Sociaal recht
1 Inleiding......................................................................................................................... 5
1.1 Het sociaal recht ............................................................................................................ 5
1.2 Opvatting van de cursus ................................................................................................. 5
1.3 Bijzonderheid van het sociaal recht ................................................................................ 5
1.4 Bronnen van het sociaal recht ........................................................................................ 5
1.5 Hiërarchie der rechtsbronnen in de sociale wetgeving ..................................................... 6
2 De collectieve arbeidsverhoudingen ............................................................................... 7
2.1 Inleiding......................................................................................................................... 7
2.2 Het arbeidsreglement (wet van 08.04.1965).................................................................... 7
2.2.1 Wat is het arbeidsreglement? .......................................................................................................... 7
2.2.2 Wanneer moet men een arbeidsreglement maken? ........................................................................ 7
2.2.3 Procedure: wie stelt het arbeidsreglement op? ............................................................................... 7
2.2.4 Inhoud van het arbeidsreglement .................................................................................................... 7
2.2.5 Mededeling aan de werknemers ...................................................................................................... 7
2.3 De sociale instellingen .................................................................................................... 8
2.3.1 De ondernemingsraad ...................................................................................................................... 8
2.3.2 Het comité voor preventie en bescherming op het werk ................................................................. 8
2.3.3 De interne en/of externe dienst voor preventie en bescherming op het werk ................................. 8
2.3.4 De vakbondsafvaardiging ................................................................................................................. 8
2.4 De paritaire organen ...................................................................................................... 8
2.4.1 Op nationaal vlak – De nationale arbeidsraad .................................................................................. 8
2.4.1.1 Samenstelling .......................................................................................................................................................... 8
2.4.1.2 Taak ......................................................................................................................................................................... 8
2.4.2 Op sectoraal vlak – De paritaire comités .......................................................................................... 8
2.4.2.1 Oprichting ................................................................................................................................................................ 8
2.4.2.2 Taak ......................................................................................................................................................................... 8
2.5 De collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO’s) .............................................................. 9
2.5.1 Definitie ........................................................................................................................................... 9
2.5.2 Binding ............................................................................................................................................. 9
2.5.2.1 Primaire binding van een CAO ................................................................................................................................. 9
2.5.2.2 Algemeen verbindend verklaring van een CAO ....................................................................................................... 9
2.5.2.3 Publicatie van een bericht in het Staatblad ............................................................................................................. 9
2.5.2.4 Sancties.................................................................................................................................................................... 9
2.5.2.5 CAO tot invoering van een competentiepas. ........................................................................................................... 9
1
,3 De individuele arbeidsverhoudingen: de arbeidsovereenkomst ..................................... 10
3.1 Inleiding....................................................................................................................... 10
3.2 Regels bij het begin van de arbeidsovereenkomst ......................................................... 10
3.2.1 Definitie van de arbeidsovereenkomst .......................................................................................... 10
3.2.1.1 Definitie ................................................................................................................................................................. 10
3.2.1.2 Het ondergeschikt verband (het gezag) ................................................................................................................. 10
3.2.1.2.1 Algemeen .................................................................................................................................................................................... 10
3.2.1.2.2 Schijnzelfstandigheid .................................................................................................................................................................. 10
3.2.1.2.3 Kwalificatie en herkwalificatie van de arbeidsrelatie .................................................................................................................. 10
3.2.1.2.4 Elementen die het bestaan of de afwezigheid van een gezagsband moet aantonen ................................................................. 10
3.2.1.2.5 Vermoeden betreffende de aard van de arbeidsrelatie .............................................................................................................. 11
3.2.1.2.6 Sociale ruling ............................................................................................................................................................................... 11
3.2.1.2.7 Vermoeden van het bestaan van een arbeidsovereenkomst ...................................................................................................... 11
3.2.1.3 Arbeidsovereenkomst en geldigheid ..................................................................................................................... 12
3.2.1.3.1 Bekwaamheid ............................................................................................................................................................................. 12
3.2.1.3.2 De onderlinge toestemming ....................................................................................................................................................... 12
3.2.1.3.3 Het voorwerp .............................................................................................................................................................................. 12
3.2.1.3.4 De oorzaak .................................................................................................................................................................................. 12
3.2.1.3.5 Arbeid en loon ............................................................................................................................................................................ 12
3.2.2 Vorm van de arbeidsovereenkomst ............................................................................................... 13
3.2.2.1 Algemene regel ...................................................................................................................................................... 13
3.2.2.2 Uitzonderingen ...................................................................................................................................................... 13
3.2.2.3 Elektronisch afsluiten van de arbeidsovereenkomst ............................................................................................. 13
3.2.3 Soorten arbeidsovereenkomsten ................................................................................................... 13
3.2.3.1 Volgens de duur van de arbeidsovereenkomst ..................................................................................................... 13
3.2.3.2 Volgens de hoedanigheid van de partijen ............................................................................................................. 13
3.2.3.3 Volgens de omvang van de arbeidsprestatie ......................................................................................................... 13
3.2.4 Taal van de arbeidsovereenkomst ................................................................................................. 14
3.2.5 Administratieve formaliteiten bij aanwerving werknemers ........................................................... 14
3.2.5.1 Administratieve formaliteiten ten aanzien van de RSZ.......................................................................................... 14
3.2.5.2 Administratieve formaliteiten ten aanzien van andere instellingen en werknemers ............................................ 14
3.2.6 Bewijs van de arbeidsovereenkomst .............................................................................................. 15
3.2.6.1 Algemene regel ...................................................................................................................................................... 15
3.2.6.2 Uitzonderingen ...................................................................................................................................................... 15
3.2.7 Nietigheid van de overeenkomst ................................................................................................... 15
3.2.8 Terbeschikkingstelling van werknemers......................................................................................... 15
3.3 Regels bij de uitvoering van de arbeidsovereenkomst ................................................... 16
3.3.1 Inhoud van de arbeidsovereenkomst ............................................................................................. 16
3.3.1.1 Vrijheid van de partijen ......................................................................................................................................... 16
3.3.1.2 Verboden clausules ............................................................................................................................................... 16
3.3.2 Het proefbeding ............................................................................................................................. 16
3.3.3 Het scholingsbeding ....................................................................................................................... 16
3.3.3.1 Definitie ................................................................................................................................................................. 16
3.3.3.2 Geldigheidsvoorwaarden....................................................................................................................................... 16
3.3.4 Algemeen principe bij de uitvoering van de arbeidsovereenkomst ................................................ 17
3.3.5 Verplichtingen van de werknemer ................................................................................................. 17
3.3.6 Verplichtingen van de werkgever ................................................................................................... 17
3.3.7 Aansprakelijkheid van de werknemer ............................................................................................ 18
3.3.7.1 Burgerlijke aansprakelijkheid ................................................................................................................................ 18
3.3.7.2 Strafrechtelijke aansprakelijkheid ......................................................................................................................... 18
3.3.7.3 Solidariteitsbijdrage als werkgever tussenkomt in verkeersboetes werknemers ................................................. 18
3.3.8 Loon: bescherming van het loon .................................................................................................... 18
3.3.8.1 Het begrip loon ...................................................................................................................................................... 18
3.3.8.2 Enkele basisprincipes ............................................................................................................................................. 19
3.3.8.3 Inhoudingen .......................................................................................................................................................... 19
3.3.8.4 Beslag en overdracht ............................................................................................................................................. 19
3.3.8.5 Verjaring ................................................................................................................................................................ 19
3.3.9 Arbeidsovereenkomst voor studenten ........................................................................................... 20
3.3.9.1 Toepassingsgebied ................................................................................................................................................ 20
3.3.9.2 Vermoeden van arbeidsovereenkomst ................................................................................................................. 20
3.3.9.3 Het getuigschrift .................................................................................................................................................... 20
3.3.9.4 Proefbeding ........................................................................................................................................................... 20
3.3.9.5 Einde van het contract ........................................................................................................................................... 20
3.4 Schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst ............................................. 21
2
,3.4.1 Principe .......................................................................................................................................... 21
3.4.2 Overzicht........................................................................................................................................ 21
3.4.3 Tijdelijke overmacht ...................................................................................................................... 21
3.4.4 Jaarlijkse vakantie .......................................................................................................................... 22
3.4.4.1 Voorafgaande opmerkingen .................................................................................................................................. 22
3.4.4.2 Het recht op jaarlijkse vakantie ............................................................................................................................. 22
3.4.4.3 Vaststelling van de vakantie .................................................................................................................................. 22
3.4.4.4 Toekenning van de vakantie .................................................................................................................................. 22
3.4.4.5 Duur van de vakantie ............................................................................................................................................. 22
3.4.4.6 Vakantiegeld .......................................................................................................................................................... 23
3.4.4.7 Vakantieregeling jeugdige werknemers ................................................................................................................ 23
3.4.4.8 Vakantieregeling oudere werknemers .................................................................................................................. 23
3.4.5 Zwangerschap ................................................................................................................................ 24
3.4.5.1 Principe .................................................................................................................................................................. 24
3.4.5.2 Duur van het moederschapsverlof ........................................................................................................................ 24
3.4.5.3 Vergoeding tijdens het moederschapsverlof ......................................................................................................... 24
3.4.5.4 Ontslagbescherming .............................................................................................................................................. 25
3.4.6 Ouderschapsverlof ......................................................................................................................... 25
3.4.7 Adoptieverlof ................................................................................................................................. 25
3.4.8 Vaderschapsverlof ......................................................................................................................... 25
3.4.9 Geboorteverlof voor meemoeders ................................................................................................. 25
3.4.10 Ziekte of ongeval............................................................................................................................ 26
3.4.10.1 Principe .................................................................................................................................................................. 26
3.4.10.2 Verplichtingen van de werknemer ........................................................................................................................ 26
3.4.10.3 Medische controle ................................................................................................................................................. 26
3.4.10.4 Gewaarborgd loon ................................................................................................................................................. 26
3.4.10.5 Vergoeding door de mutualiteit ............................................................................................................................ 26
3.4.11 Klein verlet of kort verzuim ............................................................................................................ 27
3.4.12 Voorlopige hechtenis ..................................................................................................................... 27
3.4.13 Verlof om medische bijstand (zorgverlof) ...................................................................................... 27
3.4.14 Palliatief verlof............................................................................................................................... 27
3.4.15 Pleegzorgverlof .............................................................................................................................. 27
3.4.16 Verlof om dwingende redenen....................................................................................................... 27
3.4.17 Tijdskrediet .................................................................................................................................... 27
3.4.18 Specifieke schorsingsgevallen voor werklieden. ............................................................................. 28
3.4.18.1 Technische stoornis ............................................................................................................................................... 28
3.4.18.2 Slecht weer ............................................................................................................................................................ 28
3.4.18.3 Gebrek aan werk wegens economische oorzaken (= economische werkloosheid) ............................................... 28
3.4.19 Staking ........................................................................................................................................... 28
3.5 Regels bij het einde van de arbeidsovereenkomst ......................................................... 28
3.5.1 Overzicht........................................................................................................................................ 28
3.5.2 Gemeenrechtelijke beëindigingswijzen .......................................................................................... 29
3.5.2.1 Principe en gevallen............................................................................................................................................... 29
3.5.2.2 Onderling akkoord ................................................................................................................................................. 29
3.5.2.3 Overlijden werkgever of werknemer ..................................................................................................................... 29
3.5.2.4 Blijvende overmacht .............................................................................................................................................. 29
3.5.3 Arbeidsrechtelijke beëindigingswijzen ........................................................................................... 29
3.5.3.1 Principe en overzicht ............................................................................................................................................. 29
3.5.3.2 Regelmatige beëindigingswijzen: ontslag door opzegging .................................................................................... 30
3.5.3.2.1 Algemeen .................................................................................................................................................................................... 30
3.5.3.2.2 Principe ....................................................................................................................................................................................... 30
3.5.3.2.3 Procedure ................................................................................................................................................................................... 30
3.5.3.2.4 Begin van de opzeggingstermijn ................................................................................................................................................. 30
3.5.3.2.5 Duur van de opzeggingstermijn .................................................................................................................................................. 30
3.5.3.2.6 Recht op afwezigheid tijdens de opzeggingsperiode .................................................................................................................. 31
3.5.3.2.7 Schorsing van de arbeidsovereenkomst tijdens de opzeggingsperiode ...................................................................................... 31
3.5.3.2.8 Verplichtingen tijdens de opzeggingsperiode ............................................................................................................................. 31
3.5.3.3 Regelmatige beëindigingswijzen: ontslag wegens dringende reden ..................................................................... 31
3.5.3.4 Onregelmatige beëindiging van de arbeidsovereenkomst: schadevergoeding of opzeggingsvergoeding ............ 31
3.5.3.5 Ontslagverboden en -beperkingen ........................................................................................................................ 32
3.5.4 Ontslagmotivering ......................................................................................................................... 32
3.5.5 Outplacement ................................................................................................................................ 32
3
, 4 Arbeidsongevallen ....................................................................................................... 33
4.1 Toepassingsgebied van de wet ..................................................................................... 33
4.2 Verzekeringsplicht........................................................................................................ 33
4.3 Welke risico’s worden gedekt? ..................................................................................... 33
4.3.1 Arbeidsongeval .............................................................................................................................. 33
4.3.2 Ongeval op de weg naar en van het werk ...................................................................................... 33
4.4 De verplichtingen van de werkgever bij een arbeidsongeval .......................................... 34
4.5 Schadeloosstelling........................................................................................................ 35
4.5.1 Overlijden ...................................................................................................................................... 35
4.5.2 Gedeeltelijke of volledige werkonbekwaamheid – tijdelijk of blijvend .......................................... 35
4.5.3 Geneeskundige verzorging ............................................................................................................. 35
4.6 Berekening van de schadeloosstelling ........................................................................... 35
4.6.1 Basisloon........................................................................................................................................ 35
4.6.2 Gemiddeld dagloon ........................................................................................................................ 35
4.6.3 Sociale zekerheid ........................................................................................................................... 35
4.7 Volledige schadevergoeding bij arbeidsongeval ............................................................ 35
5 Sociaal statuut van de zelfstandigen ............................................................................. 36
5.1 Toepassingsgebied ....................................................................................................... 36
5.1.1 Zelfstandige ................................................................................................................................... 36
5.1.2 Helper-zelfstandige ........................................................................................................................ 36
5.1.3 Statuut van de meewerkende echtgenoot ..................................................................................... 36
5.1.4 Zelfstandige als bijberoep .............................................................................................................. 37
5.1.5 ‘Zelfstandige chauffeurs’ ................................................................................................................ 37
5.2 Verplichtingen van de zelfstandige ............................................................................... 37
5.2.1 Aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds ................................................................................. 37
5.2.2 Bijdragen betalen ........................................................................................................................... 37
5.2.2.1 Wanneer? .............................................................................................................................................................. 37
5.2.2.2 Vrijstellingen .......................................................................................................................................................... 37
5.2.2.3 Jaarlijkse bijdrage ten laste van de vennootschappen .......................................................................................... 37
5.2.2.4 Verjaring ................................................................................................................................................................ 37
5.2.3 Aansluiten bij een mutualiteit ........................................................................................................ 37
5.3 De sociale rechten van de zelfstandige.......................................................................... 38
5.3.1 Gezinsuitkeringen .......................................................................................................................... 38
5.3.1.1 Kinderbijslag .......................................................................................................................................................... 38
5.3.1.2 Kraamgeld.............................................................................................................................................................. 38
5.3.2 Ziekte- en invaliditeitsverzekering ................................................................................................. 38
5.3.2.1 Geneeskundige verzorging .................................................................................................................................... 38
5.3.2.2 Arbeidsongeschiktheid .......................................................................................................................................... 38
5.3.2.3 Moederschapstoelage ........................................................................................................................................... 38
5.3.3 Rust- en overlevingspensioen ........................................................................................................ 38
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Zoenemegheer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,49. Je zit daarna nergens aan vast.