ARCHITECTUURTHEORIE (Tekst vanuit de cursus aangevuld met eigen notities)
LES 3 9/12/2019
Van autonoom naar pragmatisch:
Architectuur heel gevoelig voor het verleden:
- neorationalisme
- postmodernisme
=> hangen samen enerzijds kritisch en anderzijds autonoom
=> heel erg beïnvloed door kritisch denken
Kritische architectuur:
- zich van het begrip ‘geschiedenis’ bevrijdt
- de architectuur mocht weer historische referenties gebruiken (t.o.v. modernisten)
- Tafuri: groot criticus van Giedion, grote invloed in Europa en VS
- Eisenman: invloed vooral VS
Europa: invloed kritische theorie
- Duitse filosofen: Adorno, Marcuse, Frankfurter Schule
- weggevlucht omdat hun denkbeelden veel te links waren
- tegen kapitalisme, tegen commodificatie
- als we ons te sterk laten beïnvloeden door de samenleving om
kunst/architectuur te maken, dan kunnen we niet geëngageerd in de wereld
staan.
- Als we enkel kijken naar onze eigen media/inhoud/discipline kijken werken we
autonoom
- politieke kritiek / ideologiekritiek
- engagement via autonomie (Adorno)
VS: esthetisch getint
- filosofen niet zo sterk beïnvloed door dergelijke houdingen
- eerder esthetische houding
- club ‘Whites’ (NY5): Eisenman, Graves, Gwathmey, Hejduk, Meier
- op zoek naar architectuur die op zichzelf staat, niet vanuit theorie van buitenaf →
autonomie
=> Architectuur wordt een proces
- weinig theorie van buitenaf
- ze maken een complex intern proces. Architectuur wordt de resultaat van een intern
autonoom proces.
- ze zijn allebei architectuur van het verzet
- Europa: tegen kapitalisme, tegen commodificatie
- VS: kritiek op het esthetische
=> architectuur van verzet
21
,ARCHITECTUURTHEORIE (Tekst vanuit de cursus aangevuld met eigen notities)
K. Michael Hays:
- Amerikaanse prof aan Harvard U.
- deel van de groep ‘Whites’
- zijn werk voornamelijk over Mies van der Rohe (heroïsche figuur uit modernisme)
- Tekst 1984:
- synthese Europese en Amerikaanse denklijnen
- via het werk van Mies van der Rohe
- Hij spreekt over de quasi autonomie van de architectuur.
- Die is half autonoom. Het idee van de kritische architectuur schommelt steeds
tussen het sociale, de context, de theorie van het verzet.
- Maar ook tussen de architectuur als vorm, de esthetiek.
- Synthese Europese en Amerikaanse kritische architectuur
The Whites:
- Vooral geïnspireerd op Le Corbusier
- buitenbeentje: John Hejduk. Poging op om surrealisme te combineren met
architectuur:
- Wall House
- de muur is allesbepalend: om van de ene naar de andere kant te
geraken moet je steeds doorheen die muur
- autonome houding hier dat hij vertrekt vanuit die ene muur
- Richard Meier:
- 1985: nog steeds heel erg Le Corbusier
- tot in 2015 steeds gelijkaardig
Michal Graves Charles Gwathmey John Hejduk Richard Meier
Hasselmann House Gwathmey Residence Wall House Smith Residence
Postmodernisme:
Begin erg kritisch (laat 1960)
- kritische houding: heel bewust iets anders proberen doen dan het modernisme
- Modernisme toen in VS = heel commerciële vorm van het modernisme
Venturi:
- is het beu dat mensen Mies van der Rohe kopiëren
- Kritiek op Mies → Less is Bore: Mies van der Rohe was ‘Less is More’ zijn
basishouding waarbij hij de architectuur uitpuurde.
- Hij denkt in functie van het grote publiek. Het publiek is niet geïnteresseerd in die
kopieën van Mies. Ze wil architectuur dat ze begrijpen, namelijk klassieke en volkse
architectuur. Daarmee niet alles weggooien van het modernisme maar meer variëteit.
- klassiek én modern én vernaculair (honky tonk)
22
, ARCHITECTUURTHEORIE (Tekst vanuit de cursus aangevuld met eigen notities)
- populisme: ‘main street is almost ok’:
- zulke volkse architectuur is prima om te combineren met de architectuur van
het modernisme
- partner Denise Scott Brown:
- liever complexe mix van architectuur en dus tegen functiescheiding, tegen
dogmatisch en saai modernisme
- tegen elitisme; voor kleur, ornament, complexiteit, contrasten, …
Semiotiek (tekenleer):
- communicatie met het grote publiek: architectuur kan tekens/verwijzingen naar het
verleden dat het publiek kan begrijpen.
Groep the Greys: cardboard
- heel graag grijze kartonnen maquettes maakten
- Venturi werkte toen aan Princeton University: vol lof over de maquettes die Louis
Kahn maakte. Zware architectuur met dikke wanden, zware verticale gebouwen, …
Hij maakte die bijna na in eigen architectuur maar dan in heel dun karton.
- wordt ook wel ‘cardboard’ architectuur genoemd.
- begin ‘60-’70:architectuur van Venturi erg dunne muren.
Poché architectuur:
- later wordt architectuur veel zwaarder: dikke muren, vloeren etc
- in klassieke gebouwen is er heel veel ‘poché’ (volle wanden, in doorsnede
volgekleurd)
- Beaux-Arts tentoonstelling 1975
Vanaf ‘70-’80
- grote bedrijven kozen voor het postmodernisme
- ze kozen voor deze architectuur om architectuur veel publiek vriendelijker te maken
- erg te zien in banken in BXL: zware gebouwen, voor de hand liggende architectuur
=> postmodernisme wordt de architectuur van grote bedrijven:
- zie Disneyland
=> het kritische aspect van het postmodernisme beperkt zich dan tot de periode 1970
waarna die ook een commerciële architectuur wordt.
Kritisch regionalisme:
Ontstaat vanuit de theorie:
- verzet tegen het drukke postmodernisme, tegen scenografisch en historiserend
postmodernisme, teveel semiotiek
Kenneth Frampton:
- zeer linkse figuur
- verzet tegen commodificatie (via kritische theorie)
- modern + plaatselijk
23
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper coraliedejongh. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.