Overzicht van de kunsten: avant-garde tot heden B
Bessie Smith
→ Muziek: Blues & jazz: ook Louis Armstrong, Duke Ellington (zwart orkest voor
enkel witte mensen), Josephine Baker, …
Josephine Baker, in haar bananenrokje uit de Folies Bergère-productie 'Un Vent
de Folie', ca. 1927
→ werd rijk, eiste haar vrijheid op
→ 11 of 12 geadopteerde kinderen
Latere kritiek (van o.m. Gilbert Osofsky) op Harlem Renaissance:
De New Negroes zouden aanleiding hebben gegeven tot het ontstaan van nieuwe witte stereotypen van
zwarten, die niet geldig of accurater waren dan oude stereotypes.
Beeldende kunst
→ Aaron Douglas, Augusta Savage, Richmond Barthé, Charles Alston, …
Noah's Ark - Aaron Douglas - 1927
Charleston - Aaron Douglas - 1928
1
, Congo - Aaron Douglas - 1928
God's Trombones (ill.) - Aaron Douglas - 1927
Gamin, geschilderd gips - Augusta Savage - ca. 1929
einde harlem renaissance door beurscrash in wall street
⇒ grote depressie in VS en Duitsland …
⇒ zwarte inwoners worden ontslagen, …
De jaren ‘30
1934: Doctrine
= hield in dat de wereld was verdeeld in twee kampen; een imperialistisch deel geleid door de Verenigde Staten
van Amerika en een democratisch deel geleid door de Sovjet-Unie. Elk land moest een kant kiezen, neutraliteit
in de doctrine was onmogelijk.
Voorgeschiedenis:
→ vanaf 1918 reden er ‘agit-treinen’ rond in de Sovjet-unie, met kunstenaars en toneelspelers die eenvoudige
toneeltjes opvoeren en dankzij moderne technieken propaganda verspreidden. In de trein bevond zich een
drukpers. Wanneer de trein door dorpen reed, werden er posters naar buiten geworpen of uitgedeeld. In de
trein zelf werden er films getoond, van o.m. documentairemaker Dziga Vertov.
→ Daarnaast was agitprop het begin van links politiek theater, dat zich ook zou verspreiden in West-
Europa en de VS, met Bertolt Brecht (D) als bekendste vertegenwoordiger.
Lenin wou af van die avant-gardes, maar Stalin nog meer
⇒ In 1934 werd het eerste congres van de Bond van Sovjetschrijvers georganiseerd. Andrei Zjdanov legt er de
doctrine vast van het socialistisch realisme. Twee jaar eerder heeft hij de termen al gelanceerd in een tijdschrift.
→ Hij citeert Jozef Stalin, die tien jaar eerder Lenin heeft opgevolgd en volgens wie kunstenaars en
schrijvers ‘ingenieurs van de ziel’ moeten worden (stuwdammen, rivieren wegtrekken, … )
2
,Socialistisch realisme is een samengaan van agitprop (propaganda op die treinen) en een documentaire stijl
⇒ heldenverhalen die worden gebracht in een negentiende-eeuwse stijl (grijpen terug naar een oude,
burgerlijke manier van kunst maken)
→ hebben kritiek op franse schilderkunst (drang naar abstractie (impressionisme,
post-impressionnisme, cézanne, fauvisme, kubisme))
→ Volgens het socialistisch realisme moeten kunstenaars de realiteit én een utopie afbeelden. Dat maakt de
doctrine van het socialistisch realisme paradoxaal.
→ je kan niet die 2 dingen afbeelden
→ Desalniettemin zet de doctrine zich door. Terreur volgt. In 1936 zijn er showprocessen en publiceert Zjdanov
een reeks artikels in de Pravda (staatskrant), waarin hij formalisme veroordeelt in elke kunstvorm. (kunstenaars
die niet in de pas lopen, de pas af te snijden)
→ Na de Tweede Wereldoorlog zet deze politiek zich verder onder Stalin. In 1946 wordt de Zjdanov-doctrine of
zjdanovschchina van kracht. Ze blijft van kracht tot 1953, wanneer Stalin sterft
Vroege 20ste eeuw: nieuwe kunstvorm: fotografie
→ Filosofen denken na over de impact van de opkomst van fotografie en andere media die gebaseerd zijn op
het principe van reproductie (=voortplanting)
In 1936 schrijft Walter Benjamin ‘Het kunstwerk in het tijdperk van de technische reproduceerbaarheid’
→ Wat blijft er over van dat oude kunstwerk waar er doorgaans maar 1 exemplaar van is?
→ rond diezelfde tijd creëert de Franse schrijver André Malraux zijn musée imaginaire
André Malraux en Le Musée Imaginaire (° 1935)
→ doet iets nieuw met het aura van kunstwerken; maakt gebruik van
reproductie door betekenis van kunstwerken anders te bekijken
→ beeld is niet langer uniek, en haalt daar zijn betekenis daar niet meer uit,
maar haalt het uit een interactie met (oneindig) andere beelden
1935: Great Depression
→ Roosevelt wilt met een new deal de crisis tegen gaan
→ fotografen worden betaald om ‘kunst’ te maken en trekken het platteland in
→ humanitaire realistische fotos
→ ‘Ours shows what’s in (the) back of the action’
→ vanaf 1937 werden ze omgedoopt tot de FSA (= onderdeel van Resettlement
Administration, waarmee financiële steun werd verleend aan de door droogte geteisterde
centrale staten van de Verenigde Staten. een omvangrijk fotografisch project, dat tot doel
had het Amerikaanse boerenbestaan te documenteren.)
→ commentaar van Ansel Adams tegen Stryker: ‘what you’ve got are not
photographers they’re a bunch of sociologists with cameras’
‘If there is a great theme of the FSA file, it is surely the end of rural America and its displacement by a commercial,
urban culture with its marketplace relationships. Automobiles, movies, telephone poles, billboards, canned food,
ready -made clothing: these familiar icons from the file bespeak a vast upheaval... a profound breach in the
relation of American society to its “nature” and to the production of sustenance from the land.’
- Alan Trachtenberg, historicus
The term should be documentary style. You see, a document has use, whereas art is really useless. Therefore art
is never a document, although it can adopt that style.’
3
, - Walker Evans over eigen werken
→ Zijn idee houdt 2 tegenstrijdige noties in:
- Totale transparantie t.o.v. de echte wereld als referent
- idee van een stijl als neerslag van het temperament van de fotograaf-kunstenaar (is het nog altijd
neutraal / echt / transparant als het een stijl is?
→ Wat is een document en wat is een foto?
Migrant Mother, Nipomo, California - Dorothea Lange - 1936
→ In hoeverre helpt zo een beeld de fotograaf of het model van de foto?
Allie Mae Burroughs, uit: Let Us Now Praise Famous Men - Walker Evans - 1936
Houses. Atlanta, Georgia - Walker Evans - 1936
→ opkomende moderne amerika op platteland
Three Sharecroppers, Frank Tengle, Bud Fields, and Floyd£ Burroughs, Alabama,
zomer 1936, in:Id. en James Agee, Let Us Now Praise Famous Men: Three Tenant
Families, Boston, 1941 - Walker Evans
Penny Picture Display, Savannah - Walker Evans - 1936
→ speelt met het idee van reproductie
→ lijnenspel en document
4
