Samenvatting Recht in context - Inleiding rechtswetenschap (RR111)
5 keer bekeken 0 keer verkocht
Vak
Inleiding rechtswetenschap (RR111)
Instelling
Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR)
Boek
Recht in context
Deze uitgebreide samenvatting bevat alle voorgeschreven literatuur en leerdoelen uit de werkgroepen, zorgvuldig uitgewerkt om je optimaal voor te bereiden op tentamens. Ideaal voor rechtenstudenten die een diepgaand overzicht willen van belangrijke begrippen en juridische concepten.
De samenvatt...
Samenvatting Tentamenstof Recht in context - Inleiding in de rechtswetenschap
Samenvatting inleiding rechtswetenschap
Samenvatting Recht in context- Inleiding rechtswetenschap
Alles voor dit studieboek (22)
Geschreven voor
Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR)
Rechtsgeleerdheid
Inleiding rechtswetenschap (RR111)
Alle documenten voor dit vak (76)
Verkoper
Volgen
maxkrause
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
Probleem 1: Monstertruck
Recht in context, Hoofdstuk 1
Inleiding:
De oplossing van een concreet juridisch probleem (casus) kan een aanknopingspunt bieden waarmee
vastgesteld kan worden wat recht is en hoe deze tot uitwerking komt.
1. Om het recht te begrijpen, is het noodzakelijk dat er aandacht wordt besteed aan de
omstandigheden waaronder het recht tot stand is gekomen. = de oorspronkelijke context
van het desbetreffende leerstuk verhelderd.
2. Het recht in een bepaalde concrete casus kan slechts goed worden begrepen als er aandacht
wordt geschonken aan de omstandigheden van het geval.
Aristoteles: Dat mensen moeten handelen naar de eisen van de omstandigheden. = contextualisme.
De rechtswetenschap valt uiteen in:
- De rechtsdogmatiek:
o De studie van het geldende recht
o De casuïstiek: het geheel van de juridische casus: en
o De ordening van het recht door tekstanalytische methoden.
- De benadering van het recht:
o Interdisciplinariteit: een wetenschappelijk discipline als de rechtswetenschap wordt
dan met andere wetenschappen verbonden.
2 De taal van het recht
De taal van het recht bevat begrippen die we kennen uit ons dagelijks taalgebruik. Toch hebben deze
in juridische contexten andere betekenissen. Het is namelijk nooit op voorhand duidelijk hoe
woorden in een bepaalde context dienen te worden begrepen.
3 Betekenis en context: drie voorbeelden.
In de rechtspraak doet de rechter namelijk vaak aan rechtsvinding: het vaststellen van de betekenis
van het geldende recht in het licht van het geval waarover moet worden beoordeeld. Deze betekenis
wordt vrijwel volledig bepaald door de omstandigheden van het geval.
Als de rechter de betekenis van een woord af laat hangen van de omstandigheden van het geval =
casuïstische rechtsvinding.
Exoneratieclausule: een onderdeel van een overeenkomst die de aansprakelijkheid van een van de
partijen beperkt of uitsluit, niet in zijn algemeenheid kan worden beantwoord, maar afhankelijk is
van de omstandigheden van het geval.
De taal van het recht verwijst nooit naar vaste betekenissen, maar naar de betekenis van de
uitspraken en uitdrukkingen is afhankelijk van de context waarin zij gebruikt worden.
Strafrecht: casuïstische rechtsvinding niet in strijd met het legaliteitsbeginsel, omdat dit beginsel niet
met zich brengt dat de wettelijke terminologie verwijst naar in abstracto vaststaande betekenissen.
4 Casuïstische rechtsvinding vs Regelgeleide rechtsvinding.
, - Casuïstische rechtsvinding: meer gericht op de billijkheid als uitvloeisel van het streven naar
rechtvaardigheid. Met andere woorden, wat is een rechtvaardige oplossing?
Einzelfallgerechtigkeit: gerechtigheid in het individuele geval.
- Regelgeleide rechtsvinding: meer gericht op rechtseenheid, rechtsgelijkheid en
rechtszekerheid. Draagt dus met name bij aan de ontwikkeling van het recht als systeem.
Normgerechtigkeit: gerechtigheid op basis van de wettelijke norm.
In de loop van de twintigste eeuw verschuiving van regelgeleide rechtsvinding -> naar - Casuïstische
rechtsvinding. Hier is veel kritiek over geweest: met name het argument dat deze vorm van
rechtsvinding een afbreuk doet aan de rechtseenheid en rechtsgelijkheid.
- Rechtseenheid: binnen de rechtspraak dient eenheid in de gronden (de regels waarop een
uitspraak is gebaseerd) te worden gerealiseerd. Hoeft niet te leiden tot eenheid in de
resultaten, in geen enkel geval zijn de feiten namelijk gelijk en verschillende gevallen
verdienen een verschillende behandeling.
- Rechtsgelijkheid: binnen de rechtspraak dienen gelijke gevallen gelijk te worden behandeld.
Rechtsoordelen moeten dus een regel opleveren die herhaaldelijk kan worden toegepast bij
gelijke gevallen.
- Rechtszekerheid: de zekerheid die het recht biedt van groot belang is, maar niet onbeperkt.
Scherpe vaststaande regels bieden vaak schijnzekerheid, omdat bij het eerste beste moeilijke
geval uitzonderingen moeten worden gemaakt.
- In het burgerlijk recht: dat de norm die de rechtsverhouding beheerst kenbaar is.
- In het strafrecht: dat het recht regels biedt waarvan de betekenis bepaalbaar is.
5 De stelling van het contextualisme.
Het contextualisme benadrukt het belang van contexten binnen het recht die vaak over het hoofd
worden gezien. De context speelt altijd een rol.
- De stelling van het contextualisme houdt niet in dat het recht het in het algemeen heel goed
zou doen zonder regels en beginselen. Het gaat om een evenwicht tussen
rechtsverscheidenheid en rechtseenheid en rechtsgelijkheid…
- Het contextualisme is ook geen pleidooi voor casuïstische regelgeving zonder meer. De
context van het geval geeft de doorslag.
Open texture: zijn oordeel vormt aan de hand van vaststaande regels welke hij consequent toepat,
totdat zich een uitzonderlijk geval voordoet waarin de omstandigheden tot een relativering of
beperking van de regel nopen.
Let op: het rechtsoordeel is altijd afhankelijk van de omstandigheden van het geval, ook wanneer dit
niet rechtstreeks zichtbaar wordt.
M.b.t de regelgeleide rechtsvinding impliceert het contextualisme drie dingen:
1. De toepassing van een bepaald type rechtsvinding is afhankelijk van de context van het geval.
2. De context speelt ALTIJD een rol, al is het slechts op de achtergrond.
3. Er zullen altijd uitzonderingen op de regel zijn.
M.b.t de open texture van het recht, kunnen uit de praktijkervaring een tweetal consequenties
,worden afgeleid:
1. Ervaren juristen zijn het veelal snel eens over het rechtsoordeel over het voorliggende geval,
ook indien zij verschilen van mening over het toepasselijke recht en zijn interpretatie.
2. Met de beschikbaarheid van meer kennis over de feitelijke omstandigheden dringt het
rechtsoordeel zich veelal als vanzelf op. -> omstandigheden van het geval.
Als rechtenstudent dien je het recht op minstens 2 manieren in context te kunnen plaatsen:
1. Het gaat ten eerste om dat je precies de vragen weet te stellen die nieuwe inzichten in de
casus geven, zodat je daarna een nieuw voorstel kan doen in de vorm van een antwoord op
de rechtsvraag.
2. Het recht kan vergelijken met andere disciplines (geschiedenis, sociologie en de literatuur).
Recht in context, Hoofdstuk 2
1.2 Onrechtmatige geboorte.
- Ober dictum: een overweging ten overvloede.
Hieruit kan men twee veronderstellingen afleiden:
1. Het wettelijke kader is op zichzelf kennelijk niet doorslaggevend
2. Een verdere reikende legitimatie is wenselijk geacht. Een die verder gaat dan enkel de
partijen, maar die rekening houdt met de samenleving in het algemeen.
Beroep van principle: een principle is een rechtsbeginsel dat de uitdrukking vormt van een morele
waarde dat gevolgd moet worden omdat de gerechtigheid dat vereist.
Beroep van policy: een beleidsdoel met trekking tot een wenselijke maatschappelijke situatie.
Mogelijke effecten en wenselijke eindtoestand.
Driehoeksmodel:
A: Het normatieve (juridische) moment. Het geheel van regels, beslissingen, beginselen en wordt
ook wel het positieve recht genoemd: het recht dat op een bepaalde tijd en plaatst geldt. Naleven
van de rechtsnormen noemen we rechtmatig handelen, niet-naleving noemen we onrechtmatig
handelen of wederrechtelijk gedrag.
B. Het ideële (filosofische) moment. Dit is het geheel van ideeën, opvattingen en waarden dat als
leidraad en maatstaf fungeert voor het positieve recht. Mensen laten zich namelijk ook leiden door
overtuigingen over goed en kwaad, rechtvaardig en onrechtvaardig. Maar: er is dikwijls spanning
tussen het geldende recht, ook wel de lege lata, en het wenselijke recht, ook wel de lege ferenda. In
, het voorbeeld van het zebrapad is de bescherming van zwakkere verkeersdeelnemers het ideële
moment.
C. Het actuele (sociologische) moment. Dit is de combinatie van het geheel aan maatschappelijke
gebruiken dat tot het positieve recht heeft geleid en het geheel aan maatschappelijke gebruiken dat
uit het recht voortvloeit. Recht en samenleving brengen elkaar namelijk in een wisselwerking tot
stand. Rechtssociologen spreken van een discrepantie (een onderlinge afwijking) tussen law in the
books and law in action. Deze terminologie komt van Roscoe Pound, een Amerikaanse jurist.
2 Achtergrond van het recht als systeem
Definitie van een juridisch begrip kan problematisch zijn:
1. Vaag: Juridische begrippen zijn vaak vaag. De manier waarop ze moeten worden gebruikt en
toegepast is vaak niet eenduidig en aan de hand van heldere criteria vast te stellen. Er kan
onderscheid worden gemaakt intentionele of extensionele vaagheid:
a. Intentionele vaagheid: wanneer er onduidelijkheid bestaat over wat de term precies betekent.
Wat staat er nu eigenlijk?
b. Extensionele vaagheid: wanneer er onduidelijkheid bestaat over de gevallen waarop het begrip
slaat. Wanneer is dit begrip nu van toepassing?
2. Open texture: Juridische begrippen bezitten een open texture. Het recht is afhankelijk van de
niet altijd voorzienbare omstandigheden van het geval. Juridische begrippen zijn de neerslag
van taalgebruik van toen, maar bieden geen zekerheid over de wijze waarop de taal in de
toekomst wordt gebruikt. Er kunnen zich nieuwe gevallen voordoen die niet aan de definitie
beantwoorden. Kortom: de consequentie van de open texture van rechtsbegrippen is dat
hun betekenis evolueert.
3. Betwistbaar: Juridische begrippen zijn vaak betwistbaar, in die zin dat de toepassing vaak
afhankelijk is van criteria waarover men van mening kan verschillen. Denk bijvoorbeeld aan
het begrip redelijk. Wat jij redelijk vindt, vind je broertje/vriendin/buurman misschien wel
helemaal niet.
3 Verdelingen in het recht
- Het objectieve recht: is de verzameling aan geldende rechtsnormen, zij is nauw verbonden
met positieve recht.
- Het subjectieve recht: is al het recht dat toekomt aan de rechtssubjecten, het zijn de rechten
die men ontleent aan de regels van het objectieve recht.
Hierna wordt alleen maar het objectieve recht gehanteerd.
3.1 Privaatrecht en publiekrecht
Het eerste onderscheid dat we maken luidt als volgt:
Het privaatrecht of het civiele recht regelt de rechtsverhoudingen tussen burgers onderling.
Het publiekrecht regelt de organisatie van onze gemeenschap. Het is de bemoeienis van de
overheid met het maatschappelijke leven.
Het onderscheid hiervan is gebaseerd op 4 criteria:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maxkrause. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
