CRIMINOLOGIE
EERSTE LES : ALGEMENE INLEIDING
Focus = jeugdcriminaliteit
o Jongeren die delicten plegen vóór de leeftijd van 18 jaar = jeugddelinquentierecht
Criminologisch onderzoek en de verklaringen voor jeugdcriminaliteit, hanteren niet
strak die leeftijdsgrens van 18 jaar
Slachtoffers kunnen van alle leeftijden zijn
Intersectioneel denken of kruispuntdenken
o De vaak onzichtbare aspecten, zoals gender, etniciteit, klasse, seksuele oriëntatie, leeftijd,...
hebben gelijktijdig en in wisselwerking een invloed op ieders positie in de samenleving
Vraag je steeds af hoe gender, etniciteit, sociaal economische klasse, seksualiteit, gezondheid, ... een
invloed hebben op het criminogene proces. Bijvoorbeeld:
o Hoe gender een impact heeft op slachtofferschap?
o Hoe etniciteit de interactie met de politie beïnvloedt?
o Hoe sociaal-economische status de ervaring met een rechtbank vorm geeft?
o Hoe seksuele geaardheid invloed heeft op de manier waarop iemand behandeld wordt in het
rechtssysteem?
o ...
WAT TE KENNEN?
Materiaal op CANVAS:
o Planning lessen met bijbehorende verwerkingsopdrachten die je leerproces kunnen
ondersteunen
o Video’s bekijken
o Teksten lezen
o Onderzoeksrapporten bestuderen
o Wetteksten bestuderen
o Media lezen/bekijken
Er wordt telkens vermeld of het achtergrondmateriaal is of examenmateriaal
EXAMEN
Het examen bestaat uit 4 soorten vragen (met in totaal 8 vragen):
o Twee invulvragen
Een woord/begrip/concept invullen
o Twee vragen met meerdere antwoorden
De juiste stelling(en) aanduiden
o Twee zoekvragen naar overeenkomsten
Een begrip met de juiste theorie kunnen linken
o Twee vragen met essay
1
, Open vragen, bijvoorbeeld hoe pas je een theorie toe in een casus, hoe analyseer je
deze tekst, ... VREEMD VOLK (boek, zeker lezen!!!!)
GODVERGETEN bekijken op vrt max
Voor meer uitleg over de soorten vragen neem je best VOOR je begint te blokken een kijkje op "Hoe
beantwoord ik elk vraagtype in een toets?":
o Via volgende link https://nl.guides.instructure.com/m/12984/l/1100904-hoe-beantwoord-ik-
elk-vraagtype-in-een-toets
H1 INLEIDING
1.1 CRIMINOLOGISCHE WETENSCHAPPEN
Criminologie = de wetenschappelijke studie van het tot stand komen van regels en normen, het overtreden van
die normen en de oorzaken hiervan, de reacties op normovertredingen en de effecten hiervan
Multidisciplinaire wetenschap: criminologie is de wetenschap die criminaliteit vanuit verschillende
invalshoeken benadert / verschillende domeinen
Afhankelijk van zijn achtergrond en van de vragen die de maatschappij op dat moment bezighouden,
zal de aandacht van de criminoloog zijn gericht op criminaliteit als verschijnsel (de spreiding van
criminaliteit over stad en platteland bijvoorbeeld), op de persoon van de misdadiger, op het
slachtoffer, op de plek van criminaliteit binnen het heersende politieke systeem of op reacties om op
criminaliteit te reageren (preventief en/of repressief)
Standley Cohen en Ronnie Lippens definiëren het domein van de criminologie met volgende vragen:
o Waarom worden wetten gemaakt?
o Waarom worden ze overtreden?
o Wat doen we daar aan of zouden we daaraan moeten doen?
o Waarom veranderen de definities van criminaliteit door de tijd?
o Waarom wordt specifiek gedrag of zelfs hele bevolkingsgroepen gecriminaliseerd?
o Waarom overtreden mensen normen, waaronder juridische?
o Wat moeten we doen met overtreders?
Als criminoloog bestudeer je dus een heel breed veld. Ondanks de verschillen in achtergrond en
onderzoeksfocus is de criminologie uitgegroeid tot een zelfstandige wetenschap, met eigen professionele
verenigingen en wetenschappelijke tijdschriften
We focussen op jongeren die een delicten plegen
o We bestuderen wat de beschermings- en risicofactoren zijn die jongeren beïnvloeden in hun
delinquent gedrag
o Steeds meerdere kanten aan een delict
o Het slachtoffer, die een bekende of een onbekende van de jongeren kan zijn, is een vaak
vergeten actor wanneer we over criminaliteit spreken
o Herstelrecht
o Etnisch profileren
o Ondermijnende criminaliteit
1.2 INTERSECTIONEEL DENKEN / KRUISPUNTDENKEN
Intersectionaliteit: een benadering die de samenloop van discriminatiegronden en de dynamiek die
daaruit vloeit zichtbaar maakt
2
,1.2.1 DE GRONDLEGGERS
Kimberlé Crenshaw : anti-disciminatiewetgeving
o Vroeger kon het niet gaan over een combinatie of ‘kruising’ van beide gronden van
rassendiscriminatie en geslachtsdiscriminatie
o Werd toch uit feministische zwarte en (post)koloniale studies term intersectionaliteit of
kruispuntdenken ontwikkeld
Gloria Wekker en Helma Lutz: West-Europese feministen
14 assen van identiteitsvorming volgens Helma Lutz
o Geslacht, etniciteit, klasse, seksuele oriëntatie, leeftijd, huidskleur, nationaliteit, cultuur,
maatschappelijke ontwikkeling, nood-zuid/oost-west, bezit, religie, gezondheid,
verblijfsstatuut
o Wordt ook wel betekenisgevers of assen van identiteitsvorming genoemd
1.2.2 LINK MET CRIMINOLOGIE
Belang criminologische wetenschap
o Invloed beleid en publieke opinie
Criminologen zijn bewakers van democratie -> maken verbinding met justitie, dader
en slachtoffer
o Invloed op strafrechtontwikkeling, strafbedeling en veiligheidsgevoel
o Belang van:
Onafhankelijk onderzoek
Genuanceerde info
Eigen onderzoeken
Voldoende wetenschappelijk onderbouwd
o DUS: Mag geen eigen mening hebben, eerst verdiepen en onderzoeken -> kan nergens voor
of tegen zijn
‘Ik vind’ is voorbij
PPT LES 19/09
Een historische schets
o Eind 19de eeuw: introductie in Amerika en Europa
o België: binnen een universitaire opleiding (bv. rechten)
1929 KULeuven, 1936 Brussel, 1937 Gent en Luik
o Eind jaren ’60: zelfstandige opleiding criminologie aan de KULeuven
o 2004: afstudeerrichting TJC bij KDG
Verschillende inhoudelijke stromingen in de geschiedenis van de criminologie in België
o 19e eeuw: studie delinquent
o Jaren 60: sociologische achtergrond delinquent
o Jaren 70: focus op strafrecht
o Jaren 80: victimologie en managementdenken
o Jaren '90: herstelrecht/restorative justice
o Eind 20ste eeuw: georganiseerde misdaad
o Vanaf 2000: studie onveiligheidsgevoel
3
, H2 CRIMINALITEIT
Criminaliteit: het plegen van strafbare feiten, het gaat om gedrag dat als een strafrechtelijke inbreuk
wordt bestempeld
Deviant gedrag ( = maatschappelijk NIET aanvaardbaar gedrag)
o Gedrag dat door de samenleving als schadelijk wordt ervaren
o Gedragingen die strafrechtelijk vervolgbaar zijn delinquenten of criminelen
o Gedragingen die niet strafrechtelijk vervolgbaar zijn mensen die een deviant (= afwijkend),
asociaal, grensoverschrijdend of normoverschrijding gedrag vertonen
Crimineel gedrag: menselijk gedrag dat maatschappelijk niet wordt aanvaard en in het strafrecht
wordt opgenomen
2.1 WAT IS CRIMINALISERING?
Criminalisering: het proces waarin bepaald wordt of een bepaald gedrag maatschappelijk
onaanvaardbaar is EN strafrechtelijk vervolgbaar moet zijn
Criminaliteit is een sociaal constructie tijdsgebonden en plaatsgebonden
Wat we crimineel gedrag noemen (criminaliseringsproces) hangt af van:
o De gevolgen die het gedrag heeft voor zowel de slachtoffers als de samenleving
o Van de (morele) opvattingen van de machtshebbers
o Van de publieke opinie
o Van de tijd en plaats waarin het gedrag plaatsvindt
4
