Samenvatting Basisbegrippen
Algemene rechtsleer
+
Rechtsvinding
=
Rechtstheorie
Algemene rechtsleer + rechtsvinding = rechtstheorie
Algemene rechtsleer = zegt of gaat over wat recht eigenlijk is, een ontologische vraag
(de zijnsleer), de epistimologie(kennisleer, het kunnen uitleggen, interpretatie van regels)
-> wat is recht in een bep samenleving, nr tijd en ruimte toe kan recht anders worden
ingevuld.
Rechtstheorie = overkoepelende term
Een geheel van gedragsregelen…
- bevel of verbod, van verschillende intensiteit
- dwingende of aanvullende regels
Gedragsregels kunnen ook idpv een bevel een verbod bedragen, zoals bv een
verkeersregel
Regels die ergens gecodificeert zijn gelden niet perse vr ied, bv trouwen schept rechten
en verplichtigen, moest je gwn samenwonen zou da niet het geval zijn, vb factuur mag
aangeleverd worden aan zijn vrouw, niet als hij niet getrouwd zou zijn.
Regels van strafwetoek gelden vr ied.
Burgelijkrecht niet perse vr ied maar vaak in privaatrecht van toepassing.
Van aanvullend recht, maar je kan iets anders overeenkomen
… met een institutioneel en begripsmatig kader…
voor de formulering(wetgevende), toepassing(uitvoerende) en afdwinging(rechtelijke) van
de gedragsregels
… opgelegd door de maatschappij…
via wetgevende organen
Eigenlijk onze eigen fout dat recht dramatisch iets, wij beinvloeden kwaliteit vd wet, want
wij verkiezen de politici die de wetten maken, de mensen met de wetgevende macht.
… met als doel: de ordening van de maatschappij
De kwaliteit van deze ordening is afhankelijk van drie parameters:
- rechtszekerheid
Juridisch-technische vereisten:
• voorspelbaarheid (cf. het adagium Nemo censetur ignorare legem)
• vastheid
• algemeenheid
• onderlinge consistentie
Voorspelbaarheid = ( ied wordt geacht de wet te kennen), maar is totaal absurd, door
belgisch staatsblad met nieuwe wetten, we moeten ons afscheiden van alle nieuwe
wetten
Hierdoor specialiseert zich ied in een bepaald domein want het is niet haalbaar om alles
goed te kennen
,Vastheid = regelgeving is zeer onzeker, want wetten worden steeds veranderd, dus grote
lijnen leren, en leren hoe je iets moet blijven opvolgen indien het verandert.
Algemeenheid = uitzonderingen nemen overhand, dus te veel wetten met veel regels dus
is het niet meer praktisch
Onderlinge consistentie = wet is zodanig een cluwe geworden,
In België geen enkel van bolletje ingevuld, dus belgie is rechtsonzeker
- rechtvaardigheid
is evolutief, maar met een harde kern van immer te respecteren waarden
- doeltreffendheid
middelen aangepast aan de doelstellingen
DOELTREFFENHEID
Als men een wet of decreet maakt, heeft men doelstellingen, staat in de memorie van
toelichting, daarmee gaat het individuele parlementlid de doelstelling de regelgeving
uitleggen, daarop volgen amendementen
In memorie van toelichitng staan dus de doelstelling, maar het probleem is dat er na een
bep moment niet wordt afgetoetst of die doelstellingen gehaald worden
parlementair comité van rechtsevoluatie functioneert niet, omdat er geen
systematische controle is over die rechtsevoluatie, dit is zo omdat men de senaat wil
afschaffen
Als we een goeie wetgevingen willen moeten we dus ook de wetgevingen toetsen, en dit
gebeurt dus niet in België
Rechtsregelen worden gehandhaafd door of krachtens het maatschappelijk gezag
• uitvoerende macht
• rechterlijke macht
Initiatief tot handhaving is verschillend in privaatrecht en publiekrecht
Uitvoerende macht is betrokken, omdat wetten worden uitgevoerd door koninklijke
besluiten, de rechterlijke macht gaat ook toetsen als deze niet gerespecteert worden, als
ze niet worden gerespecteerd is de handhaving van het privaatrecht helemaal anders dan
in het publiekrecht
Bv in privaatrecht moet burger zelf nr rechtbank stappen, burger neemt zelf initiatief tot
handhaving
In publiekrecht zal sanctie vanuit de staat komen, het OM, de procurreur des konings zal
een staf eisen, de straf zal schending van de wet bewaken, de handhaving uitvoeren
(Continentaal) recht is dus:
Een geheel van gedragsregelen en ermee samenhangende institutionele voorschriften
uitgevaardigd en gehandhaafd door of krachtens het maatschappelijk gezag,
met het oog op een rechtszekere, rechtvaardige en doeltreffende ordening van de
maatschappij
Als je weet wat het probleem is van client, weet wat hij wil kan je procedures en kosten
ontwijken
Rechter heeft laatste woord, soms beide partijen niet tevreden, dus betere oplossing zou
zijn om naar een bemiddelaar gaan, of naar een schikking, of een verzoening proberen te
werk stellen
,Wetgeving heeft ingezien dat rechtelijke macht eerst moet proberen tot een middelijke
oplossing te bekomen
LES 1.2 ZIE BLADZIJDES
2.1
BEKWAAMHEID VAN RECHTSSUBJECTEN
A. Rechts- en handelingsbekwaamheid
B. Natuurlijke personen
C. Rechtspersonen
RECHTSBEKWAAMHEID (passieve term)
(synoniem: genotsbekwaamheid)
= de bevoegdheid om titularis te zijn van rechten en plichten
Bekwaamheid ve persoon, nauw met staat ve persoon
Rechtsbekwaamheid = de bevoegdheid om titularis te zijn van rechten en plichten,
passieve vorm van bekwaamheid, welke rechten wegen op mij en heb ik, dit is afhankelijk
van de staat van een persoon, die kan veranderen of evolueren, wnr onze staat hetzelfde
is, hebben we gelijke rechten en plichten
HANDELINGSBEKWAAMHEID (actieve term)
= de bevoegdheid om de rechten en plichten waarvan men titularis is zelf en zelfstandig
uit te oefenen
Actieve component van bekwaamheid, rechten en plichten ZELF EN ZELFSTANDIG, zelf
maar niet zelfstandig is handelingsonbekwaam
Ook handelingsonbekwame die noch zelf noch zelfstandig kunnen optreden, deze moeten
worden vertegenwoordigd
Die wel zelf en niet zelfstandig, deze moeten worden bijgestaan
Volledig is dus zelf en zelfstandig rechten die hij/zij heeft door genotsbekwaamheid
volledig zelf kan uitoefenen, in principe wnr je 18 wordt, ben je ten volle
handelingsbekwaamheid uitoefenen
Ge moet zelf en zelfstandig kunnen optreden, dan ben je pas volledig
handelingsbekwaam
Rechtsbekwaamheid VAN natuurlijke PERSONEN
Principe = volledige rechtsbekwaamheid voor alle Belgen
- art. 4 oud BW “Ieder Belg heeft het genot van de burgerlijke rechten”
- art. 1.3, tweede lid BW “Tenzij de wet anders beschikt, heeft iedere
natuurlijke (…) persoon rechtsbekwaamheid (…)”
zie ook:
art. 10-11 Grondwet
art. 14 EVRM
Grondwettelijk gelijkheid en non-discriminatie beginsel = alle Belgen zijn gelijk voor de
wet, artikel 10 grondwet, aangezien ied gelijk is geen discriminatie mogelijk, artikel 11
grondwet
, EVRM; Europees verdrag rechten van de mens, bevat ook non-discriminatie
Rechtsbekwaamheid van natuurlijke personen
Uitzonderingen:
- algemene beperkingen = m.b.t. (twee) categorieën personen
- specifieke beperkingen = m.b.t. één bepaalde rechtsverhouding
Beperkingen op principiële genotsbekwaamheid,
Algemene beperking voor:
1) vreemdelingen
i.v.m. burgerlijke rechten (art. 5, eerste lid oud BW)
Een vreemdeling heeft in België het genot van alle aan de verleende burgerlijke
rechten, behoudens de uitzonderingen door de wet gesteld
i.v.m. politieke rechten
Voorbeeld van een beperking inzake burgerlijke rechten:
Art. 10, tweede lid Grondwet: De Belgen zijn gelijk voor de wet; zij alleen zijn tot de
burgerlijke en militaire bedieningen benoembaar, behoudens de uitzonderingen die door
een wet kunnen worden gesteld.
Voorbehouden voor alle Belgen, dit is dus een uitzondering op genotsbekwaamheid van
die vreemdelingen, dit geldt enkel voor vreemdelingen uit niet-europese landen, heeft te
maken met genotsbekwaamheid.
Ook personen van land EU, kunnen dus wel tot bv notaris worden sinds 2012, daarvoor
alleen Belgen. Dit is voorbehouden voor Belgen en EU burgers
è genotsbekwaamheid; het recht om een bepaald ambt te kunnen uitvoeren
è Dus uitzondering op pricipiële genotsbepalingen van vreemdelingen dat ze
bepaalde ambten als militair, notaris,.. niet kunnen beoefenen
Uitzonderingen wat betreft de politiek voor vreemdelingen; Belgen kunnen in hun
domiciele gemeente stemmen, die genotsbekwaamheid om te stemmen is enkel voor
meerderjarige, genotsbekwaamheid voor EU is vanaf 16
<=> personen van niet-belgische nationaliteit (maar wel EU nationaliteit) kunnen ook
stemmen indien ze een domicilie hebben, maar die moeten dat schriftelijk aanvragen, bij
gwne Belgen is dit dus niet nodig
nationaliteit buiten EU, niet alleen schriftelijk aanvragen, maar ook ononderbroken
wettig verblijf hebben gedurende vijf jaar
UITZONDERINGEN GENOTSBEKWAAMHEID (politieke rechten) om stem uit te brengen
waarin Belgen betere positie hebben dan EU burgers, en EU burgers nog beter dan niet
EU burgers
Voorbeeld van een beperking inzake politieke rechten:
Gemeentekieswet (voor gemeenteraadsverkiezingen)
Art. 1bis: stemrecht voor EU-onderdanen, mits schriftelijke aanvraag
Art. 1ter: stemrecht voor niet-EU-onderdanen mits schriftelijke aanvraag, na minimum vijf
jaar ononderbroken wettig hoofdverblijf vereist
