen
- MW vervult een burgfunctie = mensen, voorzieningen en brede samenleving met elkaar proberen verbinden
,- Missie van MW = mensen tot hun recht laten komen in de samenleving en als burger & de wisselwerking met
hun sociale omgeving zo goed mogelijk proberen ontplooien, naar hun eigen aard, behoeften en opvattingen
en dat ze rekening houden met anderen met wie ze samenleven.
1.5 WERKEN OP VERSCHILLENDE NIVEAUS: MICRO- MESO- MACRONIVEAU
- MW werkt met mensen in een kwetsbare positie
- De doelstellingen liggen op verschillende niveaus:
o MICRONIVEAU = verandering brengen in de situatie van de cliënt
o MESONIVEAU = verandering in organisaties
o MACRONIVEAU = verandering in de samenleving of het beleid
MICRONIVEAU: DE VERANDERING DIE DE MW’ER NASTREEFT LIGT OP HET NIVEAU VAN DE CLIENT
- Je werkt niet enkel met individuen, maar ook met gezinnen, groepen of professionelen
- MW begeleiden in verschillende werkvelden: vaak is het werken met de gezinscontext heel belangrijk!
- Systemen = bestaande groepen die op een bepaalde manier met elkaar omgaan
- Groepswerk = cliënt ondersteunt niet 1 client maar een hele groep: gericht op ondersteuning, het aanleren
van vaardigheden of het uitwisselen van ervaringen en tips (lotgenotencontact)
- Werken met professionelen = samen met dokters, thuiszorg, ergotherapeut,… Dit behoort binnen microniveau
omdat het allemaal draait rond 1 client
Alle hulp die rechtstreeks ten dienste staat van een cliënt, waarin de MW de client en zijn context ondersteunt
= microniveau
= het ondersteunen en bijstaan van individuen, groepen, gezinnen als het psychosociaal functioneren
verstoord is
MESONIVEAU: NASTREVEN VAN VERANDERINGEN IN ORGANISATIES
- MW zorgt ervoor dat de organisaties waarin hij zelf werkt goed functioneert, of geeft signalen aan andere
organisaties om de werking te verbeteren.
MACRONIVEAU: VERANDERING STIMULEREN IN BELEID EN SAMENLEVING
- Signaleren van moeilijkheden die een meer structurele oplossing vergen
- MW doet aan beleidsbeïnvloedend werken: samenleving beter afstemmen op cliënten
- Signaleren van maatschappelijke problemen aan het beleid of verdedigen van de belangen van een groep
mensen
Bij mesoniveau en macroniveau: MW werkt cliëntoverschrijdend = de acties beogen effect voor meerdere cliënten
of een groep (potentiële) cliënten
, SAMENGEVAT = MW RICHT ZICH OP
- Mensen die problemen ervaren in de interactie met hun directe of wijdere leefomgeving en die daar niet op
eigen kracht kunnen met omgaan
- Optimaliseren van zelfsturing
- Verhogen van de kwaliteit van de dienstverlening
- Verhogen van de sociale verbondenheid en de maatschappelijke participatie
- ‘samen met de cliënten’
- Ondersteunt personen om de zaken zelf in handen te nemen, terug baas worden van eigen situatie
1.6 DE MAATSCHAPPELIJK WERKER HELPT?
WAT IS HELPEN EIGENLIJK?
- “ondersteuning of uitkomst verschaffen in lichamelijk of morele nood, verplegen, verzorgen, het werk
verlichten.”
- Er zijn verschillende manieren van helpen
WAT IS HELPEN VOOR EEN MAATSCHAPPELIJK WERKER?
- MW helpen op een specifieke manier
- Mensen zo zelfstandig moeilijk in het leven leren staan
- Niet alleen bezig met client alleen: ook met zijn omgeving en op de samenleving als geheel
- Psychosociale hulp
- Samenwerken met andere professionals en met niet professionals
- Jezelf helpen om een goede professional te worden en te blijven
1) IS DE BEHOEFTE OM TE HELPEN UNIVERSEEL?
- Prosociaal gedrag = gedrag dat een ander voordeel oplevert zonder dat de gever er zelf iets aan heeft
- Achtergrond waarom mensen willen helpen, kan met cultuur te maken hebben: cultuur waarin mensen leven
heeft een grote invloed op hun beeld van hunzelf ten opzichte van andere?
2 SOORTEN ZELFBEELDEN:
A) Onafhankelijk gerichte zelfbeeld (westerse culturen): autonomie, zelfontplooiing, zelfredzaamheid
B) Betrokkenheid gerichte zelfbeeld (niet-westerse culturen): veel waarde hechten aan de fundamentele
onderlinge verbondenheid, aan het besef dat mensen van elkaar afhankelijk zijn.
Gevolg: meer waarde aan hun relaties met anderen dan aan eigen individuele doeleinden
- Zijn mensen uit de westerse culturen dan minder geneigd tot helpen? NEEN!
Westen: mensen voelen zich vooral verbonden met kerngezin
Niet westerse: groep individuen waarmee men zich verbonden voelt is groter
De behoefte om mensen binnen deze kringen te helpen is even groot
WAAROM WIL JE HELPEN?
- Waarden spelen een belangrijke rol in het willen helpen
Voorbeeld: autonomie, gelijkheid, rechtvaardigheid,…