Dierkunde: morfologie en
systematiek
PROF. DR. IR. JORIS MICHELS
Kaatje Derweduwen | Biowetenschappen | 2019-2020
,Hoofdstuk 1: introductie tot systematiek der
dieren en terminologie
Het belang van een classificatiesysteem
- Het 5-rijken systeem volgens Whittaker (1969):
o Meercellige eukaryotische organismen:
1. Regnum Animalia (= Metazoa)
• Ingestie
• In het bezit van spier-zenus- enzintuigstelsel
• Aanwezigheid van een uitscheidings-, ademhalingsstelsel en een
bloedsomloop
• Subregum Parazoa → geen echte weefsels of organen
• Subregum Eumetazoa (= Histozoa) → wel weefsel en organen
2. Regunum Plantaea
• Voeden zich via fotosynthese
3. Regnum Fungi
• Voeden zich via absorptie
o Ééncellige eukaryotische organismen:
4. Regnum Protista
• Protozoa (ééncellige diertjes)
o Ééncellige prokaryotische organismen
5. Regnum Monera:
• bacteria en blauwwieren
• opname voedsel door absorptie
• sommige ontwikkelen zich tot meercellige (= supracellulair)
niveau
- Onderscheid door voedingsmethoden!!!
- Evolutietheorie door natuurlijke selectie:
o Eindeloze verandering
o Gemeenschappelijke herkomst (fylogenie)
o Ontstaan van nieuwe soorten
o Geleidelijkheid
o Natuurlijke selectie
- Chromosomale theorie van erfelijkheid:
o Analogie: organismen groeperen die een belangrijk kenmerk gemeen
hebben → zeer zwakke basis voor classificatie
o Homologie: groeperen van organismen die:
• Dezelfde basisstructuren
• Staan in dezelfde relatie met andere organen
• Ontwikkelen zich tijdens de vroege embryogenese volgens
hetzelfde patroon
PAGINA 1
, Kenmerk Natuurlijke classificatie Kladistiek
Groepering Organismen gegroepeerd in taxa
Organismen gegroepeerd in
clades
Criteria Morphologische gelijkenissen Synapomorphieën =
gemeenschappelijke eigesnchap
van de leden van een taxon, die ze
geërfd hebben van de laatste
gemeenschappelijke voorouder
van dat taxon.
Onderverdelingen Polytoom Dichotoom
Voorstelling Lijsten Grafisch (cladogram)
Fylogenie Parafyletische groepen Alleen monofyletische groepen
toegestaan
Nieuwe gegevens/ Eerder gemakkelijk in te passen Nieuwe gegevens en soorten
ontdekkingen leidden tot herberekening en
opmaak cladogram
- Taxonomische categorie fylum of stam = niveau in de hiërarchische classificatie
o Regnum: rijk
o Fylum: stam
o Classis: klasse
o Ordo: orde
o Familia: familie
o Genus: geslacht
o Species: soort
Soort of species als basis van classificatie
1. Een groep dieren die afstamt van éénzelfde voorouder populatie, dus vormen ze
een afstammingslijn voorouder-afstammelingen.
2. Ze kunnen alleen vruchtbaar nakomelingschap voortbrengen met leden van
dezelfde soort en niet met leden van een andere soort.
3. Het betreft een groep van individuele dieren, die voor wat de totale som van al
hun eigenschappen (morfologische, fysiologische, …) betreft op een constante
wijze meer op elkaar gelijken dan op leden van andere soorten
- Binominale nomenclatuur
o Geslecht of genus: eerst – hoofdletter – schuin
o Soort of species: tweede – geen hoofdletter – schuin
o Bij een polytypische dierensoort (= een dierensoort die uit verschillende
ondersoorten of rassen bestaat) kan men een derde naam toevoegen
(trinominale nomenclatuur) vb: Branta canadensis moffitti
o Vb: Canus lupus L. (wolf)
- Systematiek : de leer van de rangschikking van dieren
o Taxonomie
o Diagnostiek
o Classificatie
o Nomenclatuur
PAGINA 2
, Lichaamsvorm en soorten symmetrie
- Asymmetrisch (geen symmetrie)
- Wel symmetrie:
o Sferisch symmetrisch = symmetrie die men in een bal aantreft
o Radiaal symmetrisch = symmetrie die men aantreft in een wiel
• Biradiale symmetrie = symmetrie die men aantreft in een
symmetrisch ruimtelijke figuur met een ellips als basis
o Bilateraal symmetrisch = er is maar één verticale sectie die een organisme
in twee gelijke delen deelt
Metamerisatie of segmentatie:
= lichaam bestaat uit een lineaire reeks metameren of segmenten die stuk voor stuk
volgens hetzelfde basisplan gebouwd zijn0
- Annelidia (ringwormen; vb: regenworm)
o Alle metameren of segmenten in essentie gelijk en zowel in- als
uitwendig zichtbaar
- Arthropoda (geleedpotigen; vb: kreeft, insect)
o Meestal zijn de metameren of segmenten verschillend en hoofzakelijk
uitwendig te zien
- Chordata (chordadieren; vb: vis, mens)
o Hoofzakelijk inwendig te zien (wervels, lichaamsspieren, …)
Polymorfisme
= veelvormigheid waarin één diersoort voorkomt
Directe en indirecte ontwikkeling van organisme:
- Indirecte ontwikkeling = ontwikkeling van zygote tot volwassen via larvale stadia
– metamorfose
- Directe ontwikkeling: ontwikkeling van zygote tot volwassen zonder larvale
stadia
Criteria voor toenemende complexiteit:
Minder complex Meer complex
- Ééncellig - Meercellig
- Asymmetrisch of radiaal symmetrisch - Bilateraal symmetrisch
- Niet gesegmenteerd - Wel gesegmenteerd
- Diblastisch (twee kiembladen) - Triblastisch (drie kiembladen)
- Coeloom afwezig - Coeloom afwezig
- Slechts één opening in het - Spijsverteringsstelsel is een buis die
spijsverteringsstelsel doorheen gans het lichaam loopt
- Een bepaald orgaansysteem is afwezig - Een bepaald orgaaansysteem is
of eenvoudig gebouwd aanwezig en/of complex gebouwd
PAGINA 3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper KaatjeDerweduwen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.