Deel 1 & deel 2
Algemene puntjes
Volledig digitaal examen 20 meerkeuzen vragen giscorrectie
Handboek en wetboek mag je gebruiken! (ook eigen notities!)
1e jaar: deel van het hele boek moet je maar kennen, niet alles (deel 2 e jaar) (ong. tot p. 351
kennen)
MAAR je hebt HEEEEEEL weinig tijd (voor 20 vragen, dus je kunt niet alles gaan opzoeken) –
45 minuten
Je mag wel alles aanduiden in je boeken maar NIET in schrijven
Begripsomschrijving
Burgerlijk procesrecht: punten van procesrecht staan in art. 6 EVRM
Bv. recht op een eerlijk en open proces, onafhankelijke en onpartijdige rechter, bijstand,
voorbereidingstijd, duidelijke reden van veroordeling,…
DUS eigenlijk vind je in dit artikel het gerechterlijk recht volgens het EVRM (dus hoe het
EVRM wilt dat er wordt gehandeld binnen het gerechtelijk recht)
Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (fundamentele rechten rechten
waarop geen enkele uitzondering mogelijk is)
mensenrechten
Materieel recht: recht hebben op iets afgeleid uit de wet (bv. je hebt recht op iets omdat je iets hebt
verkocht/gekocht, omgangsrecht van de kinderen, onderhoudsgeld betalen aan ex – afgeleid uit de
wet: verhuur-huur, koop, kinderrechten,…)
MAAR er is iets mis met het materieel recht, want als er niets mis zou zijn dan zouden we
het niet gebruiken (want als er bv. wel betaald is geen probleem) problemen als je niet
doet wat je moet doen (bv. niet betalen) (je hebt dus een probleem met je materieel recht)
het materieel recht gaat eigenlijk niet verder dan gewoon kunnen zeggen dat er een
probleem is hij kan het niet oplossen GERECHTELIJK RECHT (gaat het fiksen, probleem
oplossen) (kunnen zeggen wat er moet gebeuren om het hele probleem van de baan te
krijgen)
Gerechtelijk recht: hangt vast aan materieel recht steunt erop, en kan dus niet zonder (daarom
werd gerechtelijk recht vroeger niet als apart recht gezien nu wel want het groeit meer (bv. fiksen
ook hun eigen rechtbanken etc.)
‘mijn materiele rechten kunnen uitoefenen’
= procesrecht = rechtsregels met betrekking tot de effectuering van materieelrechtelijke
aanspraken
Gerechtelijk recht heeft dus materieel recht nodig (als je geen materieelrecht hebt, kun je
niets komen doen in de rechtbank voor gerechtelijk recht)
Effectuering (effect krijgen) van materieelrechtelijke aanspraken
Bronnen
Waar haalt men het procesrecht?
1
, Internationale regels van het procesrecht
o Verdragen: art. 6 EVRM
Waarom belangrijk?
alle lidstaten gaan zich engageren, zich eraan houden om deze
regels te hanteren (internationaal overschrijdend)
Recht is normaal nationaal, omdat niet heel de wereld dezelfde
regels volgt als BE – dus eigenlijk zorgen deze internationale regels
(bv. art. 6 EVRM) voor een goede uitzondering
Over de grens hebben we dus vaak een probleem hebben we
geen vat meer op
o Bv. als een kindje geboren wordt van BE ouders dat is een
Belgje, maar als er een kindje geboren wordt van Zwitserse
ouders wij kunnen niet zeggen dat het een Zwitser is,
want dat bepalen zij ENKEL zeggen: het is geen Belgje
Je kunt dus niet over een andere nationaliteit iets
zeggen, enkel over die van ‘jezelf’
o Wij hebben wel regels om zaken van andere landen te
behandelen maar dat werkt niet goed meer beter is
om afspraken te maken (verordeningen)
Samen afspreken hoe het aan te pakken (niet zonder
overleg zomaar te bepalen hoe iets op te lossen)
o Europese verordeningen: Brussel Ibis (2012)
Staan regels in om vonnis van ander land aan te nemen, of met ons eigen
vonnis naar een ander land te gaan (bv. als BE rechter een DU fabriek
aanklaagt om te betalen dan is er dus een automatische acceptatie)
Probleem voor landen die niet mee in de EU zijn, want dan zou er
evt. een apart regel voor betaan om deze vonissen te accepteren
Het gaat hier dus wel enkel over Europese landen (zoals gezegd kan
BE dit niet voor landen buiten de EU >< zij kunnen dat ook niet voor
BE)
Nationale regels:
o Grondwet: rechterlijke macht (hoven en rechtbanken) + fundamentele waarborgen
Bv. alle zittingen zijn openbaar je mag erbij zijn bij een zaak
TENZIJ rechter uitdrukkelijk verbiedt (voor goede werking) +
minderjarigen
Bv. alle rechters moeten hun uitspraken motiveren
Je moet als veroordeelde weten waarom je veroordeelt bent
o Gerechtelijk wetboek (Ger. W.) zijn de meeste regels in terug te vinden
Verhaal: alle wetboeken kwamen eigenlijk van de ‘Code Napoleon’, alle
macht bij de koning (gaan we nooit meer doen na de FR revolutie) -> macht
werd uitgespreid (ging naar het volk) -> wij kregen scheiding der machten (3
machten: regels maken, regels uitvoeren, conflicten over regels oplossen)
(basis van deze 3 machten die staan in de grondwet) -> Napoleon regelde dit
alles (we hebben zeer veel van hem: huisnummer, kadaster (wat van wie is))
Napoleon hield van het romeinse recht keek er dus ook wel veel
naar, Napoleon nam veel op/over (bv. keizer Constantijn)
Keizer Constantijn heeft van Christenen de staatsgodsdienst gemaakt
(kwam hem toen goed uit) kerk en staat begonnen door elkaar te
2
, lopen (bv. huwelijk ontbinden in 1804 was dus heel moeilijk, want
kerk en staat stonden naast elkaar) stond zo in het burgerlijk
wetboek (later wel veranderingen)
Strafwetboek, burgerlijk wetboek,… hebben we heel veel van Napoleon
(regels maar ook het boek zelf soms)
>< Gerechtelijk wetboek NIET van Napoleon, want dit was een heel
slecht systeem!
o Formulieren procesrecht: als je een eis wou instellen moest
je kiezen uit een bepaalde lijst (actio) (zelfde voor de
verdediging) (exceptio)
Bv. de ENAC
o Napoleon was er niet in geïnteresseerd, dus deed er ook
niets mee (veranderde niets)
Hij wilde het procesrecht niet ‘beter’ maken, omdat
het hem toch niets uitmaakte
We moesten regels gaan maken (vooral voor de
werkgevers/werknemers) tijden van priester Daens
o Wij moesten het nog zelf gaan doen (geen voorbeeld van
Napoleon, zoals bij vele andere wetboeken)
o Want een verkoper en koper die wilden wel hetzelfde
(overeenkomen over de prijs)
MAAR bij werknemers en werkgevers is dit niet zo (staan
verticaal tegenover elkaar) was je ziek, ja pech, geen loon;
konden de werkdagen verlengen;…
DUS een nieuwe rechtbank gemaakt (belangrijk was dat hier
ook arbeiders bijzaten):
werd een beetje ingewikkeld (door veel verschillende
rechtbanken) Charles Van Reepinghen maakte nieuwe
rechtbankenstructuur
Procesrecht! hoe een proces precies zou werken
TOTAAL nieuwe procedure (duurde 3 jaar om in te werken) (innovatie!!)
Belangrijkste nieuwe regels (1967):
o 1 procedure
o Zelf naar de rechter gaan was mogelijk (daarvoor was een
tussenpersoon verplicht)
Maar sinds 1967 zijn er ook nog wel wijzigingen geweest:
o Wet 3 augustus 1992: wijziging van het gerechtelijk wetboek
o Wet 26 april 2007: ingevoerd ter bestrijding van
gerechtelijke achterstand (nog steeds een achterstand)
o Gerechtelijke hervorming 2014: gerechtelijke
arrondissementen vallen voortaan samen met de
provinciegrenzen (uitzondering: apart arrondissement voor
Brussel en Eupen, Leuven en Nijvel) van 27 naar 12 arr.
o Potpourri I – VII 2015-2018
Koen Geens was toen minister van justitie
Potpourri: want er zat heel veel in deze wetten, Koen
Geens had het burgerlijk recht aangepast, en dus
3
, procesrecht veranderde mee verschillende zaken
door het parlement aanvaard gekregen
Boek werd benoemd tot ‘moeder van ALLE procedures’
Bv. ook op school als je niet akkoord bent met je punten, en je gaat
naar de school om dit te zeggen, wordt behandelt via de regels van
het gerechtelijk wetboek
Alle procedures zullen gebaseerd zijn op dit boek
Basisbeginselen
1. Grondrecht: recht op verdediging
2. Toegang tot het recht: art. 6 EVRM
In BE kun je zo goed als voor alles naar de rechtbank (zelfs voor niks) je kan er gemakkelijk
geraken >< GB: er is maar 1 hof van beroep, veel minder rechters is dus wel eenvoudigere
structuur, maar het is veel minder toegankelijk
= fundamentele regel! iedereen moet toegang hebben tot de rechter
o Bv. je hebt geen geld dus kan niet naar de deurwaarder om te dagvaarden MAAR
het is een fundamentele regel (= geen uitzonderingen mogelijk) dus BE moet een
systeem inbouwen zodat iedereen wel een procedure kan instellen
3. Onafhankelijk en onpartijdig gerecht
We komen nog terug op deze zaken
Men mag nog geen partij hebben gekozen elke persoon heeft recht op een eerlijk proces
(onschuldig tot het tegendeel bewezen is)
4. Tegenspraak
= kans die je moet hebben om u te verweren ongeacht wanneer. Je moet in ieder stadium, in
ieder stapje van een procedure de kans krijgen om u te verweren, maar is niet verplicht
Heel belanrijk in BE (totaal anders in andere landen/series) (we hebben andere
denkstructuren)
o Vroeger veel onderscheid: continentaal systeem >< anglo-amerikaans systeem
Anglo-amerikaans systeem is beetje verwaterd door BR die sommige delen
overnamen van continentaal systeem (vooral door bij de EU te zijn, bv.
EVRM)
Het onderscheid bestaat dus zeker nog, maar is lang niet meer zo groot
Je kan je schuld/fout verleggen
o In BE gebruiken we hiervoor heel veel art. 1382 oud BW
Wordt veel gebruikt in het verkeer
Bij schade wordt er vaak beroep gedaan op dit artikel
o Veel evolutie want na veel zaken kwamen er andere resultaten (bv. kijken naar
ouderdom van de auto voor die te vergoeden na een botsing)
>< vroeger zei men gewoon dat het zo was en dat je schuldig was dus
moest vergoeden, dezer dagen gaat men alles onderzoeken
o Eerst ging men bv. geen vergoeding geven omdat je moest wenen omdat je kindje
omver gereden is tegenwoordig geven we hier wel iets voor, geven wel een
vergoeding (want het is je verlies)
Ook dus kijken naar eventuele emotionele schade
VS: die lossen alles op via rechtspraak
o Baseren zich op gelijkaardige zaken die zich al hebben voorgedaan
o = precedenten recht
o Je weet alles over de rechters/supreme court
4
