Samenvatting
Biologie samenvatting 5 VWO Thema 5: regeling en waarneming
- Vak
- Niveau
Een samenvatting van het vak biologie voor 5vwo van het boek Biologie Voor Jou, Thema 5: regeling en waarneming
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 9 pagina's
Voorbeeld 2 van de 9 pagina's
In winkelwagen
In winkelwagen
Verkoper
Volgen
laurablom2
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting biologie 5 VWO Thema 5Thema 5: Regeling en waarneming
§5.1 Regelkringen en homeostase
Mensen ervaren situaties, prikkels en omstandigheden als emotioneel belastend. Dit kan leiden
tot stress. De veroorzakers van stress noemen we stressoren. Iemand kan stress ervaren
doordat de invloed van bepaalde stressoren is toegenomen.
Wanneer er een bepaald evenwicht is dat steeds verandert, maar dat uiteindelijk weer
terugkeert naar het normale niveau, spreken we van een dynamisch evenwicht.
Het in stand houden van een dynamisch evenwicht noemen we homeostase. Homeostatische
regelkringen zorgen ervoor dat de omstandigheden in het interne milieu van een organisme niet
teveel schommelen.
Dit verwarmingssysteem bestaat uit radiatoren, een
thermostaat en een verwarmingsketel. Om een min of meer
constante temperatuur in huis te kunnen handhaven, vormen
deze delen samen een regelkring.
De thermostaat is de sensor, die bijvoorbeeld staat op 19℃.
Dit noemen we de normwaarde.
Wanneer een toename van het resultaat een remming van
het proces veroorzaakt, spreken we van negatieve
terugkoppeling.
Bij een regelkring waardoor een toename van het resultaat
het proces versterkt, spreken we van positieve
terugkoppeling.
In je lichaam worden factoren zoals de lichaamstemperatuur
door regelkringen gehandhaafd rond een bepaalde
normwaarde. Zintuigcellen zijn de sensoren die veranderingen van de normwaarde in een
organisme waarnemen. Ze kunnen dan een signaal geven aan hormoonklieren en neuronen.
Dit zijn de controlecentra die de signalen verwerken en communiceren met verschillende
weefsels en organen (effectoren) om de normwaarde te handhaven.
Dit is een voorbeeld van zelfregulatie van het organisme.
§5.2 Hormonen en hormonale regulatie
In meercellige organismen vindt communicatie tussen cellen plaats
met signaalmoleculen. Deze worden door bepaalde cellen
afgegeven en binden zich aan receptoren op of in andere cellen:
de doelwitcellen. De binding kan in deze cellen een reactie in
gang zetten of een reactie stoppen.
, De signaalmoleculen die hormoonklieren afgeven, heten hormonen. Hormoonklieren hebben
geen afvoerbuis en geven de hormonen af aan het bloed dat door de hormoonklier stroomt.
Daarom noemt men hormoonklieren ook wel endocriene klieren. De afgifte van hormonen
door cellen van de hormoonklier heet secretie.
Klieren mét een afvoerbuis noemen we exocriene klieren. Als hormoonklieren hun product
afgeven via een afvoerbuis heet dit excretie of uitscheiding.
De hormonen zijn werkzaam in organen waarvan de cellen hormoonreceptoren bezitten. Deze
organen noemen we doelwitorganen. De mate van de reactie wordt bepaald door de
hormoonconcentratie, ook wel de hormoonspiegel genoemd.
Hormonen reguleren onder andere processen die geleidelijk verlopen zoals de groei en
ontwikkeling.
Sommige hormonen beïnvloeden cellen via genregulatie. Dit type hormonen wordt door de cel
opgenomen. In het cytoplasma wordt het meestal gebonden aan een receptoreiwit en ontstaat
een hormoon-receptorcomplex. Het hormoon-receptorcomplex kan via een kernporie in het
kernplasma komen. Het zorgt voor de transcriptie van een bepaald gen.
Andere hormonen binden aan een receptoreiwit op het celmembraan van de doelwitcel. Aan de
binnenzijde van het celmembraan wordt dan een bepaald signaalmolecuul gevormd of
geactiveerd: de second messenger. De second messenger geeft het signaal in de cel door en
zet zo een reactie in gang.
Wanneer een signaal via meerdere schakels in de cel wordt doorgegeven, spreken we van een
signaalcascade.
De hypofyse ligt onder je hersenen in het midden van je hoofd. Net boven de hypofyse ligt de
hypothalamus.
De hypofyse bestaat uit twee gedeelten: de hypofysevoorkwab (adenohypofyse) en de
hypofyseachterkwab (neurohypofyse).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper laurablom2. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 75323 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen