Samenvatting van alle literatuur van Criminologie voor niet-juristen, 2024
18 keer bekeken 4 keer verkocht
Vak
Criminologie voor niet-juristen (RGBFI00705)
Instelling
Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Dit is een samenvatting van alle literatuur van Criminologie voor niet-juristen. De samenvatting is volledig in het Nederlands geschreven.
De samenvatting bevat:
- Criminologie: een terreinverkenning (Van Dijk, Huisman en Nieuwbeerta)
- Kwalitatief onderzoek en criminologische theorie (Staring...
Criminologie: een terreinverkenning – Van Dijk, Huisman en Nieuwbeerta
Neerwaartse vergelijking: mensen vergelijken zichzelf met anderen in een slechtere situa9e zodat ze
een beter gevoel krijgen over zichzelf à zo leest men liever verhalen over misdrijven die niet te
dichtbij komen, aangezien men dan het gevoel krijgt dat ze er zelf beter aan toe zijn dan het
slachtoffer
Durkheim: stelde dat criminaliteit juist door het oproepen van nega9eve emo9es een posi9eve
sociale func9e vervult à door hun gevoelens van morele verontwaardiging met elkaar te delen,
beves9gen de leden van een gemeenschap zichzelf en elkaar in hun normbesef à iedereen wordt
zich er dan van bewust waar de norma9eve grenzen liggen à door de dader te veroordelen,
beves9gen de groepsleden bovendien hun collec9eve besef van morele superioriteit à de
gezamenlijke afwijzing van de dader vergroot zo saamhorigheid à het gezamenlijk treffen van
maatregelen tegen daders kan ook de groepsband versterken
Zondebokmechanisme: misdrijven fungeren als een katalysator van uitbars9ngen van collec9eve
agressie tegenover de groep waartoe de dader wordt gerekend à op de daders worden gevoelens
van woede en onmacht afgereageerd die een maatschappelijke oorzaak hebben die met het
gepleegde misdrijf weinig of niets te maken hebben
Reac9es op zware misdrijven:
Om te voorkomen dat de reac9es op crimineel gedrag te zeer door emo9es worden beheerst, is in
alle democra9eën de berech9ng van misdadigers geheel of gedeeltelijk in handen gelegd van
onaCankelijke, professionele rechters à in Nederland worden rechters noch officieren van jus99e of
poli9echefs door de bevolking gekozen en worden zowel de strafvonnissen van de rechters als de
individuele vervolgingsbeslissingen van de officier van jus99e zoveel mogelijk buiten de poli9eke
discussie gehouden
Criminologie: stelt objec9eve informa9e over onder andere achtergronden van crimineel gedrag, de
effecten ervan op de slachtoffers en de betekenis van straffen voor daders, slachtoffers en
maatschappij beschikbaar à de criminologie probeert zakelijke informa9e te verzamelen en deze
systema9sch te ordenen à de criminologie probeert ook een bijdrage te leveren aan een op
objec9eve kennis gebaseerde publieke discussie over misdaad en straf à een criminoloog streeF bij
,zijn oordeelsvorming naar objec9viteit à de criminologie is de wetenschap die zich bezighoudt met
de bestudering van de aard en achtergronden van menselijke gedragingen die door de wetgever
straGaar zijn gesteld en van de wijze waarop de overheid en de overige maatschappij daarop
reageert à de criminaliteit wordt bepaald door de inhoud van de strafwet; een criminoloog
bestudeert gedrag dat door de wetgever straGaar is gesteld à de meeste criminologen verzamelen
wetenschappelijke kennis over criminaliteit met de bedoeling daarmee een bijdrage te kunnen
leveren aan een effec9evere en humanere aanpak ervan à een criminoloog is gericht op het
verzamelen van kennis over een bepaald maatschappelijk beleidsveld à de inhoud van criminologie
wordt bepaald door de misdaad en de beheersing ervan à bij de verzameling van kennis worden
inzichten en methoden toegepast uit andere wetenschappen; er is sprake van een veelheid van
theore9sche gezichtspunten van waaruit de misdaad wordt beschouwd à criminologen leveren ook
een bijdrage aan de toetsing van theorieën van andere disciplines op het gebied van misdaad en straf
Criminaliteit: de aard van het straGaar gestelde gedrag wordt bepaald door de wetgever waardoor
dit per 9jd en land enigszins verschilt; het is 9jds- en plaatsgebonden
Criminalisering: invoering van nieuwe weJelijke bepalingen waarop strafsanc9es zijn gesteld;
decriminalisering: schrappen van bestaande straGepalingen
Coornhert: criminaliteit nam toe door de lage pakkans en de geringe afschrikking door de doodstraf
à hij pleiJe voor een ergere straf dan de doodstraf zoals een werkstraf en een gevangenisstraf
Verschillende stromingen over criminaliteit:
• Klassieke school:
- Er ontstond het idee dat de mens in staat was door de rede (het gezond menselijk
verstand) de wereld te begrijpen en te vormen à deze stroming wilde de absolute macht
van de vorst verbreken, rechtelijke willekeur voorkomen en wrede straffen uitbannen à
er was een voluntaris9sch wereldbeeld en men zag de mens als homo economicus: een
op grond van de vrije wilsbeschikking (de raBo) handelende mens die voor- en nadelen
van gedragsalterna9even afweegt à de klassieke school heeF een norma9ef karakter
- Rousseau: weJen moeten maximaal geluk voor een maximaal aantal mensen
bewerkstelligen à volgens hem berust de rechtsmacht van de staat op een
maatschappelijk contract dat de burgers vrijwillig zijn aangegaan
- Beccaria: criminaliteit is een overtreding van dat contract en er moet alleen in de mate
van de inbreuk op het contract worden gestraF (proporBonaliteitsbeginsel); wreed en
overma9g zwaar straffen was ook in strijd met het u9litaris9sche principe, want er zou
daardoor minder geluk zijn à maar het u9litaris9sche principe noodzaakte ook straf,
want zonder straf zou misdaad te aantrekkelijk zijn voor velen; strafzekerheid was
belangrijk, maar dan wel op maat (gelijkheidsbeginsel), op basis van duidelijke weJen
(legaliteitsbeginsel) en niet willekeurig
• PosiBvisBsche school:
- DeterminisBsch wereldbeeld: vrijheid van handelen van mensen wordt sterk beperkt
door mogelijkheden en omstandigheden; menselijk gedrag (en dus ook criminaliteit)
wordt bepaald door factoren waarop mensen weinig invloed hebben (posi9vis9sche
school werd sterk beïnvloed door de natuurwetenschappen)
- Empirisch ideaal: de werkelijkheid valt door wetenschappelijk onderzoek waar te nemen
en te verklaren à posi9visten probeerden op basis van observa9e, me9ng en induc9ef
redeneren de oorzaken van misdaad vast te stellen à posi9visten bestreden daarom het
idee van gelijk straffen omdat dit verschillen tussen daders veronachtzaamt;
gevangenzeJen van misdadigers zou niet gericht moeten zijn op leedtoevoeging, maar op
behandelen en het voorkomen van herhaling
• Italiaanse antropologieschool (stroming binnen de posi9vis9sche school):
, - Deze stroming zocht de oorzaken van crimineel gedrag in de mens zelf en was sterk
beïnvloed door de medische wetenschap à door systema9sche observa9e probeerde
men medische factoren te vinden die crimineel gedrag veroorzaken
- Lombroso: ging uiterlijke kenmerken van gevangenen systema9sch observeren en
registreren (posiBvisBsche methode) à hij beweerde dat criminaliteit zijn oorsprong
vindt in het feit dat de criminele mens is achtergebleven in het evolu9eproces (atavisme)
en biologisch gedetermineerd is om delicten te plegen à hier kwam veel kri9ek op
• Franse milieuschool (stroming binnen de posi9vis9sche school):
- Quetelet: paste sta9s9sche methoden in de sociale wetenschappen toe à hij stelde vast
dat de aantallen gepleegde misdrijven in een gebied betrekkelijk stabiel waren, wat hem
deed veronderstellen dat hieraan niet de vrije wilsbesluiten van individuen ten grondslag
lagen, maar maatschappelijke wetma9gheden
- Deze stroming zocht verbanden tussen menselijk gedrag en kenmerken van de
samenleving
- Lacassagne: stelde dat het de sociale omgeving is die iemand tot criminaliteit brengt
(hiermee keerde hij zich tegen Lombroso); iedere maatschappij krijgt de criminaliteit die
zij verdient
- Von Mayr en Bonger: crimineel gedrag komt voort uit economische ontbering à hier
kwam empirische kri9ek op
SocialisBsche criminologie: door socialis9sche transforma9e van de samenleving zou misdaad
verdwijnen
Nieuwe RichBng (onder andere Pompe, Kempe en Baan): enerzijds werd de dader verantwoordelijk
gehouden voor zijn gedrag, maar anderzijds was er ook oog voor de omstandigheden à de
delinquent moest als mens worden gerespecteerd: hoe hij werd behandeld was van invloed op
herhaling van criminaliteit à criminologie diende hierbij vooral om de toepassing van het strafrecht
te verbeteren; strafrecht werd gezien als uiterste middel, met nadruk op behandeling en resocialisa9e
en minder op straffen en vergelding
KriBsche criminologie (onder andere Taylor, Walton en Young): de strafwetgeving en de
strafrechtelijke prak9jk dienen vooral tot bescherming van de belangen van de maatschappelijke elite
(invloedrijke groepen) à dit staat tegenover de posi9vis9sche criminologie, omdat niet de misdaad
en de oorzaken ervan centraal staan, maar de problema9sche kanten van de strafrechtspleging, en
omdat de kri9sche criminologie meer gericht is op norma9eve analyses à Hoefnagels: zag processen
van criminalisering en decriminalisering als het onderwerp van de criminologie à Bianchi en
Huisman: bepleiJen de geleidelijke vervanging van het strafrecht door nieuwe vormen van
conflictoplossing
Anomie- of straintheorie (Merton): toegenomen misdaad in Amerika kwam voort uit de tegenstelling
tussen de ideologie van de ‘american dream’ (vrijheid en gelijkheid voor iedereen) en de
werkelijkheid van geringe kansen voor de migranten in achterstandswijken à deze mensen hebben
weinig kansen om de ‘american dream’ op legale wijze te verwezenlijken en grijpen daarom naar
illegale manieren om carrière te maken
EBologische criminologie: houdt zich bezig met het onderzoek naar de oorzaken van crimineel
gedrag en criminaliteit à 2 hoofdstromingen:
1. Biologische en psychologische criminologie: probeert te verklaren waarom individuen met
kenmerk X crimineel gedrag vertonen en individuen met kenmerk Y niet (of niet in dezelfde
mate) à zoekt naar oorzaken van crimineel gedrag
, 2. Economische en sociologische criminologie: probeert criminaliteit te verklaren als
maatschappelijk verschijnsel à probeert het niveau en de beweging van criminaliteit te
verklaren
Informele reacBes op criminaliteit: reac9es van slachtoffers en poten9ële slachtoffers van delicten en
van omstanders; formele reacBes op criminaliteit: reac9es van het poli9ële en jus99ële apparaat à
daartoe staan op verschillende niveaus allerlei middelen ten dienste van de autoriteiten
Indeling van de criminologie:
KwalitaBef onderzoek en criminologische theorie – Staring en Van Swaaningen
Goed onderzoek is onderzoek dat leidt tot nieuwe en betere vragen (Schuyt) à een georganiseerde
scepsis (vooral ten aanzien van datgene dat in een bepaalde 9jd als ‘de waarheid’ wordt beschouwd)
is belangrijk voor een wetenschappelijke houding (Schuyt en Merton) à om die reflec9e te kunnen
aanbrengen is het essen9eel om onderzoeksdata te relateren aan theorie en methodologie à alleen
als de onderzoeker in staat is onderzoeksresultaten binnen bredere wetenschappelijke en
maatschappelijke ontwikkelingen te plaatsen, draagt hij bij aan een criminologie die ertoe doet à
veel criminologen gaan te gemakkelijk mee in de beheersingscultuur die het beleidsdebat
momenteel kenmerkt à Van Stokkom: criminologen volgen het handhavingsbeleid vaak; niet alleen
wordt voorzien in cijfers, aantallen en resultaten, maar ook worden conform de uitgangspunten van
evidence-based onderzoek verregaande aanbevelingen gedaan à dit kan beloFen niet waarmaken
à Engbersen: de Nederlandse criminologie is te erg verschraald naar een intern gericht discours en
raakt daarmee steeds verder verwijderd van de grote maatschappelijke vraagstukken waar het
werkelijk om gaat à ChrisBe: criminologen tonen te weinig eigen academische autonomie en
onaCankelijkheid; dit a-theore9sch empirisme in de criminologie wordt mede in de hand gewerkt
door de overdaad aan rela9ef gemakkelijk toegankelijke gegevens over criminaliteit en
rechtshandhaving die door overheden en overheidsdiensten zijn verzameld à door zelf data te
verzamelen, kom je eerder op inzichten die poli9e en jus99e nog niet hebben dan wanneer je je
alleen op hun eigen gegevens baseert (en dat doen criminologen te weinig volgens Chris9e)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LauraSociologie. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,46. Je zit daarna nergens aan vast.
