Inleiding tot het recht
Wat onder recht verstaan?
- Enorm veel overeenkomsten op een gemiddelde dag, zoals betalen op de bus
- Geheel van regels
3 Componenten regels
1. Regels die ordenen, recht ordent onze samenleving
2. Regels kunnen afdwingen, politie controleert de regels
3. Regels kunnen wijzigen/afschaffen, een maatschappij evolueert
→ sexuele regels gewijzigd, ze zijn verstrengd
Indeling van het recht
1. Onderscheid tussen nationaal- en internationaal recht
- Nationaal recht: komt voort uit werking van Belgische wetgevers
- Internationaal recht: komt voort uit overeenkomsten tussen verschillende
landen
→ Europees recht: veel regels voor ons komen hieruit voort
● Nationaal recht:
- Privaatrecht: regelt verhoudingen tussen burgers/ondernemingen onderling
● Burgerlijk recht: het geheel van regels die de relaties regelen tussen
de burgers onderling (echtscheidingen, huwelijken, overlijdens, …)
→ Bron: Burgerlijk Wetboek (BW), ondergaat verschillende
wijzigingen (verschillende nummering, nummer van boek als
eerst en dan artikelnummer), het wordt gemoderniseerd want
dateert van tijd Napoleon
- OBW: oud burgerlijk wetboek, regels die nog niet zijn
aangepast
BV. artikel 1382, persoon die schade veroorzaakt moet die
vergoeden
● Ondernemingsrecht: recht geschreven voor ondernemingen, regels
omdat er bij ondernemingen verschillende bewijzen moeten zijn bij
overeenkomsten
→ Bron: Wetboek van Economisch recht (WER), zelfde
systeem als BW wel in Romeinse cijfers (het boek), in totaal
20 boeken
● Gerechtelijk Recht = privaatrechtelijk recht: zorgen voor de
sanctionering, zorgt voor de verschillende rechtbanken en hun
functies
→ Bron: Gerechtelijk Wetboek (Ger. W)
- Publiekrecht: regels die onze relatie bepalen met de overheid en van
verschillende overheden onderling
Bv. recht om te kiezen en verkozen te worden
● Grondwettelijk Recht: bevindt zich in de grondwet
→ In Grondwet:
, - Staatsstructuur: gemeenten, provincies, gewesten
- Rechten en Vrijheden: van de burger
BV: recht op ondernemingen, persvrijheid, …
- Beginselen/principes
BV: scheiding der machten → 3 verschillende machten
moeten gescheiden gehouden worden, anders komen
we in een dictatuur
● Bestuursrecht: geheel van regels dat betrekking heeft op de
uitvoerende macht (regeringen, ministeries)
● Fiscaal recht: regelt de belastingen om de overheid te financieren
- verschillende wetboeken + afzonderlijke wetten
● Strafrecht: handelingen die de samenleving niet kan accepteren, op
die handelingen verschillende straffen opleggen
- Daden worden vervolgd door het openbaar ministerie
→ Maatschappij vervolgt de dader
❖ Strafwetboek + afzonderlijke wetten
● Strafprocesrecht: bepaalt hoelang u wordt aangehouden, met
verschillende procedures
Wat is de relevantie van dit onderscheid (privaat en publiek)?
- Privaat heeft heel veel regels, maar van suppletief/aanvullend recht
→ regels bestaan wel maar je kan ervan afwijken
BV: 2 ondernemingen hebben een overeenkomst, bij een conflict ga je
naar de plaats van de persoon die gedagvaard wordt maar je spreekt af op
een andere plaats, er wordt afgeweken van de regels → suppletief recht
BV: er komt een probleem voor dat nog niet beschreven is in de
overeenkomst, dan gaat het recht beginnen spelen → aanvullend recht
● Er zijn ook regels van dwingend recht en van openbare orde, hier kan je niet
van afwijken
→ regels beschermen privaatrecht (dwingend recht)
→ regels beschermen ? (openbare orde)
- Publiek recht zeer veel regels van openbare orde en dwingend recht
→ je kan er niet van afwijken
Relativering
1. Regels van zowel publiekrecht en privaatrecht
BV. sociaal recht, hoort bij geen 1 van de 2, combinatie van de twee
- Arbeidsrecht: individueel en collectief arbeidsrecht
❖ Individueel: relatie werkgever en werknemer
❖ Collectief: overeenkomsten tussen groeperingen werkgevers, staan
afspraken in voor de gehele sector voor werkgevers en werknemers
→ privaatrecht
- Sociale zekerheidsrecht: werkloosheidsuitkering, ziekte uitkering
→ publiekrecht
,Ondernemingsrecht zit ook economisch recht in: deze regels bepalen hoe een onderneming
zich moet gedragen op de markt
→ publiekrecht, overheid bepaalt dit
2. Juridische problemen: zowel privaat- als publiek recht
- Altijd combinatie van de twee
3. Europees recht: geen onderscheidt hier tussen privaat- en publiek recht
4. Overheid: gebruikt meer en meer privaatrecht (de technieken)
BV: overheid heeft ambtenaren, publiek recht → maar vandaag
werknemers dus privaatrecht
BV: om banen aan te leggen vroeger gronden onteigenen, publiekrecht →
maar vandaag gaan ze deze grond aankopen dus privaatrecht
→ onderscheid wordt meer en meer achterhaald, verschillende takken waar de
combinatie wordt gebruikt
● Internationaal recht:
1. Internationaal privaatrecht, geeft de regels aan wanneer je een probleem hebt
met een buitelands element (persoon uit een ander land, onderneming uit een
ander land, …)
- Internationale overeenkomsten:
Wetboek IPR (internationaal privaatrecht) → is een nationaal
wetboek
2. Internationaal publiekrecht / volkeren recht: regelt de overeenkomsten tussen
verschillende landen onderling (Verenigde Naties)
→ kan ook regels bevatten van privaatrecht
3. Europees recht: regels hebben geen nationaal blok → Europese Unie
Bij Europese overeenkomsten geven we geen bevoegdheden af, per land
aantal bevoegdheden overgegeven aan EU dus wetgeving met
overeenkomsten stammen af van EU en niet van nationaal niveau
● Voorrang Europees recht: het Europees wet komt voor alle nationale
wetten, is het in België anders zal dit aangepast moeten worden
→ een land kan hiervoor veroordeeld worden, België is al een
paar keer aangeklaagd
● Beginsel van de rechtstreekse werking: Burgers kunnen beroep doen
op de Europese wetten, maar er zijn maar heel weinig
overeenkomsten waar de gewone burger beroep op kan doen
● Rechtsstaat
Idee dat je een staat en een overheid hebt die er niet in de eerste plaats is voor
zichzelf, maar ook om de burgers te beschermen
- Beschermen van overheid, medeburgers, buitenlandse overheden
BV: voor vrijheid van Godsdienst, …
, - Landen die gevaarlijk zijn voor zijn eigen rechtsstaat: Polen, Hongarije,
Slowakije
- EVRM: Europees verdrag voor de Rechten van de Mens, Rechten die de
burgers kunnen inroepen tegen de eigen rechters
● Wetstaat
Via wetgeving ernaar streven voor meer gelijkheid onder de burgers en zwakke
partijen te beschermen
BV: bescherming van de consument, leefloon, …
- Regels van dwingend recht, ter promotie van gelijkheid
→ Zoveel regels → tegenbeweging → regels afschaffen mogelijk
● 3 Staatsmachten
1. Wetgevende macht
2. Uitvoerende macht
3. Rechterlijke macht
→ 3 staatsmachten onafhankelijk van elkaar, geven elkaar geen instructies
→ Anders dictatuur
- Controle van de 3 machten op elkaar
→ Uitvoerende macht kiest de rechterlijke macht, en rechterlijke macht
controleert de uitvoerende macht
BV: met een vertrouwensstemming in het parlement, met een onvoldoende kan de
regering naar huis
● Democratisch beginsel
Orgaan dat de wetgeving kiest moet rechtstreeks gekozen worden door de burgers
BV: Vlaams parlement wordt rechtstreeks gekozen
- Probleem met EU: Europees parlement en raad van ministers
→ Raad van ministers worden niet rechtstreeks verkozen door de
burgers, maar van elk land 1 minister en de minister wordt niet
rechtstreeks verkozen
Dus: wetgever is niet rechtstreeks verkozen door de burgers op Europees
niveau
Europese rechtsorde
- EEG (europese economische gemeenschap) → EU
(1952): EGKS (Europese gemeenschap voor kolen en staal), net na WOII
→ Landen willen samenwerken maar wel Duitsland controleren, op kolen
en staal want zeer belangrijke goederen op militair vlak
- Idee van spill-over, eerst samenwerken op economisch vlak en dan op
politiek vlak
(1957): EG (europese gemeenschap), pure samenwerking op economisch vlak
(Nu): EU, samenwerking op gebied van justitie, defensie, … maar nog niet politiek
→ met 27 lidstaten
